Wykorzystanie zimy

Czy zima to pszczelarski urlop, okres wytchnienia? Nic bardziej mylnego! To przecież szmat czasu, kilka miesięcy, które także można wykorzystać. Prace prowadzić należy na kilku polach równolegle. Chodzi przede wszystkim o dokonanie przeglądu sprzętu.

Pozwoli to na zliczenie tego, co mamy i ocenę stanu technicznego. Właściciele pasiek uzdolnieni technicznie mogą pokusić się o uruchomienie produkcji partii uli na własny użytek. To samo dotyczy wymyślenia i wytworzenia sprzętów, które mogą być wykorzystane do prowadzenia gospodarki pasiecznej.

Być może przyda się nowy wózek pasieczny lub nakładka na przyczepę? Zima to odpowiedni czas, aby zająć się majsterkowaniem. Zaprzestanie zajmowania się pszczołami i oddanie się pracom konstrukcyjnym ma także zbawienny wpływ na kondycję psychiczną pszczelarza.

Sprawia, że wiosną odczuwa się głód obcowania z owadami, pozwala na nowe spojrzenie na własną pasiekę z pewnej dalszej, choć wciąż nieobiektywnej perspektywy. Miesiące mrozu i śniegu dają czas na zaplanowanie przyszłego sezonu.

fot.© Michał Piątek

Pszczoły potrafią zaskakiwać, ale pewne założenia trzeba przyjmować. Ile będzie potrzebnych matek pszczelich i jakich? Należy przejrzeć notatki, aby ustalić, które linie sprawdziły się w naszej pasiece najlepiej. Ile trzeba będzie wykonać odkładów, gdzie wywieźć pszczoły?

Zima to czas na zastanowienie się nad tymi właśnie kwestiami. To także dokonały okres do tego, aby pochylić się nad własnym warsztatem i zastanowić się, czy nie warto pogłębić wiedzy. Nawet wtedy, gdy pszczołami zajmujemy się od dziesiątek lat, to z pewnością nie dysponujemy jeszcze wiedzą kompletną.

Zawsze pojawiają się nowinki, świeże koncepcje. Mamy w kraju kilka fachowych czasopism. Zwłaszcza dwumiesięcznik „Pasieka”, który na Apimondii w Korei Południowej zdobył srebrny medal w konkursie na najlepsze fachowy periodyk na świecie godny jest uwagi.

Są wydawnictwa publikujące podręczniki i broszury o tematyce pszczelarskiej. Warto bywać na szkoleniach i konferencjach. Pozwalają na wysłuchanie prelekcji osób, które odnoszą sukcesy w hodowli pszczół, a także na porównanie doświadczeń z wieloma innymi pasiecznikami podczas kuluarowych rozmów.

Nawiązane w ten sposób kontakty procentują niekiedy całymi latami. Zanim jednak ruszymy w świat w poszukiwaniu wiedzy, upewnijmy się że po zaleczeniu i zazimowaniu pszczół, także w magazynie i pracowni pasiecznej mamy porządek.

Inwentaryzacja i posegregowanie sprzętu

Późnolistopadowe słoty czy pierwsze grudniowe mrozy i zadymki śniegowe to pora na prace wewnątrz. Jest ich sporo po zakończonym, dynamicznym sezonie. Pewne zadania są stale przekładane „na potem”. Mają niższy priorytet, nie są tak pilne jak te, których rytm wyznacza sama natura.

Zupełne zrezygnowanie z nich prowadzić może jednak do pasma niepowodzeń w kolejnym okresie pozyskiwania produktów pszczelich. Zimowa pauza w pracy przy pszczołach pozwala na dokonanie inwentaryzacji oraz konserwacji sprzętu.

Należy zacząć od odłożenia pszczelarskich rekwizytów na przypisane im miejsca. Najlepiej, gdy pajączki, korki, kraty i wszystkie inne sprzęty mają swe stałe szuflady i wieszaki. Jakże często w maju i czerwcu podczas przeglądu okazuje się, że potrzebujemy dodatkowej drobnostki.

Zamiast tracić bezcenny czas na jej poszukiwania wystarczy pójść w doskonale znane miejsce i w ciągu minuty ją odnaleźć. Planując jedne, duże zakupy zaoszczędzić można także sporo pieniędzy na dojazdach do pszczelarskiego sklepu lub kosztach przesyłek kurierskich.

Posegregowanie wszelkich sprzętów, większych i mniejszych, poukładanie ich we właściwych miejscach, daje pasiecznikowi także możliwość szybkiego ich policzenia. Na tej podstawie można zaplanować zakupy przed nadejściem wiosny.

Czyniąc to, warto zawsze założyć pewną nadwyżkę. Coś może się zepsuć, czasem coś zginie. Na te okoliczności potrzebny jest zapas. Uporządkowanie sprzętu pasiecznego to także okazja na ocenę jego stanu technicznego. W szczególności powinno to dotyczyć środków transportu.

Jeśli w gospodarstwie pasiecznym wykorzystuje się specjalistyczne lawety pszczelarskie, to kiedy, jeśli nie zimą, dokonać zabezpieczeń przed korozją, usprawnień mocowań pasów lub przeglądu instalacji oświetleniowej i ogumienia.

Budowa uli i konstruowanie narzędzi do usprawnienia prac w gospodarstwie

Część pszczelarzy to osoby uzdolnione technicznie, posiadające wiedzę i doświadczenie do konstrukcyjnych prac manualnych. Coraz większa dostępność do elektromaszyn sprawia, że nie potrzeba olbrzymich pieniędzy do wyposażenia nawet półprofesjonalnego warsztatu przy pasiece.

Spore grono pszczelarzy konstruuje własne ule. System refundacji doprowadził do unowocześnienia rodzimej produkcji miodu i innych produktów pszczelich, lecz znacznie wywindował ceny sprzętu pszczelarskiego. Każdy, kto posiada odrobinę zdolności technicznych i choćby podstawowe narzędzia, może w oparciu o posiadany ul lub rysunek techniczny zbudować pszczeli dom.

Odbywają się także szkolenia, na których przedstawia się tę tematykę. Konstrukcje uli własnej produkcji można podziwiać na fotorelacjach zamieszczanych w Internecie. Forum pszczelarzom służy do dzielenia się radami i doświadczeniami.

Przy budowie ula pewne zagadnienia pozostają niezmienne na przestrzeni lat. Najważniejszą bodajże sprawą jest dokładność. Jest szalenie ważne, aby margines błędu nie przekraczał 1 mm. W przeciwnym razie trzeba liczyć się z niepożądanymi konsekwencjami, takimi jak nadmierne kitowanie czy wzmożona chęć do rabunków.

Uczestnictwo w szkoleniach i konferencjach, pogłębianie wiedzy

Zima to pora ciszy na pasieczysku. Obecność pszczelarza na toczku nie przysparza korzyści ani pszczołom, ani jemu samemu. Jest to zatem naturalna pora na pogłębianie wiedzy. Można także podszlifować umiejętności niepszczelarskie, które jednak bardzo pomagają w prowadzeniu pasieki.

W tym celu można skorzystać z coraz bogatszej oferty szkoleń i wydawnictw w naszym kraju. Niektóre wydarzenia mają charakter jednorazowej imprezy czy szkolenia. Inne odbywają się cyklicznie. Najczęściej odbywają się co roku w tych samych miejscach i w przybliżonych terminach.

Za ich organizację z reguły odpowiadają te same osoby lub koła pszczelarzy albo inne branżowe organizacje. Warto je poznać, aby wiedzieć, gdzie dzieją się najciekawsze rzeczy dla rozwoju rodzimego pszczelarstwa. Tam po prostu warto być.

Podobnie ma się sprawa z publikacjami pszczelarskimi. Poza magazynami branżowymi, takimi jak „Pasieka”, „Pszczelarstwo” czy związkowe pismo „Pszczelarz Polski” istnieje kilka wydawnictw, które w większym bądź mniejszym stopniu angażują środki w publikowanie podręczników pszczelarskich.

Zima to ta pora roku, gdy pszczelarze dysponują czasem potrzebnym do lektury i rozważań nad nią. Artykuły zamieszczane na łamach czasopism traktują o wybranych elementach gospodarki pasiecznej. Dzięki zamieszczaniu tekstów kilku-kilkunastu autorów w jednym wydaniu można zapoznać się z różnymi koncepcjami, czasem w pewnym stopniu nawet przeciwstawnymi.

Podręcznik oferuje jednolite i spójne spojrzenie na wybrany, szerszy dział pszczelarstwa lub pszczelnictwa, gdyż jest dziełem jednego autora⁴.

Bardzo dużą popularnością cieszą się także fora internetowe i blogi pszczelarskie. Informacje tam pojawiają się bardzo szybko, niemalże od ręki. Minusem jest fakt, że pisać mogą osoby nieposiadające odpowiedniej wiedzy. Nie ma tam zaś redaktorów i korektorów merytorycznych, którzy mogliby poprawić usterki i nieprawidłowości.

Pamiętajmy jednak, że każdy sposób gromadzenia wiedzy ma swoją specyfikę. Każdemu z nas, pszczelarzy, najbardziej odpowiadać może zatem coś innego. Niemniej jednak wszyscy powinniśmy być zainteresowani tym, aby do prowadzenia pasieki także od strony teoretycznej przygotować się możliwie jak najlepiej.

Spośród typowo branżowych imprez tymi najbardziej spektakularnymi są konferencje. Często towarzyszą im wystawy sprzętu. Poza wykładami można także nabyć nieco potrzebnych przyrządów lub leków albo paszy. Konferencje merytorycznie mają dwojaką wartość.

Po pierwsze, można zetknąć się z kilkoma koncepcjami prowadzenia gospodarki pasiecznej. Najczęściej bowiem wśród prelegentów jest więcej niż jedna osoba. Wystąpienia z kolei są krótsze, mają bardziej dynamiczny charakter niż typowe szkolenia.

To zaś prowokuje do dyskusji kuluarowych, w czym upatruję drugiej głównej wartości partycypacji w nich. Konferencje branżowe mają często wymiar ogólnopolski, a czasem nawet zakres kontynentalny lub globalny. To pozwala na zawarcie licznych znajomości, które mogą procentować całymi latami.

W poniżej tabeli znajduje się wykaz cyklicznych konferencji wraz z przybliżonymi terminami ich organizacji. Ponieważ niektóre z wydarzeń odbywają się od lat, to można zakładać, że organizowane będą także i w przyszłości.

Niewykluczone, że z upływem kolejnych lat wykaz ten będzie się dezaktualizował, jednak można liczyć, że skoro funkcjonują w Polsce ośrodki, w których realnie dzieję się coś wartościowo dla pszczelarskiego sektora, to tradycje te zostaną jak najdłużej zachowane.

Będą pielęgnowane i rozwijane. Sprzyja temu coraz większa świadomość pszczelarzy, dążenie do rozwoju. Polepsza się także infrastruktura. To sprawia, że warunki szkoleń i konferencji są coraz lepsze.

Do tego w coraz większym stopniu pojawiają się wydarzenia o charakterze jednorazowym. Można tu wymienić spotkania organizowane w Mielcu i Mińsku Mazowieckim w 2015 roku. To, że wydarzenia te odbyły się z dużym rozmachem i właściwą oprawą jest w znacznej mierze zasługą Cezarego Kruka, pasjonata pszczelnictwa i wykładowcy, pszczelarza.

Trudno obecnie powiedzieć, czy imprezy te będą kontynuowane, czy organizatorzy pokuszą się o kolejne edycje. Oba spotkania należy zaliczyć do bardzo udanych. Istnieje więc potencjał do tego, aby myśleć o wznowieniu wydarzeń w kolejnych latach.

Bardzo istotne z punktu widzenia powodzenia w prowadzeniu gospodarki pasiecznej jest pogłębianie wiedzy na kursach specjalistycznych i szkoleniach. Wedle nowych regulacji prawnych nie ma już możliwości uzyskania tytułu czeladnika i mistrza pszczelarskiego.

Możliwe jest wprawdzie uzyskanie tytułu pszczelarza. W obecnej rzeczywistości prawnej, zgodnie z literą przepisów o Edukacji Zawodowej (decyzje MEN z 2012), wymagane jest 650 godzin szkolenia i wykształcenie minimum zasadnicze.

Aby móc uzyskać tytuł „technik pszczelarz”, konieczne jest posiadanie kwalifikacji R-17, czyli dodatkowych 440 godzin nauki przy wykształceniu minimum średnim. Kursy takie realizowane są w Zespole Szkół Rolniczych w Pszczelej Woli.

Kursy rozpoczynają się dwa razy w roku, w lutym i we wrześniu. Odbywają się w systemie zaocznym. Zaczynają się w piątkowe popołudnie i kończą w niedzielę. Z reguły zjazdy odbywają się dwa razy w miesiącu. Jeden zjazd jest e-learningowy.

Szkoła przewidziała możliwość zakwaterowania uczestników, dla których codzienny dojazd do placówki mógłby stanowić problem. Kurs ze względu na olbrzymią liczbę godzin dydaktycznych ma bardzo rozbudowaną część teoretyczną.

Jej celem jest zaznajomienie pszczelarza z takimi aspektami jak właściwe określenie przyrodniczego i gospodarczego znaczenia pszczół, warunków, w jakich bytują, znaczenie produkcji na płaszczyźnie ekonomicznej i społecznej.

Nacisk położony jest na organizację prac pasiecznych, umiejętność obsługi podstawowego sprzętu i doboru technologii do skali produkcji i uwarunkowań pastwisk pszczelich, z których pszczelarz korzysta w sezonie. Wykłada się zagadnienia związane typowo z gospodarką pasieczną, takie jak wychów matek i tworzenie odkładów, kierowanie rozwojem rodziny pszczelej, stwarzanie możliwości do jak najlepszego wykorzystania pożytków towarowych.

Cenne są informacje o charakterze ekonomicznym. Chodzi tu o określenie rentowności prowadzonej działalności i podstawowych zasad formułowania strategii marketingowych dla promowania produktów pszczelich. Omawiane są także choroby i szkodniki pszczoły miodnej.

Nieco uwagi poświęca się zagadnieniom prawnym dotyczącym nie tylko sprzedaży produktów z pasieki, ale i odpowiedzialności pszczelarza za ewentualne szkody wyrządzone przez pszczoły, jak i sprawom związanym z legalizacją pasieki.

Część praktyczna skupia się wokół przygotowania pasieki do sezonu, kalkulacji ekonomicznych opłacalności projektów pasiecznych, tworzenia i przechowywania dokumentacji pasiecznej, wychowu matek i tworzenia odkładów, wyrobu produktów spożywczych na bazie miodu, w tym miodów pitnych.

Oferta ośrodka w Pszczelej Woli jest bardzo ciekawa. Nowe regulacje prawne stanowią jednak olbrzymie utrudnienia dla osób już prowadzących pasieki lub tych, które są czynne zawodowo na innych polach, ale prowadzą kilkudziesięciopniowe gospodarstwa.

Trudno sobie wyobrazić, żeby ktoś, kto prowadzi na przykład 100-pniową pasiekę w sezonie porzucił pasieczne prace i zasiadał w szkolnych ławach, aby wysłuchiwać bardzo często informacji zupełnie podstawowych. Jeszcze nie tak dawno tytuły pszczelarskie można było zdobywać eksternistycznie.

Wymagane było zdanie egzaminu przed państwową komisją. Jeśli kandydat dysponował odpowiednią wiedzą, otrzymywał tytuł. Z tego powodu o wiele lepiej jest poszukać krótszych szkoleń. Mogą one być okrojone merytorycznie do wybranych, interesujących nas tematów.

Tradycyjnie jednym z najbardziej aktywnych podmiotów na płaszczyźnie szkolenia pszczelarskiej kadry w Polsce jest Zespół Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego. W ofercie jednostki edukacyjnej są obecnie takie kursy jak „Wychów matek oraz tworzenie i pielęgnacja odkładów”.

W ramach tego szkolenia poruszane są zagadnienia związane z biologią rodziny pszczelej, wychowu matek pszczelich, wykorzystywania pożytków towarowych. Poza częścią teoretyczną odbywają się także ćwiczenia. Dotyczą one praktycznych sposobów wykonywania odkładów, tworzenia ulików odkładowych, wychowu pszczelich królowych, poddawania mateczników, matek nieunasienionych oraz unasienionych ze sprawdzonym czerwieniem, pielęgnacji nowo utworzonych odkładów oraz ich przesiedlania do docelowych uli.

Inną ciekawą pozycją w ofercie jednostki jest szkolenie „Kurs inseminacji matek pszczelich”. Coroczny projekt realizowany jest w maju i czerwcu w porozumieniu z Krajowym Centrum Hodowli Zwierząt w Warszawie. Ten kurs, w przeciwieństwie do poprzednio opisanego, kończy się egzaminem.

Pewną ciekawostką może być szkolenie „Miód w kuchni”. Jest podzielony na część teoretyczną i praktyczną. Może stanowić ciekawe uzupełnienie dla tych pszczelarzy, którzy poza pasieką lubią swe pasje realizować także na polu kulinarnym lub chcieliby doradzać konsumentom miodu, w jaki sposób mogą zagospodarować zakupiony właśnie produkt w inny, nieznany dotąd sposób.

Szkolenia pszczelarskie bardzo często organizują koła PZP. Czasem, w odległości nieprzekraczającej 50 czy 100 kilometrów od miejsca zamieszkania w ciągu roku, a najczęściej właśnie w okresie zimy pszczelarz może skorzystać z kilku-kilkunastu takich spotkań.

Zapraszani goście to najczęściej wieloletni praktycy pszczelarstwa, czasem autorzy publikacji w pszczelarskiej prasie lub podręczników, hodowcy matek pszczelich lub osoby mające sukcesy na polu marketingu produktów pszczelich lub zwalczania chorób naszych skrzydlatych podopiecznych.

Wedle mych obserwacji liczba szkoleń stale się powiększa, staje się coraz ciekawsza i bardziej kompletna. Niektóre z organizacji, na przykład KD Pszczółka, na spotkaniach rozdają ankiety, w których uczestnicy mogą wskazać najbardziej interesujące ich obszary pszczelarstwa.

W oparciu o głos słuchaczy, ich preferencje, przygotowywane są kolejne wydarzenia, ich treści merytoryczne. Uczestnicy spotkań mają więc nie tylko wybór, ale i realny wpływ na to, o czym chcielibyśmy posłuchać następnym razem.

Odrębną, choć zapewne najliczniejszą grupę wydarzeń stanowią różnego rodzaju festyny, święta pszczelarskie. Mają one bardziej charakter komercyjny. W większości też odbywają się w cieplejszych miesiącach. Jest to związane z ich plenerowym charakterem.

Nie sposób jednak na tym etapie nie wspomnieć o nich. Dają przecież pasiecznikom okazję do spotkań. W ich trakcie dochodzi do wymiany spostrzeżeń, wiedzy, a także danych kontaktowych w celu zainicjowania dalszej współpracy.

Na takich imprezach bardzo często pojawiają się eksperci z branży i wygłaszają prelekcje. Mamy w Polsce wybitnych specjalistów, na przykład do spraw związanych z apiterapią. Tematy poruszane na spotkaniach, gdzie poruszana jest ta dziedzina są bardzo ciekawe nie tylko dla pszczelarzy, ale i dla innych uczestników omawianych spotkań.

Jest w naszym kraju liczny katalog miejsc, gdzie cyklicznie dzieje się wiele ciekawego i gdzie warto bywać.

Poza konferencjami, szkoleniami i innymi imprezami pszczelarskimi warto uwagę zwrócić także na wydawnictwa publikujące czasopisma branżowe i podręczniki, z których można czerpać wiedzę pszczelarską. Najstarszym czasopismem o takiej tematyce jest „Pszczelarstwo”.

Ukazuje się ono nieprzerwanie od 67 lat, ma więc długoletnią tradycję. Posiada także własną stronę internetową, gdzie można zapoznać się z wybranymi treściami z publikowanych numerów na przestrzeni ostatnich 17 lat. Ze strony można także trafić na internetowe forum dyskusyjne.

Inną bardzo ciekawą pozycją jest dwumiesięcznik „Pasieka”. Posiada on nowoczesny portal informacyjny, na którym po wykupieniu e-Prenumeraty można uzyskać pełny dostęp do publikowanych na łamach pisma treści (jak również dostęp do treści książek wydanych przez to wydawnictwo).

Czytelnicy mogą korzystać ze sklepu internetowego. Prenumeratorzy cieszą się zniżkami podczas wykonywanych zakupów. Czasopismo po raz pierwszy ukazało się na rynku w 2003 roku jako kwartalnik, a od 2005 ukazuje się jako dwumiesięcznik.

Ponadto Wydawca co roku proponuje swoim czytelnikom „Kalendarz Pszczelarza z pasją” zawierający serię artykułów z poradami na każdy miesiąc (zagadnienia różnią się w zależności od roku wydania) oraz dodatkowy numer specjalny pisma dedykowany początkującym pszczelarzom.

Kupić bądź prenumerować można także związkowy miesięcznik „Pszczelarz Polski”. Pozycja nie posiada strony internetowej, ale można ją nabywać za pośrednictwem PZP lub urzędów pocztowych, a także saloników prasowych Kolportera.

Ma raczej charakter kronikarski, ale pojawiają się w nim także ciekawe informacje merytoryczne.

Zaplanowanie kolejnego sezonu

Jak już wspominałem uprzednio, pszczoły potrafią zaskoczyć nawet bardzo doświadczonych pasieczników. Mimo to, do sezonu można się przygotować w pewnej przynajmniej mierze. Mam na myśli zaplanowanie poszczególnych działań.

Każdy pszczelarz wypracowuje z czasem swoją własną metodę prowadzenia gospodarki pasiecznej. Na jej podstawie należy stworzyć ogólny zarys tego, co będzie się działo, począwszy od wymiany dennic i zadania pszczołom ciasta jeszcze przed głównym oblotem wiosennym aż po ostatnie, jesienne zadania związane bezpośrednio z owadami.

W pierwszej kolejności należy ustalić przybliżoną ilość pokarmu do stymulacji owadów. Zarówno gotowe produkty, jak i te wytwarzane domowym sposobem, cechuje relatywna łatwość w przechowywaniu. Mogą one zachowywać swe właściwości nawet przez rok.

Nie wydaje się jednak celowe, aby karmę do stymulacji wiosennego rozwoju przygotowywać w tak dużych ilościach. Najczęściej owady i tak otrzymują ją w dwóch porcjach. Przyjmuje się, że śmiertelność rodzin podczas zimowli na poziomie 10-15% jest zjawiskiem normalnym.

Można więc przyjąć, że właśnie 90% zazimowanych rodzin doczeka wiosny i na taką liczbę przygotować ciasto. Jeśli zimę przeżyją wszystkie rodziny, to otrzymają nieco mniej pokarmu każda. Jeśli upadków będzie więcej niż zakładano, to ciasto będzie można zużyć w drugiej turze lub w karmieniu odkładów, których wykonanie będzie głównym zadaniem w celu odbudowy stanu pasieki.

Wykonywanie odkładów to kolejny większy projekt, z którym trzeba się zmierzyć już od początku maja. Aby w trakcie ich tworzenia nie zaskoczyły nas niemiłe niespodzianki, warto jak najwięcej czynników przewidzieć wcześniej.

Chodzi tu o zamówienie mateczników w wieku najlepiej 13 dni lub matek jednodniowych do poddania do nowo utworzonych rodzin. Jeżeli pasiecznik hoduje matki we własnym zakresie, to zabezpieczenie niezbędnej liczby pszczelich królowych jest łatwiejsze.

W każdym jednak przypadku trzeba mieć odpowiednią liczbę uli bądź ulików odkładowych. Warto też zastanowić się, co począć z odkładami. Można je pozostawić na pasieczysku i pielęgnować. Można też je wywieść na pożytek rozwojowy.

fot.© Milan Motyka

Oszczędzi to nam paszy, zniweluje ryzyko rabunków ze strony sąsiadujących rodzin produkcyjnych w okresie przerwy w taśmie pożytkowej. Wywiezione odkłady zaraz po utworzeniu będą mieć od pierwszego dnia nieco pszczoły lotnej.

Będzie ona fruwać po wodę i nieznaczne ilości nektaru i pyłku. Nie dziwi więc, że niektórzy pasiecznicy decydują się na wywożenie odkładów na pożytek.

A skoro o wędrowaniu na pożytki mowa, to właśnie ich zaplanowanie również nie powinno umknąć uwadze opiekuna pszczelich rodzin. Trudno bowiem mówić o osiąganiu wysokiego zysku w oparciu o model gospodarki wyłącznie stacjonarnej.

Towarowa pasieka powinna w znacznej części być mobilna. To pozwoli na lepsze wyzyskanie potencjału pszczół oraz poprawi ich rozwój.

W pierwszej kolejności należy zastanowić się nad harmonogramem wędrówek. Biorąc pod uwagę sekwencję zakwitania roślin, trzeba zaplanować liczbę możliwych transferów pszczelich rodzin. Z reguły jest do wykorzystania 4-5 pożytków w sezonie poza miejscem zimowania pasieki.

Termin rozkwitnięcia rzepaku, wedle moich obserwacji, w centralnej Polsce może przypadać od 18-20 kwietnia aż po długi weekend majowy. Niemniej jednak kolejność pożytków będzie zawsze taka sama i to ona już w czasie trwania okresu żniw w pasiece podpowie nam, kiedy dokładnie przemieścić nasze podopieczne.

Te lokalizacje powinny zawsze być uprzednio rozpoznane. Chodzi tu o areał uprawy, jakość pastwiska, zagrożenia, napszczelenie okolicy i dojazd. Nie słychać obecnie nic o większych ogniskach zgnilca, ale kategorycznie unikać należy obszarów zapowietrzonych.

Osobiście staram się zawsze o miejsce ogrodzone, a najlepiej jeszcze monitorowane. Aby pasieka mogła tymczasowo stacjonować w takiej lokalizacji, konieczne jest uprzednie ustalenie z właścicielem lub administratorem zasad dzierżawy gruntu.

Taki gruntowny remanent sprawi, że jeszcze długo po nim pracować będzie się o wiele wygodniej. Kiedy, jeśli nie w zimowe miesiące właśnie przemyśleć raz jeszcze układ pszczelej pracowni. Jeśli jest coś, co nam przeszkadzało podczas miodobrań czy napełniania słoików, to być może wreszcie będzie okazja z tym skończyć.

Być może najważniejsze zimą jest jednak to, że sporo się dzieje w obszarze edukacji pszczelarskiej. Kalendarz jest bogaty w wydarzenia, takie jak konferencje, szkolenia i kursy. Nie od rzeczy byłoby także zapoznanie się z nowościami na gruncie literatury.

Obecnie wiele tysięcy pszczelarzy prenumeruje fachową prasę. Co jakiś czas ukazują się także podręczniki i broszury, z których można czerpać pomysły i inspiracje. Zima to także czas rozliczeń ze sobą samym. Czas nad refleksję nad minionym rokiem i nad tym, co chcemy osiągnąć i jak poprowadzić pasiekę w przyszłym.

Zima jest więc okresem pracy. Z pewnością nie tak wytężonej jak kwiecień, maj czy czerwiec, ale także bardzo ważnej.