UWAGA! Artykuł pochodzi ze starych wydań Pasieki. Część wiedzy może być już nieaktualna. 

Pamiętaj by zawsze sprawdzić informacje w nowszych numerach "Pasieki". Wiele informacji z zakresu leczenia pszczół lub gospodarki pasiecznej uległo zmianie. Informacje zawarte w tym artykule utrzymujemy na stronie w ramach archiwizacji wiedzy pszczelarskiej. 

Rozmiar komórki pszczelej – czy to jest ważne?

Od tłumacza: Na całym świecie trwa poszukiwanie dróg rozwiązania podstawowego problemu: skutecznego leczenia pszczoły miodnej (Apis mellifera ssp.) z warrozy (Varroa destructor). Obserwacje rozwoju tego pasożyta wykazały, że na larwach pszczół robotnic druga potomna samica dojrzewa na 6-12 godzin przed wygryzieniem się młodej pszczoły.

fot.© Roman Dudzik

Z kolei zaobserwowano, że czerw pszczeli w małych komórkach nieco wcześniej wygryza się.

Krzysztof Olszewski¹ podaje, że w komórkach o średnicy 4,9 mm pszczoły wygryzają się po 11,44 dnia licząc od daty zasklepienia komórki przez larwę, podczas gdy w komórkach normalnych (średnicy 5,4 mm) wygryzają się na koniec 12 dnia, a w niektórych przypadkach nawet w 14 dniu.

Oznacza to, że w małej komórce druga samica Varroa d. nie dojrzewa i w związku z tym zwiększa się oporność pszczoły miodnej na pasożyta. Równocześnie nie zaobserwowano istotnych różnic w wydajności miodu między rodzinami hodowanymi na normalnych komórkach, a rodzinami na małych komórkach.

Do tej sytuacji doprowadził proces konstruowania bardzo wielu zasklepów i to ten fakt zmienił rozmiary pszczół. Aby temu procesowi przeciwdziałać, należy regularnie wymieniać plastry na nową węzę.

Jeżeli spojrzymy na oferty amerykańskich producentów węzy o zmniejszonych komórkach to znajdziemy dwie:

• 1. węza o średnicy 4,9 mm komórek pszczelich,
• 2. Węza o średnicy 5,1 mm komórek pszczelich.

Pszczelarze ze stanów południowych i zachodnich w USA, które zostały opanowane przez zafrykanizowane pszczoły, zamawiają węzę o mniejszych komórkach. Narzuca się pytanie: jaką węzę dawać pogłowiu pszczół europejskich? Pamiętajmy, że pszczoły mają dużą zdolność adaptowania się.

Przykładowo, zafrykanizowane pszczoły rozwijają się równie dobrze na komórce o średnicy 5,1 mm jak na komórkach o średnicy 4,9 mm. Wiedząc o tym spójrzmy na inną konieczność użycia węzy o małych komórkach z punktu widzenia historii rozwoju warrozy.

fot.© Roman Dudzik

Dokładne studia wykazały, że samice Varroa d. preferują duże komórki w porównaniu do małych. Czy to wynika z preferencji komórek trutowych przez te roztocza? Larwy trutni dłużej rozwijają się, dlatego dają większe możliwości dla samic Varroa d. skuteczniejszego wychowu większej ilości potomnych samic w porównaniu do larw pszczelich.

W 1995 r. D. Message i L.S. Goncalves³ pracowali nad zafrykanizowanymi pszczołami europejskimi i wyhodowali pszczoły budujące różnych wymiarów komórki pszczele. Okazało się, że zafrykanizowane pszczoły budowały plastry z mniejszymi komórkami, a europejskie z większymi komórkami.

Później porównywali zachowywanie się roztoczy Varroa w stosunku do obu typów komórek. W Wyniku tych badań stwierdzili dwukrotnie więcej samic Varroa d. w dużych komórkach. Później, w 2003 r. G.A. Piccirillo and D. DeJong⁴ ponownie użyli zafrykanizowanych pszczół w Brazylii podając im węzę o trzech wymiarach komórek: 4,94, 5,16 i 5,27 mm.

Wyniki doświadczeń pokazały końcową liczbę roztoczy na czerwiu, procentowy stosunek roztoczy znajdujących się na pszczołach (100 sztuk) do znajdujących się na czerwiu. Okazało się, że na pszczołach pobranych z rodzin żyjących na małych komórkach liczba samic Varroa d. była wyższa w porównaniu do rodzin osadzonych na normalnej węzie.

Na podstawie tego doświadczenia autorzy wnioskują, że użycie węzy z małymi komórkami nie redukuje populacji Varroa d. w rodzinach pszczół europejskich. Zostało również udowodnione, że europejskie pszczoły żyjące na węzie o średnicy komórek 4,9 mm były znacząco mniejsze niż pszczoły żyjące na normalnej węzie.

Ann Harman
Przetłumaczył: dr inż. Maciej Winiarski

Tytuł oryginału: Cell size – is it important? Wzięte z: The Beekeepers Quarterly 2015, Nr 119, s. 46-47.

Przypisy

1. Od tłumacza: K. Olszewski, Wpływ plastrów o małych komórkach na biologię i użytkowość rodzin pszczelich, V Lubelska Konferencja Pszczelarska. Aktualne problemy nowoczesnego pszczelarstwa, Lubelski Ośrdoek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli. Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego. Pszczela Wola 24-26 stycznia 2014 r.
2. Pszczoła miodna (Apis mellifera ssp.) w USA często jest nazywana europejską pszczołą i tłumacz w tekście powtarza tę nazwę.
3. Message D., Goncalves L.S. (1995) Effect of the size of worker brood cells of Africanized honey bees on infestation and reproduction of ectoparasitic mite Varroa jacobsoni Oud. Apidologie 26, 381-386.
4. Piccirillo G.A., DeJong D. (2003) The influence of brood comb cell size on the reproductive behavior of the ectoparasitic mite Varroa destructopr in Africanized honey bee colonies, Genet. Mol. 2, 36-42.
5. Berry J.A., Owens W.B. Delaplane, K.S. (2010) Small-cell comb foundation does not impede Varroa mite population growth in honey bee colonies, Apidologie 41, 40-44.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"