Rozdział 4. Metody wychowu matek pszczelich

Sposoby wychowu matek różnicuje się ze względu na rodzaj bodźca pobudzającego pszczoły do opieki nad larwami matecznymi, rodzaj materiału użytego do wychowu (larwy, jajeczka), technikę jego poddania rodzinom (z przekładaniem larw, bez przekładania, z przekładaniem jaj), rodzaj rodzin, w których prowadzi się wychów (rodziny przyjmujące, wychowujące, odkłady hodowlane), intensywność wychowu itp.

Omówienie wszystkich metod jest niemożliwe, bowiem każdy pszczelarz wychowujący matki nawet którymś z tradycyjnie przyjętych sposobów wprowadza swoje modyfikacje, wymuszone warunkami zewnętrznymi (pogoda, pożytki) i własną pomysłowością.

Dlatego w niniejszym opracowaniu omówiono pokrótce kilka sposobów wychowu, mogących mieć zastosowanie w każdej pasiece korzystającej z przeciętnych warunków pożytkowych.

1. Wychów matek w obecności matki

Wychów matek w obecności matki prowadzi się w bardzo silnej rodzinie, liczącej 50-60 tysięcy pszczół, której w ulu jest ciasno. Rodzina taka jest biologicznie dojrzała i znajduje się o krok od wejścia w nastrój rojowy.

Metodę tę można zastosować zarówno w ulu wielokorpusowym, jak i w leżaku. W ulu wielokorpusowym, na dzień przed rozpoczęciem wychowu segreguje się plastry z czerwiem.

Do dolnego korpusu przenosi się wszystek czerw zasklepiony, zaś w górnym umieszcza się ramki z czerwiem otwartym. Wskazane jest, by w tym korpusie był dodatkowy wylotek.

Matka zostaje umieszczona w dolnym korpusie, a obie kondygnacje rozdziela się poziomą kratą odgrodową. Dla uzyskania lepszego efektu można między dwa korpusy wstawić trzeci lub, w ulu Wielkopolskim, półnadstawkę, ale tylko w wyjątkowo silnej rodzinie. Rodzina musi posiadać duże zapasy miodu i pyłku, niezbędny jest też umiarkowany pożytek.

2. Przetrzymywanie mateczników w cieplarce

Temperatura powietrza w cieplarce, w której przetrzymuje się mateczniki, powinna wynosić 34,5°C, zaś wilgotność względna około 85%. Ramkę hodowlaną z zasklepionymi matecznikami (9 dzień od złożenia jaja) umieszcza się na odpowiednim stelażu w cieplarce. Jeżeli wychów prowadzony jest w systemie ciągłym, każda ramka musi być oznaczona, by wiadomy był termin izolowania mateczników i pochodzenie (rasa, linia) wychowanych matek.

W 5 dniu po przeniesieniu do cieplarki (14 dzień od złożenia jaja) mateczniki izoluje się w klateczkach matecznikowych, w których matki będą się wygryzać następnego dnia. Klateczki koniecznie muszą być zaopatrzone w pokarm. Młode matki zabiera się z cieplarki zaraz po wygryzieniu, znakuje się je i zagospodarowuje. Jeżeli nie ma pewności, że przełożono larwy jednodniowe, mateczniki należy izolować dzień wcześniej. Wykonywanie kolejnych czynności w ciągu 16 dni rozwoju osobniczego matki pszczelej przedstawiono na schemacie:

3. Wychów matek w rodzinie bezmatecznej

Każda rodzina bezmateczna będzie odciągać mateczniki na młodym czerwiu, dążąc w ten sposób do wychowania sobie matki. Procesem tym należy pokierować tak, by mateczników było jak najwięcej, a wychowane matki były dorodne.

Dlatego do wychowu matek wybiera się rodziny w dobrej kondycji, składające się z pszczół w różnym wieku oraz mające kilka plastrów z zarówno młodym, jak i starszym czerwiem i z zapasami. Rodzinę taką można stworzyć, składając plastry z czerwiem oraz gromadząc pszczoły z kilku rodzin w jednym ulu.

Taką rodzinę (lub rodzinę, której zabrano matkę) podkarmia się wieczorem, a już następnego dnia jest ona gotowa do przyjęcia larw hodowlanych. Kolejnego dnia po poddaniu sprawdza się, ile larw zostało przyjętych. Jeżeli pszczoły założyły niewiele mateczników, poddaje się kolejną serię larw hodowlanych.

Przy okazji przegląda się wszystkie plastry i niszczy wszystkie dzikie mateczniki ratunkowe oraz ich zaczątki. Jeżeli planuje się wychów większej ilości matek, przygotowuje się więcej rodzin wychowujących.

Mateczniki mogą pozostać w rodzinach przez cały czas, aż do zaizolowania ich w klateczkach i wygryzienia się matek. Mateczniki izoluje się w 14 dniu rozwoju osobniczego, czyli 10 dni od przełożenia larw.

Jeżeli nie ma pewności, że wśród przekładanych larw nie było starszych niż jednodniowe, izolowanie mateczników trzeba przyspieszyć o jeden dzień. Gdy pogoda w czasie wychowu matek jest niesprzyjająca, izolację należy wykonać jeszcze wcześniej, ponieważ pszczoły mogą zgryzać mateczniki.

Nie może to być jednak 11 dzień rozwoju osobniczego matek (7 dzień po przełożeniu larw), kiedy czerw będący w stadium przedpoczwarki jest najbardziej ...

4. Cykliczny wychów w ulu wielokorpusowym

Innym sposobem wychowu matek, w którym zakładanie mateczników jest wywołane bezmatecznością, jest cykliczne dzielenie silnej rodziny utrzymywanej w ulu wielokorpusowym (również w Wielkopolskim) na część mateczną i bezmateczną (wychowującą).

Górny korpus takiego ula powinien posiadać zapasowy, zamykany wylotek na całą szerokość przedniej ściany. Rodzina, w której ma być prowadzony wychów, musi być bardzo silna. W tym celu nie ogranicza się w niej czerwienia, tylko umożliwia składanie jajeczek na dwóch korpusach już od początku sezonu.

W szczytowym momencie rozwoju, który przypada na drugą połowę maja, względnie przełom maja i czerwca, dokonuje się przeglądu rodziny w celu spędzeniu matki do dolnego korpusu.

Gdy matka znajdzie się na dole, ul przestawia się o 180°, następnie między dolnym, a górnym korpusem umieszcza się szczelną przegrodę. W górnym korpusie otwiera się wylotek w ścianie przeciwnej do aktualnego położenia znajdującego się w dolnym korpusie wylotu głównego.

K33 - Wychów matek pszczelich - sprawdź dostępność książki w naszym sklepie.
Dla prenumeratorów "Pasieki" taniej.