4. Współżycie pszczół i Varroa destructor

Naturalna obrona

Pierwotny żywiciel Varroa destructor, jakim była pszczoła wschodnia (Apis cerana) w czasie tysięcy lat ewolucji wykształciła mechanizmy obronne umożliwiające normalne życie rodziny pszczelej mimo toczącego się w niej zarażenia pasożytem. Mechanizm ten opiera się głownie na trzech filarach:

• warunki do namnażania są wyłącznie w czerwiu trutowym,
• pszczoły mają bardzo silny instynkt czyszczący i usuwają pasożyty z czerwiu jak i pszczół, (robotnice A. cerana usuwają do 98% samic pasożyta w ciągu kilku minut)
• nieodsklepianiu silnie zarażonych komórek z czerwiem trutowym (osłabione trutnie nie potrafią wyjść z komórki i są „grzebane” pod zasklepami razem z pasożytami); ten mechanizm zmniejsza poziom inwazji Varroa o około ¼.

Niestety w rodzinach pszczoły miodnej (Apis mellifera) pasożyt rozwija się na czerwiu pszczelim i trutowym, a także nie obserwuje się specjalnego nieodsklepiania porażonego czerwiu trutowego. Ma na to także wpływ bardzo ciekawe zjawisko – samice Varroa potrafią naśladować ...

Tylko w krajach, gdzie w naturalnych warunkach występują duże populacje pszczół dziko żyjących następuje naturalny dobór cech, w wyniku których pojawiają się populacje pszczół z dużą opornością w stosunku do pasożyta. Jest to jednak ściśle związane z klimatem i jego wpływem na płodność (o czym wspomniano wcześniej). Przykładem jest populacja pszczoły włoskiej z brazylijskiej wyspy Fernando de Noronha, gdzie rodziny tej pszczoły przeżyły bez leczenia ponad 25 lat.

Jednak po przeniesieniu matek tych pszczół do ...

W programach tych osiągnięto znaczny stopień aktywnej walki pszczół z Varroa, ale niestety rodziny takie okazały się bardziej wrażliwe na choroby czerwiu np. zgnilec amerykański.

Występowanie wspomnianej oporności nie jest cechą trwałą i wymaga odpowiedniego kojarzenia rodzicielskiego i utrzymywania rodzin w czystości rasy.