NEWS:

Rozdział 2. Wosk pszczeli – wosk doskonały

„Zamiast brudu i trucizny postanowiłyśmy wypełnić nasze ule miodem i woskiem; dałyśmy ludzkości dwie szlachetne rzeczy: słodycz i światło.”
Johnatan Swift, Bitwa książek

Paliwem do świec o najlepszych właściwościach zarówno rzemieślniczych, jak i prozdrowotnych dla człowieka jest wciąż, niepodzielnie, wosk pszczeli.

Wosk pszczeli to tłuszczowiec, mieszanina ponad 250 związków chemicznych należących do estrów, węglowodorów, kwasów tłuszczowych i alkoholi. Jest wydzielany przez intensywnie odżywiające się miodem pszczoły robotnice za pomocą czterech par gruczołów zlokalizowanych po stronie brzusznej odwłoka owadów.

Krótki poradnik o produkcji świec z wosku pszczelego  (wosk_DSC_0051_RD)
Fot. Roman Dudzik

Podczas procesu „wypacania” łuseczki woskowe zastygają na lusterkach – czyli gładkiej powierzchni oskórka. Stamtąd pszczoły je zabierają, ugniatają i formują z nich plastry.

W temperaturze pokojowej wosk pszczeli to ciało stałe, które da się formować nawet w palcach. Kolor (od niemal białego, przez kremowy i żółty, do brązowego) zależy od diety pszczół, bo barwniki zawarte w pyłku mogą przenikać do wypacanego wosku, a także od wieku przetopionych plastrów.

Im starsze, tym ciemniejsze, bo barwniki przenikają do komórek również z miodu, propolisu (którym dezynfekowane i inkrustowane są komórki) lub oprzędu pozostawionego w komórce po rozwoju czerwiu. Od tych samych czynników zależy również zapach palonej świecy.

Temperatura topnienia wosku wynosi zaledwie 62°C. Powyżej 85°C zaczyna on tracić kolor, a przy 120°C staje się klarowny. Różne źródła podają, że spalanie wosku następuje przy 240°C lub nawet 300°C. To wiedza niezbędna w produkcji świec, gwarantująca bezpieczeństwo podczas pracy i uzyskanie pożądanego efektu.

Krótki poradnik o produkcji świec z wosku pszczelego  (03)
Najstarsze świece datowane są na VI lub VII wiek naszej ery. Fot. Andreas Franzkowiak

Tak jak wspomniano, wosk pszczeli to tłuszczowiec, dlatego dobrze rozpuszcza się w benzynie i chloroformie (przydatna informacja, jeśli po pracy ze świecami mamy problem z usunięciem wosku).

W przeszłości wykorzystywano ten produkt nie tylko do tworzenia świec, lecz również w kosmetyce, rzeźbiarstwie (metoda wosku traconego), enkaustyce, produkcji łuków i politur instrumentów drewnianych, krawiectwie (do impregnacji włókien), produkcji lubrykantów, pocisków oraz naboi, a także do zapisywania informacji (tabliczki woskowe), lakowania listów i produkcji sera.

Obecnie wciąż stosuje się go w większości ww. dziedzin, a także w aromaterapii, operacjach chirurgicznych (składnik wosku kostnego nakładanego, by ograniczyć krwawienie z kości podczas operacji) i wielu innych. Niezmiennie i przez wieki używany jest do produkcji świec.

Wymagania co do jakości wosku pszczelego są zawarte w PN-R-78890 „Wosk pszczeli” oraz w opracowaniach IHC (International Honey Commission). Standardowo dzieli się go na dwie klasy: pierwszą i drugą. Do pierwszej zaliczany jest produkt o jednolitej barwie (białej, jasnożółtej, zielonkawobrązowej), do drugiej należy wosk pszczeli o jednolitym lub niejednolitym kolorze, od zielonkawego do ciemnobrązowego.

Krótki poradnik o produkcji świec z wosku pszczelego  (04)
W Neolicie wykorzystywano wosk pszczeli do plombowania zębów. Fot. Beeswax as Dental Filling on a Neolithic Human Tooth. PLoS ONE

Nie może zawierać żadnych dodatków (sztucznych wosków i żywic).

Przy kupnie wosku może się zdarzyć, że trafimy na zafałszowaną partię z dodatkiem parafiny, która ujemnie wpłynie na jego jakość. Czasami parafina dostaje się do wosku, ponieważ pszczelarz, od którego nabywamy produkt, sam został oszukany, gdy kupował węzę od nieuczciwego sprzedawcy.

Niestety, by mieć pewność co do zafałszowań, trzeba testować wosk za pomocą chromatografii gazowej, która jest metodą laboratoryjną. Dlatego najrozsądniej kupować wosk w sprawdzonym źródle.


 \"WydanieZamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"


Czym jest e-Prenumerata? e-Prenumerata to pełny dostęp do książek i numerów czasopisma „Pasieka” w aplikacji mobilnej oraz w serwisie w www.pasieka24.pl Wszystkie numery czasopisma „Pasieka” oraz książek w „Biblioteczce...

Prenumerata „Pasieki” Czasopismo „Pasieka” to pismo dla pszczelarzy z pasją. Wydawane jako dwumiesięcznik w ciągu roku ukazuje się 6 numerów. Zamawów prenumeratę roczną - obejmuje...

Ostatnio dodane

Powrót do różnorodności biologicznej najprawdopodobniej zajmuje aż 75 lat Zdjęcie...

ze świata

Kobiałka Teresa , 26-03-2025

Dotacje w ramach projektu Małopolska Pszczoła Fot. Teresa Kobiałka Zarząd Województwa...

z Polski

Kobiałka Teresa , 25-03-2025

Regionalny Związek Pszczelarzy w Elblągu organizuje kurs pszczelarski Jeśli jesteście...

z Polski

Kobiałka Teresa , 25-03-2025

Jakie rośliny sadzić w pobliżu pasieki, aby zapewnić pszczołom...

Porady pszczelarskie

Wydawnictwo Pasieka, 24-03-2025

Relacja z 62. Naukowej Konferencji Pszczelarskiej w Puławach 11-12 marca...

z Polski

Kobiałka Teresa , 22-03-2025

Jak zapakować słoik miodu na prezent? Słoik miodu to nie...

Porady pszczelarskie

Wydawnictwo Pasieka, 22-03-2025

Recenzja książki „Opowieści z nawłociowej pasieki” Ewy Zawadzkiej Fot. Teresa...

z Polski

Kobiałka Teresa , 22-03-2025

62. Naukowa Konferencja Pszczelarska 11-12 marca 2025 r. odbędzie się...

z Polski

Administrator, 22-03-2025

Bułgaria i Rumunia chcą się chronić przed importem miodu...

ze świata

Wielińska Agnieszka, 22-03-2025