Jakość handlowa miodu, cz. 2.

W pierwszej części artykułu omówiono parametry jakościowe miodu, nadzór nad jakością i bezpieczeństwem miodu oraz zastosowanie Dobrej Praktyki Higienicznej i Dobrej Praktyki Produkcyjnej. Przedstawiono również parametry charakteryzujące jakość handlową miodu, takie jak dopuszczalna zawartość wody, glukozy, fruktozy, sacharozy, wolnych kwasów oraz substancji nierozpusczalnych, przewodność właściwą, liczbę diastozową oraz zawartość HMF.

fot.© Teresa Kobiałka

Wyniki kontroli doraźnej

W II kwartale 2005 roku wojewódzkie inspektoraty JHARS przeprowadziły kontrole jakości handlowej miodu pszczelego pochodzącego od 49 podmiotów. W trakcie kontroli ustalono, że: 21% wszystkich skontrolowanych partii miodu pszczelego nie odpowiada jakości handlowej, 45% zostało niewłaściwie oznakowane, 42% masy zbadanych wszystkich partii pochodziło z krajów Unii Europejskiej oraz krajów trzecich.

Pobrane próbki miodu pszczelego zostały poddane analizom laboratoryjnym. Miód przebadano pod względem zawartości: wody, sacharozy, glukozy i fruktozy, wolnych kwasów oraz zawartości HMF, sprawdzono przewodność właściwą oraz liczbę diastazową.

• w zakresie parametrów fizykochemicznych oraz udziału pyłku przewodniego w przypadku 14 partii miodu (co stanowiło 32% skontrolowanych partii),
• zaniżoną wartość liczby diastazowej– 5 partii, w tym: 4 partie miodu wielokwiatowego, 1 partia miodu akacjowego,
• zawyżoną zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF)– 3 partie, w tym: 2 partie miodu wielokwiatowego i 1 partia miodu gryczanego,
• przekroczoną wartość przewodności właściwej – 4 partie, w tym: 2 partie miodu nektarowo-spadziowego, 1 partia miodu rzepakowego, 1 partia miodu akacjowego,
• zaniżony, w porównaniu do wymagań deklarowanej przez producenta normy (PN-A-77626:1988), udział pyłku przewodniego – 4 partie, w tym: 2 partie miodu lipowego, 1 partię miodu akacjowego, 1 partię miodu gryczanego.
• nieprawidłowe znakowanie w przypadku 31 partii miodu (co stanowiło 66% skontrolowanych partii).

Stwierdzone nieprawidłowości, tj. zarówno zaniżona liczba diastazowa, jak i zawyżona zawartość HMF mogły świadczyć o przegrzaniu miodu w trakcie konfekcjonowania bądź długotrwałym przechowywaniu w nieodpowiednich warunkach.

W kwestionowanych partiach miodu stwierdzono znacznie zaniżony udział pyłku przewodniego, co może świadczyć o wymieszaniu miodów różnych odmian lub o błędach popełnianych podczas pozyskiwania miodu z pasiek, w tym przede wszystkim niewłaściwym (zbyt wczesnym) terminie jego odebraniu od rodzin pszczelich.

fot.© Teresa Kobiałka

Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należało również wprowadzanie konsumenta w błąd, w szczególności:

Wnioski pokontrolne

W związku ze stwierdzonymi w toku kontroli nieprawidłowościami wydano 3 decyzje administracyjne nakazujące poddanie artykułów rolno-spożywczych zabiegom prawidłowego oznakowania, dwóch przedsiębiorców ukarano mandatami karnymi w związku z brakiem zgłoszenia wojewódzkiemu inspektorowi JHARS podjęcia działalności w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania lub obrotu artykułami rolno-spożywczymi, ośmiu podmiotom przekazano zalecenia pokontrolne i wezwano do usunięcia nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej miodu (przede wszystkim w związku z nieprawidłowym oznakowaniem).

Podsumowanie

Każdy miód pszczeli wprowadzony do obrotu musi spełniać odpowiednie wymagania w zakresie jakości handlowej. Odpowiednie akty prawne i normatywne wskazują, jaki powinien być skład miodu, mówią o warunkach jego konfekcjonowania, a także standardach opakowań, w których może być sprzedawany i przechowywany.

Niespełnienie tych wymagań powoduje powstanie odpowiedzialności o charakterze administracyjnym i karnym. Jeżeli miód zostanie uznany za produkt niebezpieczny i wyrządzi komukolwiek szkodę, będzie to odpowiedzialność cywilnoprawna.

Prawo administracyjne w sposób szczegółowy reguluje kwestię bezpieczeństwa żywności. Rozporządzenie jest aktem wiążącym, ponieważ za nim stoją sankcje prawne, norma ma charakter pomocniczy. Miód pozyskany z ula zgodnie ze sztuką pszczelarską prawie zawsze ma dobrą jakość.

Dlatego tak ważne jest, aby na etapach obróbki miodu, nie obniżyć jego walorów smakowych i jakościowych. Pszczelarz, który wprowadza swój produkt do obrotu, powinien znać zasady Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) oraz zasady Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP).

Konieczna jest znajomość podstawowych przepisów regulujących zagadnienia bezpieczeństwa żywności i jakości zdrowotnej żywności oraz zagrożeń wynikających z zanieczyszczeń żywności.³

mgr inż. Celina Habryka
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Źródło artykułu: E.M. Szymański (red.) Współczesne uwarunkowania działalności gospodarstw pasiecznych, Wydawca Górnołużyckie Stowarzyszenie Pszczelarzy w Zgorzelcu, Zgorzelec 2014, s. 111-124. Monografia naukowa została wydana z okazji Konferencji Młodych Naukowców „Współczesne uwarunkowania działalności gospodarstw pasiecznych” odbywającej się w Zgorzelcu w dniach 5-6 kwietnia 2014 r.

Przypisy

• ¹ - Pałach R., Najważniejsza jest wysoka jakość produktu, w: „Pszczelarstwo” 12/2001, s. 17.
• ² - http://www.ijhar-s.gov.pl; Olszewska S., Wyniki kontroli jakości miodu, w: „Pszczelarz Polski” 10/2005, s. 10-11,
• ³ - Arszułowicz A., Jaka jest odpowiedzialność pszczelarza za wprowadzenie do obrotu miodu złej jakości, w: „Pszczelarstwo” 1/2007, s. 13; Arszułowicz A., Normy, rozporządzenia i ustawy dotyczące pszczelarstwa (część I). Jakość miodu., w: „Pszczelarstwo” 5/2005 s. 9; Witkowski Z., Gospodarka pasieczna w prawie polskim; Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Stróże 2013, s 74,75; Pohorecka K., Aktualnie obowiązujące regulacje prawne wybranych zagadnień z zakresu pszczelarstwa, Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 2003, s. 20-25.

Bibliografia

• Arszułowicz A., HACCP w pszczelarstwie, w: „Pszczelarstwo” 11/2005,
• Arszułowicz A., Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych a pszczelarstwo, w: „Pszczelarstwo” 12/2005,
• Arszułowicz A., Inspekcje nadzorujące jakość miodu, w: Pszczelarstwo 9/2006,
• Arszułowicz A., Jaka jest odpowiedzialność pszczelarza za wprowadzenie do obrotu miodu złej jakości, w: „Pszczelarstwo” 1/2007,
• Arszułowicz A., Normy, rozporządzenia i ustawy dotyczące pszczelarstwa (część I). Jakość miodu., w: „Pszczelarstwo” 5/2005,
• Arszułowicz A., Normy, rozporządzenia i ustawy dotyczące pszczelarstwa. Zasady dobrej praktyki higienicznej., w: „Pszczelarstwo” 8/2005,
• Arszułowicz A., Normy, rozporządzenia i ustawy dotyczące pszczelarstwa. Dobra Praktyka Produkcyjna., w: „Pszczelarstwo” 9/2005,
• Arszułowicz A., Normy, rozporządzenia i ustawy dotyczące pszczelarstwa. Miód jako środek spożywczy., w: „Pszczelarstwo” 7/2005,
• Binder-Kölhofer B.; Rozporządzenie dotyczące higieny artykułów spożywczych, w: „Przegląd Pszczelarski” 3-4 (24-25)/2001,
• Juszczak L., Pycia K., Jakość handlowa miodu – aspekt prawny i analityczny. Cz. I., w: „Laboratorium – Przegląd Ogólnopolski” 9-10/2011,
• Marciniak E., Kalendarz Pszczelarza Polskiego 2014, Fundacja Pomocy Człowiekowi i Środowiska „HUMANA”, Toruń 2014,
• Niedźwiedzki A., Jak to jest w Unii Europejskiej? Co ma HACCP do miodu?, w: „Pasieka” 4/2003,
• Olszewska S., Wyniki kontroli jakości miodu, w: „Pszczelarz Polski” 10/2005,
• Pałach R., Najważniejsza jest wysoka jakość produktu, w: „Pszczelarstwo” 12/2001,
• Pałach R., Kodeks Dobrej Praktyki Produkcyjnej w Pszczelarstwie, Polski Związek Pszczelarski, Warszawa 2005,
• Pohorecka K., Aktualnie obowiązujące regulacje prawne wybranych zagadnień z zakresu pszczelarstwa, Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 2003,
• Szczęsna T., Problemy z jakością miodu na rynku krajowym, w: „Pasieka” 3/2003; 38-43,
• Szczęsna T., Wymagania jakościowe dla miodu, w: „Pasieka” 1/2003, 38-41,
• Witkowski Z., Gospodarka pasieczna w prawie polskim, Wydawnictwo Sądecki Bartnik, Stróże 2013.
• PN-A-77626:1988 „Miód pszczeli”,
• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2006 Nr 171, poz. 1225),
• http://www.ijhar-s.gov.pl/pliki/biuletyn/biuletyn_wiedza_i_jakosc_15.pdf.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"