Rozdział 1. Znaczenie wychowu matek pszczelich

Jakość pogłowia pszczół jest tym elementem gospodarki pasiecznej, który w sposób bezpośredni przekłada się na poziom produkcji. O jakości użytkowej pszczół decyduje ich wartość hodowlana, czyli to, jakie cechy pszczoły robotnice odziedziczyły po swoich rodzicach: matce pszczelej i trutniach, które ją unasienniły.

Dziedziczność jest to właściwość polegająca na przekazywaniu potomstwu różnych cech. Pszczoła, podobnie jak wszystkie gatunki zwierząt i roślin, połowę genów dziedziczy po matce, połowę po ojcu.

Dlatego w racjonalnie prowadzonej pasiece powinny być użytkowane matki o znanym pochodzeniu, przekazujące potomstwu cechy przydatne w określonych warunkach produkcyjnych. To samo dotyczy trutni, które te matki unasienniły.

Niestety, jakość pogłowia jest najbardziej zaniedbanym elementem w polskich pasiekach. Wszyscy pszczelarze wiedzą o konieczności zapewnienia odpowiednich pożytków, o wpływie pogody na ich wykorzystanie i o negatywnym oddziaływaniu chorób na możliwości produkcyjne pasieki, natomiast troska o jakość pogłowia pozostaje daleko w tyle za dbałością o te i inne czynniki.

Bazują na pogłowiu wyhodowanym przez siebie oraz matkach pochodzących z importu, często zresztą nielegalnego. Trudno dokładnie oszacować, jak duża jest ta szara strefa hodowlana, ale na podstawie obserwacji środowiska pszczelarskiego można ocenić ją na kolejne 30 do 50 tysięcy matek użytkowych.

Matki o znanym pochodzeniu znajdują się więc w około 20% rodzin pszczelich, jako że pogłowie pszczół w Polsce wynosi około 1 miliona pni.

Wraz z wejściem naszego kraju w struktury Unii Europejskiej pojawiła się możliwość refundacji wydatków poniesionych przez pszczelarzy na zakup matek użytkowych i reprodukcyjnych. Jest to jedno z działań ujętych w programie Wsparcia Rynku Produktów Pszczelich. Spowodowało to zwiększenie obrotów na rynku matek pszczelich.

1. Przyczyny małego zainteresowania użytkowaniem wartościowych matek pszczelich

Przyczyn sprawiających, że w większości polskich pasiek jest użytkowane niskiej jakości, często zupełnie przypadkowe pogłowie niedostosowane do warunków środowiskowych i silnie zmieszańcowane, jest kilka.

Najważniejszy powód to amatorskie traktowanie pszczelarstwa. Prawie wszystkie pasieki w Polsce stanowią dla swoich właścicieli hobby lub dodatkowe źródło dochodu, które jednak nie ma zasadniczego wpływu na poziom życia pszczelarza i jego rodziny.

Jak to bywa w przypadku takich amatorskich zainteresowań wiedza i umiejętności są nabywane przez lata własnych doświadczeń oraz kontakty z podobnymi pasjonatami i literaturą.

Jednak żaden pszczelarz nie powinien pozostawiać jakości pogłowia własnemu losowi. Wychów dorodnych, zdrowych, przekazujących pożądane cechy użytkowe matek pszczelich jest możliwy w każdej, nawet małej pasiece. Nie jest to zajęcie trudne i wymagające dużej wiedzy. Matki są przecież wychowywane przez pszczoły, pszczelarz tylko kieruje rozwojem rodziny wychowującej i zapewnia jej odpowiednie warunki. Sprzęt potrzebny do wychowu jest mało skomplikowany, łatwy do wykonania oraz powszechnie dostępny w sklepach pszczelarskich.

Za to satysfakcja z użytkowania w pasiece pogłowia o właściwych cechach może być bardzo duża. Chów wartościowych pszczół pomoże rozwiązać wiele problemów, z którymi dotychczas pszczelarz sobie nie radził. Mała opłacalność, problemy z sąsiadami będące wynikiem agresywności pszczół, brak następcy mogącego przejąć pasiekę, podatność pszczół na choroby – te i inne kłopoty przestaną istnieć, gdy tylko wymienimy matki na nowe, o wysokiej użytkowości, przekazujące potomstwu korzystne gospodarczo cechy.

K33 - Wychów matek pszczelich - sprawdź dostępność książki w naszym sklepie.
Dla prenumeratorów "Pasieki" taniej.