Bluszcz pospolity

Kwitnący bluszcz pospolity Hedera helix L. to ciekawa, bardzo atrakcyjna dla pszczół roślina zimozielona z rodziny araliowatych Araliaceae. Najczęściej spotykana forma tego krzewu to pnącze, którego łodygi mogą mieć długość nawet do 20 m. Mogą one ścielić się po ziemi lub wspinać na wszelkiego rodzaju trwałe podpory dzięki korzeniom przybyszowym.

Pędy te mają bardzo dekoracyjne, zimozielone liście na długich ogonkach rozmieszczone skrętolegle. Liście są błyszczące, ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze, 3–5–klapowe, o klapach trójkątnych, u nasady sercowate.

Bluszcz pospolity w formie pnącza występuje dziko na terenie całej Polski, głównie w lasach liściastych. Gatunek ten doskonale znosi zacienienie i dzięki temu wykorzystywany jest do okrywania gęstym kobiercem północnych ścian, murów oraz zacienionych pni drzew (fot. 1.).

Egzemplarze rosnące w zacienionych miejscach rozwijają się bardzo dobrze, ale w takich warunkach bardzo rzadko wchodzą w stan kwitnienia. Stąd być może spotykana często opinia, że bluszcz pospolity w naturalnych warunkach nie zakwita.

fot. © Mieczysław Janik

Egzemplarze bluszczu pospolitego rosnące w dobrych warunkach oświetleniowych mogą wytwarzać pędy kwiatowe. Pędy te są krótkie (do 1 m długości), sztywne, nie mają korzeni przybyszowych i odstają od zwartego porostu rośliny. Liście na takich pędach mają kształt romboidalny, lancetowaty lub jajowaty, są gładkie, całobrzegie i zaostrzone.

Na szczytach pędów znajdują się kuliste podbaldachy, liczące po kilkanaście drobnych, niepozornych, kwiatów. Kwiaty są obupłciowe, 5-ciokrotne, (mają 5 ząbkowatych działek kielicha, 5 niepozornych z wierzchu brązowych i wewnątrz zielonych płatków korony, 5 odstających pręcików z zielonożółtymi pylnikami oraz jeden słupek z okazałą tarczką nektarnikową wokół krótkiej szyjki).

Jeżeli z takiego pędu zrobimy sadzonkę (co nie jest bardzo trudne), możemy uzyskać egzemplarz krzaczastej formy bluszczu pospolitego, który oprócz bardzo dekoracyjnego kulistego i zwartego pokroju, będzie cieszył nas i nasze pszczoły corocznym kwitnieniem. Przy ładnej pogodzie kwitnące egzemplarze bluszczu pospolitego są masowo oblatywane przez pszczoły.

Bluszcz pospolity w rejonie północno–zachodniej Lubelszczyzny (w Puławach) rozpoczyna kwitnienie zwykle w drugiej dekadzie września i kwitnie do połowy października. Kwiaty rozkwitają w godzinach przedpołudniowych, między godziną 6 i 11, ale największa porcja świeżo otwartych kwiatów (około 75%) pojawia się w ciągu jednej godziny, między 7 i 8 rano. Chwilę po rozprostowaniu się pręcików następuje pękanie pylników i uwalnianie łatwo dostępnego pyłku.

Nektar wydziela się od momentu rozkwitania do trzeciego dnia życia kwiatu. Całkowite porcje cukrów w nektarze z 10 kwiatów izolowanych przez trzy dni wynosiły średnio po 11 mg, przy wahaniach od 9 do 15 mg. Koncentracja cukrów w nektarze, zwykle w kwiatach o nektarnikach otwartych bardzo ściśle zależna od wilgotności względnej powietrza, mieściła się w granicach średnio od 25 do 53%, ale w dni słoneczne i suche wynosiła nawet ponad 65%.

Na podstawie badań obfitości nektarowania kwiatów oraz obfitości kwitnienia danego gatunku można udzielić dosyć precyzyjnej odpowiedzi o jego wydajności cukrowej. W cytowanych w niniejszym artykule badaniach krzewiastej formy bluszczu pospolitego, przeprowadzonych w Oddziale Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach, stwierdzono, że 1 krzew wytwarzał średnio od 50 do 128 tysięcy kwiatów.

Obliczono też, że średnio 1 krzew dostarczał owadom od 48 do 160 g cukrów w nektarze. Przy założeniu, iż na 1 hektarze mogłoby rosnąć swobodnie 2 500 krzewów (w rozstawie 2 m x 2 m), wydajność cukrowa bluszczu pospolitego wahałaby się od 120 do 400 kg cukrów z 1 hektara.

dr Zbigniew Kołtowski
Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach

Abonament