Pozyskiwanie i przechowywanie miodu

Wyprodukowany przez pszczoły i zgromadzony w plastrach miód jest produktem nadającym się do bezpośredniego spożycia. W Polsce najczęściej oferowany jest miód odwirowany z plastrów. Zainteresowanie miodem sekcyjnym i w plastrach jest mniejsze, niemniej taki produkt też ma swoich zwolenników.

Miodobranie

Miodobranie wykonuje się, gdy pszczoły w ulach zgromadziły dojrzały miód. W takim miodzie nie będą się rozwijać drobnoustroje obniżające jego jakość. Najczęściej miód odbieramy po zakończeniu pożytku towarowego. Przy dłużej trwających obfitych pożytkach, zdarza się wykonywać miodobranie w ich trakcie.

Może bowiem brakować w gniazdach miejsca na gromadzenie nektaru, może też zachodzić obawa krystalizacji zebranego miodu.

Rodzinie pszczelej odbieramy tyle miodu, by nie pozostała ona bez zapasów. Nawet jeśli pożytek trwa, trzeba się liczyć z możliwością zmiany pogody. Gdyby zaraz po miodobraniu doszło do ochłodzenia i wystąpiłyby opady deszczu uniemożliwiające zbiór nektaru, rodzina pszczela byłaby narażona na głód.

fot.© Krzysztof Kozerski

Spowoduje to zahamowanie jej rozwoju lub nawet osypanie się pszczół z głodu. By do tego nie dopuścić, pszczelarz będzie zmuszony uzupełnić zapasy, podając odpowiednią ilość syropu lub ciasta.

Dojrzałość miodu

Miód, który będziemy odbierać, musi być całkowicie dojrzały. Miód zasklepiony na pewno jest dojrzały i nie ulegnie zepsuciu po odwirowaniu z plastrów. Ostrożność należy zachować, gdy jest odbierany miód z plastrów niezasklepionych, zwłaszcza wtedy, gdy trwa jeszcze obfity pożytek.

Może wtedy dojść do odwirowania miodu nie do końca zagęszczonego lub nawet nektaru właśnie przyniesionego przez zbieraczki. Najprostszym testem pozwalającym określić właściwą gęstość miodu niezasklepionego jest silne wstrząśnięcie nad ulem poziomo trzymanego plastra.

Jeśli miód jest rzadki, jego krople będą wypadać z plastra. Wtedy miodobranie należy odłożyć. Całkowitą pewność co do dojrzałości miodu uzyskamy badając zawartość w nim wody, przy użyciu refraktometru.

Technika miodobrania

Plastry z miodem odbieramy z uli na kilka sposobów: otrząsając i omiatając pszczoły z plastrów, usuwając pszczoły z miodni przy użyciu przegonki lub repelentów, zdmuchując pszczoły z plastrów, lub pozwalając im opuścić zdjęte z uli nadstawki.

Otrząsanie i omiatanie pszczół

To metoda stosowana w małych pasiekach, gdzie czas pracy nie jest istotny dla pszczelarza. Miodobranie najlepiej wykonać w pogodny dzień.

Zdejmujemy daszek i powałkę ula, po czym niewielkim kłębem dymu z podkurzacza zmuszamy pszczoły do pozostania na plastrach. Delikatnie przesuwamy jedną z ramek przy pomocy dłuta i ostrożnie wyciągamy ją z nadstawki. Ramkę trzymamy za „wąsy” tak, że wisi ona na palcach wskazującym i środkowym.

Ramki, po otrząśnięciu i omieceniu z nich pszczół, umieszczamy w transportówce albo przeznaczonym do tego korpusie lub nadstawce i zanosimy do pracowni albo samochodu. W miejsce zabranych ramek z miodem, w nadstawkach, umieszczamy puste plastry, jeśli takowe mamy. Jeśli nie, po odwirowaniu szybko wstawiamy je z powrotem do nadstawek.

Jeżeli pożytek jest słaby lub się skończył, wszystkie czynności wykonujemy szybko, by nie dopuścić do rabunku. Na czas przeniesienia plastrów z miodem transportówkę lub korpus można przykryć wilgotnym płótnem. Gdy pszczoły z innych uli zaczną rabować obsługiwaną rodzinę, miodobranie przerywamy i kontynuujemy je dopiero następnego dnia.

W przeciwnym razie może dojść do całkowitego zrabowania i unicestwienia rodziny. Rabunek może się rozprzestrzenić na inne rodziny, szczególnie słabe.

Przegonki

Przegonka to urządzenie umożliwiające przechodzenie pszczół w jedną stronę, ale nie pozwalające im wrócić. Są przegonki sprężynowe i kanałowe. W przegonce sprężynowej (Portera) pszczoły przechodzą po odgięciu cienkich, sprężynujących blaszek.

Powrót tą samą drogą jest niemożliwy – blaszek przegonki pszczoła nie wygnie z drugiej strony. Przegonki kanałowe działają na zasadzie zwężającego się korytarza: pszczoły wchodzą do jego szerszej części i wychodzą wąską. Odpowiednio wykonane w przegonce otwory mylą orientację pszczół, dlatego nie udaje im się trafić ponownie do wąskiego kanału. Na rynku znajdziemy przegonki z ośmioma lub dwoma kanałami.

Gdy miodobranie przy użyciu przegonek wykonamy w dzień, a na dworze jest gorąco, odebrany miód będzie ciepły i uda się go odwirować bez podgrzewania. Można też przegonki założyć wieczorem i nadstawki wymienić na puste (z pustymi plastrami) wczesnym rankiem.

Pszczoły wtedy już od rana będą miały gdzie gromadzić nektar. W ciągu nocy miód w nadstawkach opuszczonych przez pszczoły ulegnie schłodzeniu i przed wirowaniem będzie trzeba go podgrzać.

Inne sposoby

Są też inne sposoby przeprowadzenia miodobrania. Pszczoły spędzać z ramek nadstawkowych można przy użyciu środków odstraszających owady, czyli repelentów. Taką substancją, w pszczelarstwie stosowaną od dziesięcioleci, jest aldehyd benzoesowy.

Wodnym roztworem aldehydu nasącza się miękką płytę pilśniową, po czym kładzie się ją na górnych listewkach ramek w nadstawce. Pszczoły w ciągu kilkunastu minut schodzą na dół, opuszczając plastry z miodem. Pszczelarzowi pozostaje tylko odebrać miód, pojedyncze ramki lub od razu całe nadstawki.

W polskich pasiekach repelenty są rzadko stosowane. Mogą się gromadzić w wosku i miodzie, co przemawia za nie wprowadzaniem takich metod do gospodarki.

Odsklepianie

Miód jest przesyconym wodnym roztworem cukrów i wchłania parę wodną zawartą w powietrzu. By temu zapobiec, dojrzały miód zgromadzony w komórkach plastrów pszczoły pokrywają cienką warstwą wosku. Tak zabezpieczony miód może być przechowywany przez długie lata.

Pszczelarz, odbierając miód zasklepiony, ma pewność, że jest on dojrzały i nie będą się w nim rozwijać mikroorganizmy. By miód wydobyć z plastrów, należy najpierw usunąć zasklep, czyli je odsklepić.

Najbardziej rozpowszechniony sposób to odsklepianie miodu przy użyciu odsklepiacza widelcowego. Po ułożeniu plastra na stelażu wanienki do odsklepiania, ścinamy zasklep, przesuwając odsklepiacz tuż pod jego powierzchnią. Użycie takiego odsklepiacza pozwala bardzo dokładnie odsklepić plaster, również w jego zagłębieniach i ewentualnych zagięciach na krawędziach.

Mankamentem jest duża czasochłonność tej metody.

fot.© Milan Motyka

Wyżej omówione sposoby odsklepiania polegają na ścinaniu zasklepu. Zasklep może też być zrywany. Elementem roboczym urządzenia zrywającego zasklep jest zestaw bijaków lub łańcuszków zamocowanych na pręcie obracającym się z dużą prędkością dookoła własnej osi.

Poszyty plaster przesuwa się między dwoma takimi zestawami. Końcówki łańcuszków lub bijaków zrywają zasklep i plaster jest gotowy do wirowania. Zależnie od konstrukcji urządzenia plaster przesuwa się między bijakami w pozycji poziomej lub pionowej.

Postępowanie z odsklepinami

Pszczoły zasklepiają miód woskiem wytwarzanym na bieżąco, a nie przenoszonym ze starszych plastrów. Jest to najwyższej jakości wosk, nie zawierający żadnych zanieczyszczeń. Odsklepiny są więc bardzo cennym produktem. Ich obróbka ma prowadzić do oddzielenia od wosku jak największej ilości miodu.

Odsklepiny pozbawione miodu są czystym woskiem, który bez żadnych strat można wytopić w topiarce parowej lub słonecznej.

Jeszcze inny sposób, prosty, ale dość prymitywny, to przetopienie ociekniętych odsklepin w naczyniu wstawionym na kilka godzin do pojemnika z gorącą wodą. W wysokiej temperaturze wosk się roztopi i zgromadzi na powierzchni miodu.

Po ostygnięciu wosk odbieramy w postaci krążka. Pod nim znajduje się miód, który na skutek wysokiej temperatury stracił większość swoich walorów dietetycznych i leczniczych. Taki miód można wykorzystać do wyrobu miodowych przetworów i wypieków, względnie zrobić z niego sytę miodową do karmienia pszczół.

Wirowanie

Do odwirowania miodu z plastrów używa się miodarek. Są to urządzenia, w których plastry są poddawane ruchowi obrotowemu. Miodarka jest zbudowana z okrągłego bębna umieszczonego w bębnie wirnika, do którego wkładamy ramki, oraz napędu, który może być realizowany ręcznie lub elektrycznie.

Umieszczone w wirniku ramki wirują razem z nim, a miód dzięki sile odśrodkowej wylatuje na ścianę bębna, spływa po niej na dno i wydostaje się na zewnątrz zaworem spustowym.

Są trzy rodzaje miodarek: diagonalne, kasetowe i radialne. W miodarce diagonalnej plaster jest ustawiony swoją płaszczyzną równolegle do ściany bębna miodarki. Po umieszczeniu plastrów w wirniku, odwirowujemy miód najpierw z jednej strony plastra.

Obroty są niewielkie, do 30% maksymalnych możliwości miodarki, a w praktyce nie więcej niż 60 obrotów na minutę. Przy większych obrotach dojdzie do wyłamania plastrów, gdyż z ich drugiej strony jest dużo miodu.

fot.© Krzysztof Kozerski

Wszystkie elementy miodarki, mogące mieć styczność z miodem są wykonane z materiałów dopuszczonych do kontaktu z żywnością. Bęben i dno miodarki najczęściej są wykonane z blachy kwasoodpornej, pokrywy ze specjalnego tworzywa sztucznego, a elementy konstrukcyjne ze stali malowanej proszkowo lub kwasoodpornej.

Ze względu na swój skład chemiczny miód łatwo wchodzi w reakcję z różnymi pierwiastkami, dlatego wszystkie urządzenia do jego pozyskiwania, obróbki oraz przechowywania, muszą być wykonane z właściwych materiałów.

Cedzenie

Odwirowany w miodarce miód zawiera dużo drobnych zanieczyszczeń. Nie wpłyną one negatywnie na jego wartość spożywczą i zdrowotną, ale zmniejszają jego atrakcyjność handlową. Zrozumiałe bowiem jest, że konsument chce otrzymać produkt wizualnie czysty, jednolity i klarowny.

Te zanieczyszczenia to drobne kawałki plastrów i zasklepu, które ukruszyły się w trakcie odsklepiania i wirowania oraz ziarenka pyłku kwiatowego, którymi miód w naturalny sposób jest zanieczyszczony.

Klarowanie

W przecedzonym miodzie wciąż znajdują się bardzo drobne zanieczyszczenia. Są to głównie pyłki kwiatowe. Są naturalnym składnikiem miodu, ale ponieważ są od niego lżejsze, będą wypływać na powierzchnię, tworząc białą lub kremową pianę, niechętnie widzianą przez konsumentów.

Dlatego miód bezpośrednio po odwirowaniu i przecedzeniu poddaje się klarowaniu. Służą do tego odstojniki, czyli wysokie naczynia, w których miód pozostawiamy co najmniej na dwa dni. W tym czasie wszystkie drobne zanieczyszczenia wypłyną na powierzchnię miodu.

Proces klarowania przyspieszy wyższa temperatura. Dlatego najbardziej praktyczny jest odstojnik z podgrzewaną ścianą bębna. Po sklarowaniu zlewamy miód do naczyń handlowych lub służących do jego przechowywania. Zlewamy tylko miód całkowicie sklarowany, czemu służy umieszczony nad dnem odstojnika zawór spustowy.

Wierzchnią warstwę miodu zawierającą dużo lekkich zanieczyszczeń zlewamy oddzielnie. Ten miód możemy wykorzystać do karmienia pszczół. Nie podajemy go pszczołom bezpośrednio, lecz w postaci syty, czyli po rozpuszczeniu w wodzie w stosunku 1:1, gdyż w gęstym miodzie pszczoły będą się topić.

Standaryzacja i rozlewanie

W sprzedaży bezpośredniej należy oferować produkt jednolity odmianowo. Dlatego partia miodu określonej odmiany musi się charakteryzować takimi samymi parametrami. Przed rozlaniem miodu do opakowań handlowych należy więc dokonać jego standaryzacji.

Polega ona na zmieszaniu ze sobą w jednolitą masę miodu tej samej odmiany przeznaczonego do sprzedania w jednej partii handlowej. Do tego służy standaryzator, czyli duży pojemnik z mieszadłem. Standaryzator może być podgrzewany, co usprawni i przyspieszy proces mieszania.

Do standaryzacji można wykorzystać też urządzenie do kremowania lub pompę do miodu. Wielokrotnie przepompowując miód w obrębie tego samego pojemnika dokładnie go wymieszamy.

Przechowywanie i zagęszczanie

Miód należy przechowywać w czystych i suchych pojemnikach, wykonanych z materiału dopuszczonego do kontaktu z żywnością. Pomieszczenie, w którym przechowywane są pojemniki z miodem musi być ciemne, chłodne i suche, o temperaturze nie wyższej niż 18°C i wilgotności względnej powietrza 65-75%. Można przechowywać tylko miody o zawartości wody mniejszej niż 20%.

Rzadko stosowaną metodą przechowywania miodu jest jego zamrażanie do temperatury poniżej -18°C. Wtedy miód pozostaje klarowny aż do rozmrożenia.

W trakcie wieloletniego przechowywania miód ciemnieje, a także traci część swojego aromatu na skutek rozkładu substancji lotnych. Ponieważ miód chłonie wodę z powietrza, opakowania muszą być szczelnie zamknięte. Przy wilgotności powietrza w pomieszczeniu większej od 80%, w nieszczelnych naczyniach, szybko dojdzie do rozrzedzenia wierzchniej warstwy miodu i jego fermentacji.

Specjalnym urządzeniem do zagęszczania zbyt rzadkiego miodu jest dehydrator. Zbudowany jest z pojemnika o określonej kubaturze, zestawu obrotowych talerzy i wentylatora wydmuchującego podgrzane powietrze. Rzadki miód wlewamy do pojemnika, zamykamy pokrywę i uruchomiamy osuszanie, ustawiając odpowiednie parametry na elektronicznym sterowniku.

Powietrze z parą wodną wydostaje się przez otwór wentylacyjny, którego średnicę należy dopasować do prędkości pracy wentylatora.

Krystalizacja miodu

W trakcie przechowywania miód ulega krystalizacji, czyli przechodzi z płynnego stanu skupienia, zwanego patoką, w stan stały, czyli krupiec.

Krystalizacja jest procesem wydzielania kryształów rozpuszczonej substancji z jej roztworu przesyconego, to znaczy takiego, w którym zawartość substancji rozpuszczonej jest większa od stężenia nasycenia. Stężenie nasycenia to takie stężenie, w którym osiągnięta jest równowaga między substancją rozpuszczoną i jej postacią stałą (krystaliczną), w wyniku czego kryształy nie rozpuszczają się, ale też nie rosną.

Siła procesu krystalizacji zależy od wielkości różnicy między stężeniem danego roztworu a jego stężeniem nasycenia (różnica ta nazywana jest przesyceniem). Stężenie nasycenia większości substancji chemicznych zależy od temperatury.

Krystalizacja zachodząca w całej objętości roztworu nazywana jest krystalizacją masową. Taką jest właśnie krystalizacja dojrzałego miodu.

fot.© Krzysztof Kozerski

Dekrystalizacja

Czynnikiem, który może nie dopuścić do krystalizacji lub spowodować proces odwrotny, czyli dekrystalizację (przejście krupca w patokę), jest ogrzewanie. Wraz ze wzrostem temperatury zwiększa się rozpuszczalność glukozy w wodzie, na skutek czego kryształów zaczyna ubywać.

Wszystkie odmiany miodu, w których fazę krystaliczną tworzy glukoza, w trakcie ogrzewania zachowują się podobnie. Najintensywniej faza krystaliczna przechodzi w ciekłą w temperaturze 40-50°C, przy czym czas dekrystalizacji zależy od struktury krystalicznej krupca, ponieważ miody grubokrystaliczne rozpuszczają się znacznie wolniej niż drobnokrystaliczne.

W temperaturze 50°C następuje całkowita dekrystalizacja miodu, pozostają w nim tylko nierozpuszczalne kryształy włókniste. Kryształy te będą stanowić zarodki ponownej krystalizacji rozpuszczonego miodu, dlatego należy je usunąć.

Większość z nich wypływa na powierzchnię miodu tworząc pianę, którą należy zebrać. Jednak chcąc usunąć wszystkie kryształy, rozpuszczony miód należy przefiltrować.

Miód drobnokrystaliczny i kremowany

Największą wartość zdrowotną i żywnościową ma miód, który w czasie przechowywania nie był poddawany żadnej obróbce. Jego właściwości są najbardziej zbliżone do miodu świeżego. Niestety, zainteresowanie na rynku miodem w formie krupca jest znacznie mniejsze niż płynnym.

Dlatego konieczne jest ciągłe uświadamianie konsumentom miodu, że tylko miód skrystalizowany jest prawdziwie naturalnym produktem. W celu zwiększenia atrakcyjności skrystalizowanego miodu można przygotować dwie jego formy: miód drobnokrystaliczny i miód kremowany o maślanej konsystencji.

Miód drobnokrystaliczny otrzymuje się zaszczepiając świeży miód przefiltrowany przez sito stożkowe niewielką ilością miodu tworzącego w czasie krystalizacji drobne kryształy. Po wymieszaniu taki zaszczepiony miód rozlewa się do opakowań detalicznych i umieszcza w magazynie na okres kilku tygodni.

W tym czasie miód skrystalizuje, a uzyskany produkt będzie się charakteryzował jednolitą, drobnokrystaliczną konsystencją w całym naczyniu.

Wykwity

Na wygląd skrystalizowanego miodu prezentowanego w słoikach z przezroczystego szkła negatywnie wpływa obecność wykwitów, czyli jasnych, pionowych smug. Przyczyną ich powstawania jest zmniejszanie objętości miodu w procesie krystalizacji, na skutek absorpcji cząsteczek wody przez wiązania, między tworzącymi kryształy cząsteczkami cukrów.

Miód sekcyjny i w plastrach

Istotnym urozmaiceniem oferty handlowej pasieki może być produkcja plastrów z miodem oraz ich odpowiednie konfekcjonowanie. Produkty rolnicze w postaci mało przetworzonej, cieszą się coraz większym uznaniem konsumentów. W ten sposób postrzegane są również plastry pszczele, będące naturalnymi wytworami rodziny pszczelej, dające gwarancję naturalnej, nieprzetworzonej żywności.

Miód sekcyjny jest to miód zgromadzony w zasklepionych komórkach świeżo zbudowanych plastrów. Pozyskuje się go dwoma sposobami. W pierwszym sposobie pszczoły budują plastry w specjalnych ramkach różnej wielkości, razem z którymi jest on oferowany do sprzedaży.

Drugi sposób to zmuszanie pszczół do budowania jednostronnych plastrów w specjalnych tackach z tworzyw sztucznych.

Najłatwiejszy jest pierwszy sposób, gdzie pszczoły zabudowują plastrem poddane do miodni określonej wielkości ramki – sekcje. Ramki takie wykonuje się z cienkich listewek, sklejki lub dopuszczonego do kontaktu z żywnością tworzywa sztucznego.

Druga metoda polega na produkcji plastrów z miodem w specjalnych pojemnikach-tackach. Może się ona odbywać tylko w bardzo silnych rodzinach, przy obfitym pożytku. Plastry budowane są przez pszczoły w płaskich pojemnikach z tworzywa sztucznego, dopuszczonego do kontaktu z żywnością.

Na dnie każdej tacki wklejona jest węza. Tacki umieszcza się dwustronnie w ramkach, które wstawia się do miodni. Pszczoły zabudowują tacki jednostronnym plastrem. Po zapełnieniu plastrów miodem i jego zasklepieniu tacki są gotowe do odbioru, po czym zamyka się je szczelnymi przykrywkami i w takiej postaci oferuje konsumentowi.

Produkcja miodu plastrowego polega na wycinaniu zasklepionych plastrów, zbudowanych bez użycia węzy. Plastry umieszcza się w słoikach i zalewa miodem. Produkt taki oferuje się jako miód z plastrami.

Miód sekcyjny i plastrowy nie powinien szybko krystalizować, a więc najlepiej do jego produkcji wykorzystać pożytek z robinii akacjowej. Należy unikać pożytków dających miody tworzące bardzo zwarty, twardy krupiec, a więc z rzepaku i innych roślin krzyżowych.

Pracownia pasieczna

Pracownia pasieczna to pomieszczenie, zespół pomieszczeń lub budynek, w którym wykonywane są prace pomocnicze związane z prowadzeniem pasieki oraz pozyskiwane są produkty pszczele (wirowanie miodu, wytapianie wosku, suszenie obnóży pyłkowych, czyszczenie propolisu i inne).

W pracowni pasiecznej pozyskuje się i konfekcjonuje produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego, musi więc ona spełniać określone wymogi weterynaryjne i sanitarno-higieniczne. Dotyczy to również sprzętu używanego przy pozyskiwaniu miodu, który musi być wykonany z materiałów dopuszczonych do kontaktu z żywnością.

Wielkość pracowni i innych pomieszczeń zależy od wielkości pasieki, ale wymagania sanitarno-epidemiologiczne są takie same dla wszystkich pasiek i muszą być respektowane przez wszystkich pszczelarzy sprzedających miód konsumentom końcowym.

Do wykonywania pozostałych prac pasiecznych, jak przetapianie plastrów, klarowanie wosku, przygotowanie ramek i innego sprzętu, czynności związanych z wychowem matek i innych, powinno być oddzielne pomieszczenie. Większe pasieki dodatkowo wyposażone są w nieduży warsztat stolarski.

Pomieszczenia te powinny spełniać takie same warunki techniczno-sanitarne jak magazyn miodu, z uwzględnieniem zapewnienia właściwego oświetlenia słonecznego (stosunek powierzchni okien do podłogi nie może być mniejszy niż 1:8) i elektrycznego.

W każdej pasiece musi być pomieszczenie służące do magazynowania suszu, ramek, korpusów, nadstawek, sprzętu do wychowu matek, poławiaczy i innego sprzętu stanowiącego ruchome wyposażenie pasieki. Niezbędne jest też oddzielne pomieszczenie, w którym przechowywany jest sprzęt do utrzymania czystości, porządku i właściwego wyglądu obejścia pracowni i pasieczyska.

Każda pasieka bowiem musi być wyposażona w podstawowe narzędzia ogrodnicze, m.in. grabie, grackę, szpadel, widły amerykańskie, piłę „lisi ogon”, sekator, kosę lub kosiarkę do trawy, oraz sprzęt służący do sprzątania obejścia (miotła, łopata itp.).

Zarówno pracownia, jak i pomieszczenia magazynowe, powinny być wyposażone w określony we właściwych przepisach sprzęt przeciwpożarowy.

Sprzedaż miodu

Pomijając pasieki amatorskie wytwarzające miód konsumowany w domu przez pszczelarza i jego rodzinę, wszyscy więksi producenci wprowadzają produkty pszczele na rynek. Miód jest środkiem spożywczym pochodzenia zwierzęcego. Takie produkty, jeśli będą sprzedawane końcowemu konsumentowi, muszą być pozyskiwane, konfekcjonowane, prezentowane i sprzedawane w określonych warunkach sanitarno-higienicznych.

Sprzedaż taką i warunki, w jakich ma się ona odbywać, reguluje rozporządzenie MRiRW z dnia 30 września 2015 roku.

fot.© Renata Łacek

Sprzedaż

Rozporządzenie to dopuszcza sprzedaż w ramach sprzedaży bezpośredniej produktów pszczelich nieprzetworzonych, takich jak: miód, pyłek kwiatowy, pierzga, mleczko pszczele, pozyskanych z pasiek będących w posiadaniu producenta. Sprzedaż jest dopuszczona odbiorcom:

Jeżeli podmiot prowadzący działalność w zakresie produkcji towarów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, zamierza prowadzić sprzedaż tych produktów na obszarze powiatu innego niż powiat, na obszarze którego jest prowadzona produkcja, informuje o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce prowadzenia sprzedaży, w terminie 7 dni przed dniem rozpoczęcia tej sprzedaży.

Rejestracja pasieki i sprzedaży bezpośredniej

Podmioty zamierzające prowadzić działalność w zakresie produkcji towarów pochodzenia zwierzęcego, przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej, powiadamiają powiatowego lekarza weterynarii, właściwego ze względu na miejsce planowanej produkcji, o zakresie i wielkości produkcji oraz rodzaju produktów pochodzenia zwierzęcego, które mają być wytwarzane w zakładzie, co najmniej na 30 dni przed dniem rozpoczęcia prowadzenia tej działalności.

Najpierw rejestruje się pasiekę w Powiatowym Inspektoracie Weterynaryjnym ze względów zagrożeń epizootycznych. Rejestracja ta służy monitorowaniu oraz zwalczaniu chorób pszczół. Rejestracji dokonuje się w Inspektoracie powiatu, na terenie którego znajduje się pasieka.

Potem rejestruje się sprzedaż bezpośrednią produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego. Rejestracji tej dokonuje się na 30 dni przed rozpoczęciem sprzedaży w inspektoracie, na terenie którego pozyskuje się produkty pszczele, czyli tam, gdzie znajduje się pracownia.

Znakowanie produktów

Wszystkie wprowadzane na rynek produkty muszą być właściwie oznakowane. Służy do tego etykieta. Oto dane, które powinny znaleźć się na etykiecie opakowania z miodem:

Minimalna wielkość liter na etykiecie w zależności od masy netto produktu:

Ewidencja sprzedaży

Sprzedaż miodu (i innych nieprzetworzonych produktów pszczelich) może prowadzić każdy pszczelarz, który ma zarejestrowaną sprzedaż bezpośrednią. W trakcie sprzedaży wymagane jest ścisłe ewidencjonowanie zbywanego towaru. Każdą sprzedaną ilość miodu wpisuje się w przeznaczony do tego zeszyt.

Notuje się numer kolejnego wpisu (1, 2, 3, 4, itd.), datę sprzedaży oraz ilość sprzedanego towaru (kg) i jego nazwę (miód). Zeszyt należy przechowywać przez następny rok.

Rolniczy handel detaliczny

Pszczelarze, którzy są rolnikami, mogą sprzedawać miód w ramach rolniczego handlu detalicznego. Taki pszczelarz prowadzi taką samą dokumentację sprzedaży jak przy sprzedaży bezpośredniej, ale przechowywać będzie ją musiał przez dwa lata.

Ubiór pszczelarza

Pszczoły bronią siebie i swoich produktów używając do tego żądeł. W trakcie użądlenia w skórę jest wprowadzana malutka kropla jadu pszczelego. Powoduje on ból, obrzęk skóry, a u osób uczulonych groźne powikłania alergiczne. Dlatego pszczelarz przed żądleniem zabezpiecza się odpowiednim ubiorem.

Jeśli na dworze jest ciepło, a pszczoły są łagodne, wystarczy założyć biały fartuch laboratoryjny. Kapelusz z siatką założymy dopiero wtedy, gdy poczujemy zagrożenie ze strony pszczół. Jeśli bardziej obawiamy się użądleń, możemy ubrać się w bluzę pszczelarską z siatkowym kapeluszem lub maską.

Najbardziej skuteczną ochronę zapewni jednoczęściowy kombinezon. Gdy na dworze jest gorąco, możemy go założyć bezpośrednio na gołe ciało, gdyż profesjonalne ubrania pszczelarskie są wykonane z delikatnych tkanin bardzo wysokiej jakości.

Przy niższych temperaturach warto założyć coś pod spód. Rozmiar kombinezonu starannie dobieramy i by nie było nam zbyt ciasno, powinniśmy kupić ubiór o jeden numer większy.