ROŚLINY DWULETNIE DZIKO ROSNĄCE

Popłoch pospolity (= głowacz) – Onopordum acanthium L.

Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie:	przydroża, pastwiska, miejsca ruderalne
Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	sucha
Termin kwitnienia:	VII-VIII
Długość kwitnienia:	~ 6 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	110 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	~ 35 kg/ha
Kolor obnóży:	kremowy

Popłoch pospolity
Onopordum acanthium L.
[DE] Die Gewöhnliche Eselsdistel
[EN] cotton thistle

Ta okazała (dorasta do 2 m wysokości) roślina występuje na przydrożach, pastwiskach i w miejscach ruderalnych. W pierwszym roku wegetacji wykształca rozetę liści, w drugim formuje wzniesioną, w górnej części rozgałęzioną, szeroko oskrzydloną łodygę, która jest kolczasta, sinozielona, biało owłosiona.

Liście są wydłużone, klapowane z kolcami na brzegu i białymi włoskami po obu stronach blaszki. Jasnopurpurowe kwiaty zebrane są w duże, kuliste, kolczaste koszyczki wyrastające pojedynczo lub po 2-5 na szczytach pędów.

Popłoch pospolity.

W celach leczniczych roślinę wykorzystywano już w starożytności. Współczesna medycyna ludowa poleca popłoch jako środek moczopędny, antyseptyczny i osłaniający.

Rośliny preferują słoneczne stanowiska i suche podłoża. Rozmnażają się z nasion.

Szczeć pospolita (= szczeć leśna) – Dipsacus fullonum (L.) Honck.

Rodzina: Dipsacaceae – szczeciowate

Występowanie:	przydroża, brzegi rzek, zarośla, skraje lasów
Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	niemal każda ogrodowa
Termin kwitnienia:	VII-VIII
Długość kwitnienia:	~ 5 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	300- 400 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	do 250 kg/ha
Kolor obnóży:	różowawy

Szczeć pospolita
Dipsacus fullonum (L.) Honck.
[DE] Die Wilde Karde
[EN] wild teasel

Roślina występuje na przydrożach, skrajach lasów, nad brzegami rzek, w zaroślach. Jej wzniesiona, górą rozgałęziona łodyga dorastająca do 2 m wysokości jest kanciasta i gęsto pokryta kolcami. Wydłużone, kolczaste, całobrzegie liście wyrastają z węzłów parami.

Pszczoły chętnie odwiedzają kwiaty szczeci, z których zbierają nektar i pyłek. Często na jednym kwiatostanie obserwuje się kilka jednocześnie pracujących zbieraczek.

Jeden kwiat wydziela 0,2-0,9 mg cukrów, których koncentracja w nektarze wynosi 30-70%. Wydajność miodową oszacowano na 300-400 kg/ha. Z pyłku zbieraczki formują różowawe obnóża. Wydajność pyłkowa wynosi do 250 kg/ha.

Szczeć pospolita.

Szczeć dobrze rośnie niemal na każdej glebie, nawet suchej. Rozmnaża się z nasion wysiewanych wprost do gruntu w rozstawie 40 × 15 cm.

Łopian większy (= łopuch, głowacz, dziady) – Arctium lappa L.

Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie:	przydroża, zręby leśne, zarośla i żwirowiska wzdłuż brzegów rzek
Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	świeża, żyzna
Termin kwitnienia:	VII-IX
Długość kwitnienia:	6-7 tyg.
Rozmnażanie:	siew owoców
Wydajność miodowa:	100-120 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	14-240 kg/ha
Kolor obnóży:	kremowy, biały

Łopian większy
Arctium lappa L.
[DE] Die Große Klette
[EN] greater burdock

Występuje na przydrożach, zrębach leśnych oraz w zaroślach i na żwirowiskach wzdłuż brzegów rzek. Wykształca silny korzeń palowy oraz łodygę dorastającą do 2 m wysokości. Liście są duże, sercowatookrągławe lub jajowate, całobrzegie lub piłkowate, od spodu pokryte kutnerem.

Blaszka liści odziomkowych może osiągać do 50 cm długości. Kwiaty zebrane są w główkowate koszyczki o średnicy 4-5 cm, które tworzą baldachogrona na szczytach pędów. Wygląd koszyczków przyczynił się do nadania ludowej nazwy rośliny – głowacz.

Kwiatostany utworzone są wyłącznie z obupłciowych kwiatów rurkowatych o purpurowej koronie. Pręciki zrośnięte są główkami i wystają poza rurkę korony. Koszyczki od spodu okryte są przez haczykowate na szczycie listki okrywy. Kwitnienie trwa od VII do IX.

Łopian najlepiej rośnie na żyznych, świeżych glebach i słonecznym stanowisku. Rozmnaża się z nasion.

Łopian pajęczynowaty – Arctium tomentosum Mill.

Rodzina: Asteraceae – astrowate

Występowanie:	miejsca ruderalne, przydroża, zarośla
Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	gliniasta, wapienna
Termin kwitnienia:	VII-IX
Długość kwitnienia:	6-8 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion (owoców)
Wydajność miodowa:	100-120 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	14-155 kg/ha
Kolor obnóży:	kremowy, biały

Łopian pajęczynowaty
Arctium tomentosum Mill.
[DE] Die Filz-Klette
[EN] woolly burdock

Roślinę można spotkać w miejscach ruderalnych, na przydrożach i w zaroślach. W pierwszym roku wegetacji wykształca gruby korzeń i rozetę liści, zaś w roku kolejnym – wzniesioną, rozgałęzioną łodygę osiągającą do 1 m wysokości.

Na łodydze rozmieszczone są sercowate lub jajowate liście z wierzchu zielone, zaś od spodu pokryte białym kutnerem utworzonym przez liczne włoski mechaniczne. Do ich wyglądu prawdopodobnie nawiązuje łacińska nazwa rodzajowa rośliny wywodząca się od greckiego słowa árktos = niedźwiedź.

Kwiaty łopianu zebrane są w kuliste, koszyczki, które na szczycie łodygi formują baldachogrona. Kwiatostany są charakterystycznie osnute białymi włoskami przypominającymi pajęczynę, stąd nazwa gatunkowa „pajęczynowaty”. Koszyczki osiągają średnicę 2-3,5 cm i są utworzone wyłącznie z kwiatów rurkowatych.

Miód łopianowy intensywnie i przyjemnie pachnie, cechuje się ciemnooliwkowym kolorem oraz gęstą konsystencją, jak również szybko krystalizuje. Wydajność miodową szacuje się na około 100-120 kg/ha. Masa pyłku wytwarzanego przez dziesięć kwiatów wynosi 1,13-3 mg.

Robotnice formują z niego białe lub kremowe obnóża. Wydajność pyłkowa, w zależności od stanowiska, na którym rośnie, wynosi 14-155 kg/ha.

Łopian pajęczynowaty najlepiej rośnie na glebach gliniastych, bogatych w wapń. Lubi stanowiska słoneczne. Rozmnaża się z siewu.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"