Sławomir Trzybiński

Choroby i szkodniki pszczół

Przyczyny chorób pszczół mogą mieć różne podłoże, zarówno zewnętrzne (niedobór pożywienia, niewłaściwe pożywienie, złe warunki bytowe, niewłaściwe metody gospodarki, niekorzystne warunki pogodowe, zła kondycja matki) jak i wewnętrzne, czyli genetyczne. Z kolei produkty pszczele są niszczone przez szkodniki wtedy, gdy są niewłaściwie przechowywane.

Niekorzystne warunki zewnętrzne, powodujące osłabienie rodzin pszczelich, co prowadzi do spadku naturalnej odporności pszczół na choroby są bardzo często skutkiem postępowania pszczelarza. Najczęściej rodzina słabnie wskutek stosowania niewłaściwych metod gospodarki pasiecznej.

Często przyczyną osłabienia pszczół są zatrucia środkami chemicznymi stosowanymi w ochronie roślin. Rodziny już chore łatwo ulegają zarażeniu innymi chorobami; często też pasożyty powodujące jedną chorobę przenoszą inne czynniki chorobotwórcze, na przykład roztocze Varroa są wektorem (roznosicielem) chorób wirusowych.

Odporność na różne choroby zakaźne została nabyta przez pszczoły w ciągu milionów lat ewolucji. Genetycznie utrwalone zostały takie procesy fizjologiczne i zachowania, które w optymalnych warunkach nie pozwalają na rozwój choroby lub prowadzą do zaprzestania procesu chorobowego. Te procesy odpornościowe dotyczą tylko chorób „od zawsze” nękających pszczoły.

W niewielkim stopniu pomagają zwalczyć nowe choroby pszczół, które zaatakowały ten gatunek na skutek działalności człowieka. Należą do nich groźne choroby inwazyjne: warroza, mały chrząszcz ulowy oraz choroba roztoczowa, z których rodziny pszczele nie są w stanie wyleczyć się same.