6. Metody izolacji matek
Praktykowane są dwie główne metody izolacji matek. Pierwsza to izolacja, przy której matka nie może czerwić, gdyż znajduje się w klateczce lub w izolatorze bez plastra wewnątrz – metoda bezczerwiowa. Druga to izolacja w izolatorach z kraty odgrodowej mieszczących zwykle 1-2 plastry - metoda czerwiowa. Metoda czerwiowa wykorzystuje rozmnażanie się roztoczy na zasklepionym czerwiu do wyłapywania ich w tzw. plastrach pułapkach i usuwaniu z rodzin wraz z czerwiem. Niektórzy pszczelarze stosują kombinację obydwu metod. Początkowo matka przebywa w izolatorze/ klateczce, w którym nie może czerwić a potem jest przenoszona/ wypuszczana do izolatora umożliwiającego czerwienie, aby w plastrze pułapce wyłapać pasożyty gdy w rodzinie z plastrów poza izolatorem wygryzł się wszystek czerwiu a następnie usunąć je z rodziny.
Po zaizolowaniu matki niezależnie od sposobu izolacji – czerwiowa lub bezczerwiowa w izolatorach o dużej powierzchni (np. izolator Chmary) teoretycznie rodzina może założyć mateczniki ratunkowe. W obu przypadkach ma to zwykle miejsce w 1-2% rodzin. Moim zdaniem jest to sygnał, że matkę w takiej rodzinie należałoby wymienić. Nie wiem natomiast jaki odsetek rodzin zakłada mateczniki po izolacji matek w izolatorach o małej powierzchni/ klateczkach, ponieważ nie wykorzystałem ich na tyle często, aby obserwacje były wiarygodne. Przy izolacji bezczerwiowej, gdy młoda matka wygryzie się z matecznika ratunkowego stara zwykle ginie w izolatorze, zapewne z braku opieki ze strony pszczół. Jednak z uwagi na fakt, że odsetek rodzin zakładających mateczniki ratunkowe jest niewielki, w większych pasiekach można zrezygnować z kontroli rodzin 8-9 dni od zaizolowania matki. Czas poświęcony na przeglądy jest wtedy bardziej cenny niż kilka matek. Po ewentualnym wychowaniu młodej matki, w terminie uwalniania matek z izolatorów młodą jeszcze nieunasienioną matkę możemy wymienić na unasienioną lub pozostawić w rodzinie, jeżeli rozpoczęła już czerwienie. Zanim jednak czerw zostanie zasklepiony należy przeprowadzić zabieg przeciw warrozie. Jeżeli część czerwiu została już zasklepiona, przed leczeniem należy go usunąć z rodziny wraz z uwięzionymi na nim pasożytami. W przypadku wykorzystywania plastrów pułapek – izolacja czerwiowa, czerw wraz z młodą czerwiącą matką można na kilka dni umieścić w izolatorze.
Przegląd celem kontroli założenia mateczników ratunkowych po 8-9 dniach od zamknięcia matki w izolatorze, zalecałbym w przypadku matek starszych oraz reprodukcyjnych, zwłaszcza sztucznie unasienionych.
