Sprzęt do pozyskiwania miodu
Najważniejszym urządzeniem służącym do pozyskiwania miodu jest miodarka. Bez niej nie jest możliwe prowadzenie nawet najmniejszej pasieki. Tutaj nasuwa się pytanie, czy można wydobyć miód z plastrów bez użycia miodarki? Oczywiście tak, ale inne metody są tak niedoskonałe i mało wydajne, że stosowanie ich absolutnie nie może być brane pod uwagę.
Co prawda, obowiązujące rozporządzenie ministerialne dopuszcza pozyskiwanie i oferowanie do sprzedaży miodu sekcyjnego, odsączonego lub nawet wytłoczonego. Miód w plastrach (sekcyjny) nie cieszy się jednak zbyt dużym wzięciem u klientów. Największy segment na rynku miodu zajmuje miód w słoikach i to najczęściej płynny. Natomiast odsączanie czy wytłaczanie miodu z plastrów nie jest w naszych pasiekach praktykowane, bowiem o wiele łatwiejsze i bardziej wydajne jest wirowanie.
fot.©Robert Kuczara
Miodarka nie jest jedynym urządzeniem, w które powinna być wyposażona pracownia pasieczna. Odebrane z uli plastry z miodem wymagają odpowiedniego przygotowania przed ich odwirowaniem. Również po odwirowaniu miód musi być odpowiednio zagospodarowany. Do tego też jest potrzebny sprzęt, bez którego wymienionych czynności się nie wykona.
Podgrzewanie plastrów
Miód w chwili odbierania go pszczołom ma taką samą temperaturę, jak ta panująca w gnieździe pszczelim, czyli około 34-35°C. Miód o takiej temperaturze, jeżeli wcześniej nie uległ krystalizacji, jest rzadki i bez trudu daje się odwirować.
Dlatego w niewielkich pasiekach, tych usytuowanych w pobliżu pracowni, wirowanie można przeprowadzić tuż po miodobraniu. Jednak w dużych pasiekach, gdzie wszystkie prace przeprowadza się etapami, może zaistnieć potrzeba przechowania plastrów z miodem nawet przez wiele dni przed odwirowaniem.
Wychłodzony miód jest gęsty i w czasie wirowania nie wszystek będzie wylatywał z komórek. W plastrach może pozostawać nawet ponad 50% miodu. Oprócz tego będzie on powoli wypływał z miodarki i blokował sita. Dlatego plastry z miodem przed wirowaniem należy podgrzać.
Robi się to, umieszczając transportówki (nadstawki, korpusy) z plastrami w komorze termicznej, w której temperatura jest podnoszona do około 40°C na czas jednej doby. Dla mniejszych ilości plastrów komora taka może być wykonana z szafy z izolowanymi termicznie ścianami, z umieszczoną w środku elektryczną grzałką.
Dla dużych pasiek, gdzie w ciągu dnia odbiera się miód z kilkudziesięciu rodzin, należy przygotować oddzielne pomieszczenie, przylegające bezpośrednio do pracowni, w której plastry są odsklepiane i wirowane.
Wnętrze takiej komory powinno być wyłożone materiałem izolującym ciepło, ekranującym promieniowanie cieplne do środka. Podgrzewanie dużej liczby plastrów jest energochłonne, dlatego warto pomyśleć o źródle energii odnawialnej. Ponieważ miód wiruje się tylko latem, może być to instalacja cieplna ogrzewana promieniami słonecznymi.
W pasiekach w Europie Zachodniej często są stosowane słoneczne podgrzewacze wody (kolektory słoneczne) umieszczane na dachu. Ciepło tak pozyskiwane używane jest do ogrzewania komory z plastrami oraz do podgrzania bieżącej wody w pracowni.
Odsklepianie plastrów
Kolejną czynnością jest odsklepianie plastrów. Odsklepiać je można ręcznie lub mechanicznie. W małej pasiece odsklepianie nie jest zbyt uciążliwą czynnością i dużo plastrów z zasklepionym miodem cieszy pszczelarza.
Ręcznie plastry odsklepia się przy pomocy odsklepiacza widełkowego lub podgrzewanego noża. Plaster w czasie odsklepiania trzyma się oparty o krawędź wanienki na odsklepiny lub kładzie się go na specjalnym stelażu.
Odsklepiny powinny spadać na sito umieszczone nad wanienką, na którym większa część miodu zostanie odsączona. Odsklepione plastry umieszcza się od razu w miodarce lub zawiesza na wąsach w wanience. Nóż używany do odsklepiania może być ogrzewany elektrycznie lub przez zanurzenie go w gorącej wodzie.
W większych pasiekach odbiór miodu jest jedną z bardziej czasochłonnych prac, którą należy zmechanizować. Do odsklepiania mechanicznego służą różne maszyny ścinające lub zrywające zasklep.
W pierwszym wariancie zasklep jest ścinany z obydwu stron plastra przy pomocy podgrzewanych elektrycznie noży, między którymi przesuwa się ramka.
W maszynach zrywających zasklep plaster przechodzi między dwoma wirującymi osiami, na których zamocowane są bijaki
z metalowych łańcuszków. Obracające się z dużą szybkością dookoła osi łańcuszki uderzają w powierzchnię plastra i uszkadzają zasklep.
Maszyny działające według tej drugiej zasady są bardziej skuteczne, gdyż plastry są odsklepiane dokładnie, również
w tych miejscach, gdzie ich powierzchnia jest zagłębiona.
Takie nierówności nie są odsklepiane przez maszyny wyposażone w mechanizm nożowy, dlatego wszystkie plastry odsklepiane w ten sposób przed umieszczeniem w miodarce należy przejrzeć i poprawić ręcznie przy pomocy odsklepiacza widełkowego.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Sławomir Trzybiński
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
* HMF - hydroksymetylofurfural - toksyczny związek chemiczny, którego zawartość gwałtownie rośnie po podgrzaniu miodu powyżej 42°C
