Buckfast - pszczoła Brata Adama w oczach praktyka – c.d.

W poprzedniej części artykułu opisałem skąd i w efekcie jakich działań powstała pszczoła Buckfast. Muszę przyznać, że jest to tylko zarys wielkich odkryć w pracy hodowlanej, których dokonał Brat Adam. Podam jeszcze kilka ciekawostek z historii hodowli tej pszczoły oraz z czasów nam bliższych.

Pszczoła odkryta na Krecie przez Brata Adama okazała się podgatunkiem nikomu nie znanym. Profesor Rutnner, który dokonał pomiarów morfologicznych nazwał ją na cześć odkrywcy Apis mellifera Adam. Ze swoich wypraw Brat Adam przywoził różne gatunki
i podgatunki pszczół w celu prowadzenia dalszych badań morfologicznych i genetycznych. Próby tych pszczół przygotowane do pomiarów biometrycznych znajdują się w Oberursel.

Myślę, że ten skrót historyczny może zafascynować kolegów pracą Brata Adama, którzy w przyszłości sami będą poszukiwali materiałów
o tym wielkim człowieku, jego pracy i życiu, nierozerwalnie połączonym z pszczołami.

Czytając materiały i przeprowadzając wiele rozmów z pszczelarzami, którzy tak jak ja są zauroczeni jego osobą, doszedłem do wniosku, że praca z pszczołami to całe jego życie. Tych kolegów pszczelarzy, którzy nie lubią historii może zainteresuje efekt końcowy pracy Brata Adama, czyli pszczoła Buckfast.

Opisując historię powstania tej pszczoły, chciałem pokazać trud pracy hodowlanej uwieńczonej sukcesem. Dzisiaj wielu naukowców uważa, że jest to jedyna syntetyczna rasa pszczół stworzona przez człowieka, która jest odporna na akarapidozę.

fot. © Grzegorz Słowik

W dzisiejszych czasach sukcesem na taką skalę byłoby wyhodowanie pszczoły odpornej na warrozę. Z tego co jest mi wiadomo, takie prace trwają. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, wspólnie z Instytutem Pszczelnictwa w Oberursel prowadził przez ponad 14 lat prace nad pszczołą o skróconym okresie czerwiu zamkniętego, który przekłada się na gorszy rozwój warrozy. Obecnie prace te kontynuowane są samodzielnie w Katedrze Pszczelnictwa UWM w Olsztynie.

Z polskich hodowców takie prace prowadzi pan Jerzy Smoter z Tymbarku. Moim zdaniem, jego badania najbardziej przypominają prace Brata Adama, czyli obserwacje pszczół i wyciąganie wniosków do dalszej hodowli. Prace te są prowadzone na mniejszą skalę. Pan Jerzy prowadzi swoje obserwacje na grupach pszczoły selekcjonowanej i hodowanej przez siebie, ale też z dobrym skutkiem, gdyż jedna z grup wykazuje mniejsze porażenie warrozą.

Erik Osterlund ze Szwecji przeprowadza badania na pszczole  Buckfast, dodając geny A. m. monticola i prowadząc selekcję tej pszczoły pod nazwą Elgon. Do tego celu używa węzy o mniejszym rozmiarze komórek: 5,1–4,9 mm. Efektem tej selekcji jest mniejsze porażenie warrozą, ale nie jest to stuprocentowa metoda.

Przejdźmy do pszczoły Buckfast i jej hodowli po śmierci Brata Adama. Ponieważ o tej pszczole krąży tyle samo dobrych opinii, co złych, spróbuję  nieco rozjaśnić ten temat. Pomocne  okażą się odpowiedzi na kilka pytań.

Pytanie pierwsze, które zadaje sobie wielu z nas: czy hodowla pszczoły Buckfast jest łatwa? Tu może paść tylko jedna odpowiedź: nie jest łatwa, wymaga wielkiego nakładu pracy i czasu. Pozwolę sobie skorzystać z wiedzy pana Raymonda Zimmera, którą opisał w swojej książce Pszczoła Buckfast - pytania i odpowiedzi.

Oto kolejne kroki w hodowli pszczoły Buckfast:

1. Szukamy rasy, linii lub populacji pszczół, które nas interesują.
2. Przeprowadzamy selekcję i sprawdzamy cechy, które chcemy wprowadzić do dalszej hodowli.
3. Przeprowadzamy prace krzyżownicze z linią Buckfast, która ma już cechy ustabilizowane i ten materiał F1 (patrz słowniczek na końcu artykułu) wprowadzamy do pasieki jako rodziny mateczne lub ojcowskie.
4. Teraz przeprowadzamy selekcję najlepszych matek do dalszej hodowli.
5. Krzyżujemy matki F1 (ciotka × bratanek).
6. Przeprowadzamy bardzo rygorystyczną selekcję matek pokolenia F2 z bardzo dużej ich liczby.
7. Wprowadzamy inbred (krzyżówkę) najlepszych matek F2 w celu uzyskania pokolenia F3.
8. Znów bardzo rygorystyczna selekcja matek F3 i ich stabilizacja.
9. Z osobników wykazujących największą stabilność cech F3 i F4 krzyżujemy, aby uzyskać inbred (krzyżówkę).
10. Zostało nam już tylko prowadzenie obserwacji i selekcji w celu stabilizacji cech nowej linii, trwa to tylko 5 – 10 lat.
11. Teraz sprawdzamy czy uzyskaliśmy to, co chcieliśmy osiągnąć, czy nasza pszczoła jest  bardziej odporna na choroby, mniej rojliwa, produkuje więcej miodu, lepiej odbudowuje węzę, itp. Jeśli tak, to wprowadzamy ją do dalszej hodowli. Jeśli nie wykazuje choć jednej z tych cech jako lepszej, to rezygnujemy z jej prowadzenia i zaczynamy hodowlę od nowa.

Gdy trzy lata temu zadzwonił do mnie kolega, że sprowadził pszczoły reprodukcyjne i zapytał, czy chcę kilka córek na próbę wymieniając walory tej pszczoły, odmówiłem. Jednak potem zmieniłem zdanie i moja opinia o tej pszczole uległa zmianie. Zaowocowało to sprowadzeniem matek reprodukcyjnych Buckfast do mojej pasieki. Pszczoły te stanowią 50% jej stanu, ale z dobrych Krainek też nie rezygnuję. (cdn)

Grzegorz Słowik

współpraca:
Maria Słowik

Abonament