Obserwacja podstawą diagnozy stanu pasieki

Obserwacją nazywamy metodę stosowaną głównie w pedagogice i psychologii, której cechą jest nieingerowanie w przebieg badanych zjawisk, ogranicza się do rejestrowania ich naturalnego przebiegu. Jest to jedna z podstawowych metod badań stosowanych w naukach empirycznych, polegająca na zamierzonym, planowym i systematycznym spostrzeganiu badanych zjawisk.

Obserwator znajduje się najczęściej w pobliżu obiektów, które go interesują. Rejestruje zmiany, sporządza notatki, ewentualnie opracowuje uzyskany materiał. Obserwacje można rejestrować w różny sposób, między innymi za pomocą:

• znaków graficznych,
• technik fotograficznych,
• urządzeń informatycznych i innych.

Dzisiejsze techniki pozwalają na rejestrację niektórych zjawisk za pomocą nowoczesnych przesyłowych urządzeń teleinformatycznych. W prosty sposób obserwacje możemy rejestrować przy pomocy arkuszy obserwacji lub dzienniczków, w których są dokonywane odpowiednie zapisy.

fot. © Mieczysław Janik

W pasiece obserwacja polega na diagnozie stanu rodziny pszczelej bez rozbierania gniazda. Jest ona istotna o każdej porze roku, jednak ma inne znaczenie w pełni sezonu, a inne zimą. Dzięki obserwacji zdobędziemy informacje o stanie rodziny w danym czasie. Potrzebne są one pszczelarzowi do podjęcia działań związanych z pielęgnacją, bądź procesami produkcyjnymi rodziny pszczelej.

Diagnoza poprzez obserwację może być dokonywana skutecznie tylko przy dużym doświadczeniu pszczelarza. Sposób i częstotliwość obserwacji będzie zależał od pory roku.

Spróbuję podzielić się z czytelnikami swoim doświadczeniem i obserwacjami w poszczególnych okresach sezonu pszczelarskiego w kolejnych numerach „Pasieki”.

Obserwacja ma duże znaczenie i odgrywa znaczącą rolę w prowadzeniu pasieki, szczególnie towarowej, gdzie w szczytowym okresie sezonu trzeba wykonać dużo pracy i to terminowej, czyli takiej której nie można rozłożyć w czasie. Dlatego ważne są różne uproszczone sposoby oceny stanu rodziny, do jednych z nich należy obserwacja.

Diagnoza poprzez obserwację nie jest sprawą łatwą, wymaga wiedzy teoretycznej i praktycznej. Może być dokonywana skutecznie tylko dzięki zrozumieniu zachowania pszczół.  Pszczelarz obserwuje nie tylko pszczoły i ich zachowanie, lecz również wiele innych zjawisk, w tym:

• warunki przyrodnicze,
• warunki klimatyczne (nasłonecznienie, opady, temperatura),
• zakwitanie kwiatów w odpowiednich terminach.

Właściwa obserwacja dostarcza pszczelarzowi wiele cennych informacji o stanie pasieki. Pozwala oszczędzić pracę i czas, przez co umożliwia obsługę większej ilości rodzin pszczelich.

W niniejszym artykule zajmiemy się obserwacjami dokonanymi w drugiej połowie zimy, w kolejnych – obserwacjami związanymi z wiosennym rozwojem rodzin,  pozyskiwaniem miodu i zabiegami pielęgnacyjnymi w pełni rozwoju i na końcu – z pracami związanymi z przygotowaniem pasieki do zimy. Obserwować będziemy przede wszystkim pszczoły, a ponadto wybrane elementy ula i pasieczyska, które mogą dostarczyć jakichś informacji, a w szczególności:

• wylot i pasieczysko przed wylotem,
• dennicę,
• powałkę,
• plastry,
• zachowanie pszczół,
• wygląd czerwia.

Obserwacja zimą

Z punktu widzenia pszczelarza zimową porę możemy podzielić na dwie części, różniące się istotnie ze względu na stan rodziny pszczelej. Pierwszy okres zimowli to listopad i grudzień. Pasieka w tym czasie nie wymaga od pszczelarza specjalnej troski ani zabiegów pielęgnacyjnych.

Głównym działaniem pszczelarza w okresie całej zimy będzie zapewnienie spokoju. Pasieka powinna być zabezpieczona przed dostępem dzikich i domowych zwierząt, a w miejscach odosobnionych także i ludzi. Szkoda wyrządzana przez zwierzęta wynika z nieświadomości i jest najczęściej spowodowana poszukiwaniem pożywienia.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Na koniec odpowiedzmy sobie jeszcze na pytanie, jakie rodziny najlepiej zimują? Odpowiedź jest prosta: te, które na jednostkę wagi roju mają najmniejsze zużycie pokarmu.Z doświadczenia wiemy, że rodziny, które dobrze przezimowały mają suche gniazdo, mały osyp i duży zapas pokarmu, czyli miały stworzone pomyślne warunki zimowania.

Mieczysław Janik

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"