Współczesna gospodarka pasieczna. Tom I: Organizacja pasieki, produkty pszczele.

8. Postępowanie z produktami pszczelimi

Zagadnienie zagospodarowania produktów pszczelich wykracza poza ramy właściwej gospodarki pasiecznej. Jednak każdy pszczelarz mając do czynienia z produktami pasiecznymi, zazwyczaj bierze udział we wprowadzaniu ich na rynek. Dlatego wiedza o właściwym postępowaniu z nimi jest niezbędna.

Odpowiednie przechowywanie, konfekcjonowanie i prezentacja produktów pszczelich wpływa na efekt ekonomiczny prowadzenia pasieki w podobnym stopniu jak zabiegi gospodarcze decydujące o wielkości produkcji. Produkty pasieczne to głównie produkty żywnościowe.

Wymagania wobec nich są takie same, jak...

O właściwej jakości miodu, określanej jako zdrowotna wartość miodu decydują nie tylko jego właściwości fizyko-chemiczne. Wpływ na nią mogą mieć też warunki towarzyszące jego pozyskiwaniu, składowaniu, transportowi i sprzedaży bezpośredniej.

Nie bez znaczenia są też rodzaje odżywek stosowanych w żywieniu pszczół (syrop, inwert, ciasto), lekarstwa i sposoby podawania ich pszczołom oraz najogólniej pojęte warunki panujące w pasiece i wewnątrz ula.

Miód

Miód – podstawowy pokarm rodziny pszczelej, gromadzony przez pszczoły w celu przetrwania okresów bieżących niedoborów pokarmowych (zima, okresy bezpożytkowe) jest najważniejszym produktem pasiecznym.

Obowiązujące regulacje prawne (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 roku) definiują miód jak...

Taka definicja nie pozwala też nazywać miodem miodopodobnych produktów przemysłu spożywczego znanych powszechnie jako miody sztuczne. Podział miodów na rodzaje oraz szczegółowe wymagania fizykochemiczne określone są w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r. Dz.U. nr 181 poz. 1773 w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu.

Miód dzieli się na odmiany. Rozróżnia się następujące odmiany miodu nektarowego:

• miód określany nazwą rośliny, której procentowa zawartość pyłku występuje w znacznej przewadze,
• miód wielokwiatowy, pochodzący z wielu roślin.

Wśród miodów spadziowych wyróżnia się dwie odmiany:

• miód ze spadzi iglastej,
• miód ze spadzi liściastej.

Z powyższego wynika, że odmian miodów nektarowych może być tyle, ile gatunków roślin miododajnych pod warunkiem, że w miodzie takim będzie przeważał pyłek określonej rośliny.

Natomiast nie można wyróżniać jako gatunkowe miodów pochodzących z określonych obszarów, na przykład z lasu, łąki czy danej krainy geograficznej. Nie rozróżnia się też miodów spadziowych ze względu na nazwę rośliny, z której zbierana jest spadź, na przykład jodły, świerku lub dębu.

Momenty krytyczne w procesie pozyskiwania miodu

W warunkach pożytkowych Polski bardzo rzadko spotyka się sytuację, w której pszczoły zbierając nektar i spadź wytworzyłyby miód niespełniający wyżej wymienionych wymagań jakościowych. Właściwości fizyczne miodu, jego skład chemiczny oraz to, w jaki sposób postępują z nim pszczoły to wystarczające „zabezpieczenia”, by jakość wytworzonego, dojrzałego miodu utrzymywała się na właściwym poziomie.

Zgromadzony nektar i spadź pszczoły poddają procesowi zagęszczania przez odparowywanie zeń wody, jednocześnie dodając do niego enzymy znajdujące się w ślinie, która jest wydzieliną gruczołów gardzielowych robotnic.

Miód, w którym zawartość wody jest mniejsza niż 20% pszczoły zamykają woskowym, hermetycznym zamknięciem. Dojrzały, zasklepiony miód zawiera na ogół 16-17% wody. Nie zdarza się, by pszczoły zasklepiły miód o zawartości wody większej niż 19%.

Jeżeli więc miód nie spełnia wymagań dotyczących jakości handlowej, winę za to ponosi...

Dlatego warrozę należy zwalczać preparatami dopuszczonymi do użycia, stosując je w okresach wskazanych przez producenta oraz nie przekraczając zalecanych dawek. Nie wolno stosować środków leczniczych niedopuszczonych do obrotu oraz preparatów produkowanych chałupniczo.

Należy pamiętać, że w Polsce dopuszczone są tylko lekarstwa do zwalczania warrozy. Nie przewiduje się zwalczania innych chorób pszczół przy użyciu preparatów leczniczych. Niedopuszczalne jest stosowanie w zwalczaniu chorób pszczół antybiotyków i sulfonamidów.

Dojrzały miód w czasie nalewania tworzy „stożek”.

Plastry, które zawierają zapasy wytworzone ze sztucznych odżywek, używanych do karmienia pszczół, należy odwirować oddzielnie. Uzyskany w ten sposób produkt można ponownie wykorzystać do podkarmiania i dokarmiania rodzin pod warunkiem, że...

Wystarczy, że jeden rząd komórek w dolnej części plastra zawiera rzadki nakrop, by ogólna zawartość wody w odebranym miodzie wzrosła nawet o 5%. Nie trzeba natomiast sprawdzać zawartości wody przy pomocy refraktometru w miodzie zasklepionym, ponieważ pszczoły zbyt rzadkiego miodu nigdy nie zasklepiają.

Po odebraniu z ula plastry z miodem przenosi się (w transportówkach lub korpusach) do pracowni i się je odsklepia. Drugi krytyczny punkt dotyczy wirowania miodu. W trakcie wirowania należy zwrócić uwagę, by nie nastąpiło zanieczyszczenie miodu smarem z miodarki, łuszczącym się lakierem i innymi zanieczyszczeniami zewnętrznymi.

Po odwirowaniu miód powinien zostać przecedzony przez podwójne sita, po czym powinno się go rozlać do czystych pojemników dopuszczonych do kontaktu z żywnością. Pomieszczenie, w którym przechowywane są pojemniki z miodem musi być ciemne, chłodne i suche, o temperaturze nie wyższej niż 18°C i wilgotności względnej powietrza 65-75%.

Również dalsze postępowanie z miodem wymaga przestrzegania właściwych dla żywności warunków sanitarnych. Jeżeli miód rozlewany jest do opakowań detalicznych (konfekcjonowany), rozlewanie musi się odbywać w pomieszczeniu do tego przystosowanym, w którym nie wykonuje się innych prac.

Opakowania na miód muszą być...

Na etykiecie powinny być podane co najmniej następujące informacje:

• nazwa środka spożywczego (miód),
• termin przydatności do spożycia,
• dane identyfikujące: producenta środka spożywczego lub wprowadzającego środek spożywczy w kraju oraz kraj, w którym został on wyprodukowany,
• zawartość netto,
• warunki przechowywania,
• oznaczenie partii produkcyjnej (określona ilość miodu wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach).

Do miejsca sprzedaży detalicznej miód przewozi się samochodem spełniającym wymogi środka transportu przystosowanego do przewozu towarów żywnościowych. Również pomieszczenie lub inne miejsce, w którym prowadzi się sprzedaż miodu, powinno spełniać wymagania dla miejsc (pomieszczeń), w których prowadzi się obrót żywnością i być wyposażone w odpowiednie instalacje.

Ze względu na zwiększanie się zawartości HMF w miodzie w trakcie jego przechowywania, miód powinien być przeznaczony do konsumpcji przed upływem trzech lat od pozyskania.

Krystalizacja miodu

Krystalizacja jest procesem wydzielania kryształów rozpuszczonej substancji z jej roztworu przesyconego, to znaczy takiego, w którym zawartość substancji rozpuszczonej jest większa od stężenia nasycenia.

Stężenie nasycenia to takie stężenie, w którym osiągnięta jest równowaga między substancją rozpuszczoną i jej postacią stałą (krystaliczną), w wyniku czego kryształy nie rozpuszczają się, ale też nie rosną.

Siła procesu krystalizacji zależy od...

Wytworzone wokół nich zaczątki kryształów zaczynają rosnąć kosztem glukozy (lub melecytozy) z przesyconego roztworu i jest to drugi etap krystalizacji. Kryształy rosnąc, łączą się ze sobą zrostami, mostkami, a także osadzają się na sobie.

Jednocześnie wytwarzają nowe, kolejne zaczątki krystalizacji z wytrącających się kryształów (zarodkowanie wtórne). Trzeci okres to powolna krystalizacja trwająca do momentu powstania w miodzie równowagi między fazą stałą i ciekłą. W tej fazie tworzy się charakterystyczny dla danej odmiany miodu krupiec.

Miód krystalizuje najszybciej w temperaturze 10-18°C. Poniżej 10°C krystalizacja przebiega znacznie wolniej, a zupełnie zwalnia poniżej 0°C. Jest to spowodowane wzrostem lepkości roztworu w niskiej temperaturze, co utrudnia transport glukozy z roztworu do kryształów.

Powyżej temperatury 18°C szybkość krystalizacji spada, ponieważ wraz ze wzrostem temperatury rośnie rozpuszczalność glukozy w wodzie, a więc spada przesycenie roztworu. W temperaturze powyżej 25°C proces krystalizacji prawie zawsze ustaje.

Miód, który ma być przeznaczony do spożycia nie powinien być ogrzewany do temperatury wyższej niż 45°C. Dla jakości miodu ważny jest też czas jego ogrzewania.

Nie może on być zbyt długi, ponieważ przetrzymanie miodu w temperaturze powyżej 40°C przez wiele dni powoduje równie niekorzystne zmiany w jego jakości jak ogrzanie do wysokiej temperatury. Dlatego miód powinien być ogrzewany tylko do momentu uzyskania konsystencji płynnej.

W wyniku dłużej trwającego podniesienia temperatury miodu powyżej 48-50°C następuje w nim wzrost zawartości HMF. Obniża się aktywność biologiczna miodu na skutek inaktywacji zawartych w nim enzymów. Silnie podgrzany miód często zachowuje swoje właściwości organoleptyczne, jednak ze względu na jego aktywność biologiczną powinien być uznany za miód piekarniczy (przemysłowy).

W celu utrzymania miodu przez dłuższy czas w stanie płynnym należy przecedzić go przez gęste sito stożkowe. W ten sposób oddzielone zostaną drobne zanieczyszczenia, mogące stanowić jądra krystalizacji.

Cedzenia takiego dokonuje się...

Urządzenia, w których przeprowadza się dekrystalizację miodu muszą zapewniać stałą, regulowaną temperaturę. W małej pasiece może to być amatorsko wykonana łaźnia wodna, polegająca na wstawieniu pojemnika z miodem do większego naczynia z wodą, która jest podgrzewana.

Temperaturę łaźni można kontrolować, co jakiś czas sprawdzając ją na termometrze. W dużych pasiekach stosuje się łaźnie wodne z kontrolowaną temperaturą dla większych pojemników lub beczek. Do dekrystalizacji służą też komory dekrystalizacyjne, przypominające duże szafy czy nawet pomieszczenia, w których miód w beczkach lub mniejszych pojemnikach ogrzewany jest ciepłym powietrzem.

Praktycznym urządzeniem jest też elektryczny dekrystalizator w kształcie grzałki elektrycznej, który umieszcza się w naczyniu ze skrystalizowanym miodem.

Jednak największą wartość zdrowotną i żywnościową ma miód, który...

Miód kremowany, mający konsystencję miękkiego masła, uzyskuje się wielokrotnie mieszając przefiltrowany, zaszczepiony miód. Mieszać miód należy często, najlepiej kilka razy dziennie, aż do jego całkowitej krystalizacji. Może to trwać, w zależności od odmiany miodu, od kilku do kilkunastu tygodni.

Do mieszania pszczelarze najczęściej używają różnych mieszadeł własnej konstrukcji, ale ostatnio producenci sprzętu pszczelarskiego zaczynają wprowadzać na rynek profesjonalne mieszalniki do wytwarzania miodu kremowanego.

Ze względu na duże opory stawiane przez krystalizujący miód w czasie mieszania, silnik napędzający mieszadło powinien mieć dużą moc. Do mieszania krystalizującego miodu w pojemniku o pojemności 20 l musi to być minimum 1 KW.

Miód kremowany ma bardzo delikatny smak, a ze względu na konsystencję można go łatwo wydobywać z opakowań i rozsmarowywać. Po rozsmarowaniu nie spływa z pieczywa, nawet po odwróceniu kromki chleba. Jednak po upływie około roku zaczyna krystalizować i przybiera postać twardego drobnokrystalicznego krupca.

Taki miód przed rozlaniem należy rozluźnić, mieszając go. Podobnie przed rozlewaniem miodu skrystalizowanego, należy go rozpuścić tylko do konsystencji półpłynnej, przez lekkie podgrzanie. W ten sposób uniknie się nie tylko powstawania wykwitów w słoikach, ale i utraty właściwości miodu przez zbyt silne i długotrwałe ogrzanie.

Pyłek kwiatowy

Sposoby, jakimi pozyskuje się pyłek w formie obnóży oraz pierzgę, zostały opisane w osobnym rozdziale. Jednak niewłaściwe postępowanie z pyłkiem po jego odebraniu pszczołom może wywołać procesy, w których efekcie produkt o wysokich walorach odżywczych stanie się nie tylko nieprzydatny do spożycia, ale szkodliwy lub nawet silnie trujący dla konsumenta.

Dlatego przy pozyskiwaniu, przechowywaniu i wprowadzaniu na rynek pyłku, należy zwracać uwagę na wiele bardzo ważnych spraw. W postępowaniu z pyłkiem w postaci obnóży należy się opierać na Polskiej Normie PN-R-78893 „Obnóża pyłkowe” omawiającej wymagania jakościowe dla tego produktu, przeznaczonego do spożycia jako odżywka lub stosowanego jako dodatek do żywności.

Ze względu na bogaty skład chemiczny pyłek może stanowić doskonałe podłoże dla rozwoju różnych mikroorganizmów. Może też być atakowany przez szkodniki. Ziarna pyłku nie wytwarzają żadnych mechanizmów, które pozwalałyby je przez dłuższy czas przechowywać.

Pod tym względem pyłek jako produkt jest upośledzony w porównaniu chociażby z miodem, który sam w sobie posiada mechanizmy zabezpieczające przed zepsuciem się. Miód jest produktem zapasowym pszczół, wytwarzanym z myślą o jego wielomiesięcznym przechowywaniu.

Natomiast ziarna pyłku jako męskie komórki rozrodcze roślin mają wziąć udział w procesie przekazania materiału genetycznego danego gatunku, trwającym najwyżej kilka godzin, są więc zabezpieczone tylko przed mechanicznymi uszkodzeniami.

Produktem wytwarzanym przez pszczoły z myślą o magazynowaniu jest pierzga, ale i ona ze względu na wielkie bogactwo składników odżywczych jest szczególnie narażona na zepsucie. W stosunku do pierzgi nie opracowano szczegółowych rozporządzeń precyzujących, w jakich warunkach powinna być pozyskiwana i przechowywana.

Należy zatem kierować się...

Przechowywanie pyłku

Obnóża pyłkowe zawierają dużo substancji odżywczych i biologicznie czynnych, na których trwałość mają wpływ temperatura, światło, wilgotność i dostęp tlenu. Są one również doskonałym środowiskiem dla rozwoju wielu mikroorganizmów oraz szkodników. Dlatego obnóża bezpośrednio po zbiorze powinny być poddane zabiegowi utrwalania (konserwacji) przez wysuszenie lub zamrożenie.

Najczęściej spotykanymi szkodnikami pyłku są...

Pierzga bardzo rzadko ulega porażeniu przez szkodniki, jeżeli znajduje się w plastrach w ulu zasiedlanym przez silną rodzinę pszczelą. Najbardziej zagrażona jest pierzga przechowywana w plastrach poza ulami, w różnego rodzaju magazynach.

Inne szkodniki spotykane zarówno w ulach, jak i pozyskiwanym pyłku, to chrząszcze. Największym szkodnikiem z tej rodziny jest...

Mleczko pszczele

Jedynym dostępnym dokumentem normatywnym, określającym wymagania w stosunku do jakości i składu mleczka jest Norma Branżowa na mleczko pszczele z roku 1979 (BN-78/9161-03). Według tej normy badania podstawowe mleczka obejmują ocenę organoleptyczną oraz refraktometryczne oznaczenie zawartości wody. Ocenie organoleptycznej poddaje się barwę, smak, zapach i konsystencję mleczka.

Mleczko pobiera się z mateczników specjalnym urządzeniem do odsysania, po wcześniejszym usunięciu larwy matecznej. Pozyskane mleczko umieszcza się w sterylnych, hermetycznie zamykanych pojemnikach o niewielkiej pojemności (około 30 g), przeznaczonych do przechowywania tylko tego produktu.

Oprócz środków służących utrzymaniu czystości musi być zaopatrzone w środki do każdorazowej dezynfekcji sprzętu (najlepiej niewielką ilość czystego spirytusu). Pobieranie mleczka powinno się odbywać na gładkiej, sterylnej powierzchni, najlepiej na stole przykrytym szklaną płytą.

Osoba pozyskująca mleczko musi używać odzieży laboratoryjnej (biały fartuch, obuwie, nakrycie głowy), przeznaczonej tylko do tej pracy.

Plastry pszczele i wosk

Plastry służą do wychowu czerwia oraz magazynowania miodu i pierzgi. W miarę wygryzania się kolejnych pokoleń pszczół plaster „starzeje się”, co objawia się jego ciemnieniem oraz zmniejszaniem światła komórek, bo po każdej wychowanej pszczole pozostaje w komórce oprzęd i odrobina kału.

Pszczoły wychowane w małych komórkach wielokrotnie czerwionych plastrów są mniejsze, co niekorzystnie...

Gospodarka plastrami w każdej pasiece powinna zmierzać do tego, by w każdym sezonie jak największa liczba plastrów była wymieniana na nowe. Bezwzględnie zaś muszą być wycofywane plastry, na których pszczoły zimowały. W racjonalnie prowadzonej pasiece nie stanowi to problemu, ponieważ normalnie rozwijająca się rodzina jest w stanie odbudować nawet 20 plastrów gniazdowych.

Co prawda, cena wosku jest mało atrakcyjna i jego produkcja, wziąwszy pod uwagę nakłady poniesione na jego wyprodukowanie i pozyskanie bywa nieopłacalna, niemniej korzyści wynikające z prowadzenia gospodarki na młodych plastrach przemawiają za corocznym odnawianiem jak największej ich liczby.

Ramki z plastrami przeznaczonymi do wytopu przechowuje się...

Taka temperatura w ciągu 2 dni zabija wszystkie formy rozwojowe barciaków, również jaja. Niektórzy pszczelarze stosują zioła do odstraszania barciaków z magazynów plastrów. Dobre efekty uzyskuje się wkładając do korpusów lub nadstawek z przechowywanymi plastrami gałązki wrotyczu polnego.

Często spotykanym szkodnikiem, zwłaszcza w wilgotnych magazynach plastrów, jest rozkruszek mączny i roztoczek suszowy. Również duża wilgotność jest przyczyną rozwoju pleśni, w tym grzybni Betsia alvei, powodującej tak zwaną grzybicę ulową, atakującą plastry i pierzgę.

Najlepszym zabezpieczeniem plastrów przed rozwojem barciaków, rozkruszków i grzybic jest przechowywanie ich...

Plastry można też przechowywać w szczelnych plastikowych workach lub beczkach, z dodatkiem niedużej ilości lodowatego lub technicznego kwasu octowego. Po zakończeniu przechowywania, przed poddaniem do uli, plastry te należy przewietrzyć. Ten sposób przechowywania jest bardziej pracochłonny i nadaje się tylko do małych pasiek.

Wytapianie wosku

Wosk z woszczyny wytapia się przy pomocy topiarek, parników i topiarek słonecznych. Najlepsze efekty uzyskuje się dokonując ekstrakcji wosku przy pomocy rozpuszczalników organicznych, jednak do tego potrzebna jest specjalistyczna aparatura przemysłowa.

Najbardziej rozpowszechnione są różne topiarki-prasy, gdzie ugniecione wcześniej plastry traktowane są wysoką temperaturą. Pod jej wpływem wosk topi się i wypływa do podstawionego naczynia. W czasie wytapiania susz jest systematycznie prasowany.

Inny rodzaj topiarek to takie, w którym woszczyna jest gotowana w wodzie przez określony czas. Część wosku wtedy wypływa na powierzchnię gotującej wody, zaś reszta jest pozyskiwana przez wyciskanie przegotowanej woszczyny w prasie. Pracochłonność tych metod jest różna i zależy od zaawansowania technologicznego używanego sprzętu.

Mało pracochłonną metodą jest wytop wosku w parniku elektrycznym. Rozdrobnioną na kilkucentymetrowe kawałki woszczynę umieszcza się na siatce, zawieszonej wewnątrz parnika. Pod siatką znajduje się płaskie naczynie (miska) z wodą, do którego będzie spływał wytapiany wosk.

Naczynie to pływa w wodzie, którą parnik jest wypełniony do około 1/10 objętości. W zamkniętym parniku w czasie gotowania wytwarza się temperatura dochodząca nawet do 105-110°C, w której większość wosku ulega wytopieniu. Po wytopieniu jednej partii do sita nie można nakładać kolejnych porcji woszczyny, ponieważ coraz więcej wosku będzie zostawać w zboinach.

Wytapianie (gotowanie) powinno trwać...

Klarowanie wosku wykonujemy, utrzymując go przez długi czas w stanie płynnym. Wtedy zanieczyszczenia cięższe od wosku opadną na dno, a lżejsze wypłyną na powierzchnię. Do klarowania wosku można użyć naczyń różnej pojemności. Najwłaściwsze są naczynia rozszerzające się ku górze.

Do takiego naczynia wlewa się przez drobne sito gotującą mieszaninę wosku z wodą, z której powierzchni zebrano w czasie gotowania szumowiny. Naczynie należy okryć ze wszystkich stron materiałem izolacyjnym i pozostawić na około 2 dni do sklarowania.

Po tym czasie otrzymuje się sklarowany wosk w postaci krążka, z którego należy jeszcze zeskrobać zanieczyszczenia. Zastosowanie naczyń do klarowania rozszerzających się ku górze ułatwia wyjęcie krążka wosku. Jeżeli wosk jest ciemny, należy go poddać kolejnemu klarowaniu.

Wosk zemulgowany (gąbczasty, zawierający wodę w postaci emulsji) nie nadaje się do obrotu. Część wody (emulsji) można usunąć z takiego wosku...

Węza

Najwięcej wosku zużywa się do produkcji węzy. Obecnie węzę produkuje się na walcach grawerowanych. Inny sposób, wyrób jej przy pomocy prasy, jest bardzo pracochłonny, niemniej jest niekiedy stosowany przez pszczelarzy wytwarzających małe ilości węzy z własnego wosku.

Węza wprawiona w ramkę.

Pszczelarz jest wtedy pewien, że stosowana przez niego węza nie zawiera środków używanych do zwalczania warrozy, zarodników chorób pszczół i nie jest zafałszowana obcymi substancjami.

Węza powinna być wytwarzana tylko z wosku...

Zdarzające się czasem zafałszowanie węzy parafiną można wstępnie zdiagnozować metodą organoleptyczną, polegającą na intensywnym ugniataniu (urabianiu) kawałka wosku w palcach. Jeżeli w wosku znajduje się dodatek parafiny, zmieni on barwę na białą.

Natomiast przyczyną wyginania się (falowania, „firankowania”) węzy wprawionej w ramki po wstawieniu ich do uli jest najczęściej duża zawartość propolisu w wosku. Propolis posiada niższą temperaturę topnienia niż wosk, stąd szybka zmiana kształtu takiej węzy wraz ze wzrostem temperatury.

Przyczyną sfalowania się węzy może być też zafałszowanie jej innymi substancjami, na przykład wspomnianą parafiną.

Wosk użyty do wyrobu węzy musi być wolny od przetrwalników bakterii wywołujących zgnilec złośliwy, kiślicę oraz zarodników chorób grzybowych. Dlatego wszyscy liczący się producenci węzy odkażają wosk podnosząc jego temperaturę do 120°C na czas przynajmniej 30 minut.

Jednak przetrwalniki zgnilca mogą nawet po takim odkażaniu wykazywać zaraźliwość (w 100% giną w temperaturze 140-170°C po 2 godzinach), dlatego wosk pochodzący z rodzin chorych na zgnilec i kiślicę powinien być przerabiany na świeczki.

W ostatnich latach dużym problemem staje się obecność w węzie związków chemicznych będących substancjami czynnymi preparatów stosowanych do zwalczania warrozy. Ponieważ są to substancje rozpuszczalne w tłuszczach, łatwo przenikają do plastrów w czasie ekspozycji leków w ulach i pozostają w wosku.

Oczywiście wosku, wobec którego istnieje podejrzenie, że może zawierać duże ilości akarycydów, nie można przeznaczać do wyrobu kosmetyków lub lekarstw dla ludzi.

Pewne zagrożenie dla jakości węzy stanowi obecność w wosku repelentów, środków odstraszających owady używanych do usuwania pszczół z nadstawek w czasie miodobrania. Najpowszechniej stosowanym do tego związkiem chemicznym jest aldehyd benzoesowy, który bardzo łatwo wnika do wosku i długo w nim pozostaje.

Węza wykonana z wosku zawierająca dużo aldehydu benzoesowego jest niechętnie odbudowywana przez pszczoły, a w skrajnych przypadkach może być zgryzana i usuwana z ula. Do dużego nagromadzenia się repelentów w plastrach może dojść zwłaszcza wtedy, gdy te same plastry są używane do odbioru miodu przez wiele sezonów.