NEWS:

  • w wydaniu tradycyjnym (papierowym) strona: 0

O rojach i macierzakach

Podział rodziny pszczelej na dwie nowe, odrębne jednostki nazywamy rójką. Co roku zarówno podczas sezonu aktywnego, jak i w okresie zimowania, na skutek różnych przypadków losowych, ginie pewna ilość rodzin pszczelich. Dlatego w celu utrzymania w środowisku przyrodniczym stałego poziomu liczby rodzin konieczne jest ich odtworzenie. Następuje to dzięki rójce. Jest ona zatem procesem niezwykle korzystnym, wręcz niezbędnym dla utrzymania gatunku pszczoły miodnej (Apis mellifera L.).

alt
Fot. Eugeniusz i Maria Sapiołko

Ocena tego procesu przez pszczelarzy ewoluowała wraz ze zmianami metod pracy w pasiece. Gdy nie umiano hodować matek pszczelich i nie znano innych sposobów powielania liczby rodzin, na roje oczekiwano. Rok, w którym wiele rodzin się roiło, był dobry. W dziewiętnastowiecznych podręcznikach pszczelarskich spotykamy rady dotyczące nie tylko chwytania i osadzania rojów, ale także pobudzania rodzin do rójki.

Obecnie, gdy dla określenia zespołu prac wykonywanych w pasiece używamy terminu gospodarka pasieczna, a sposób prowadzenia pasieki w wielu przypadkach polega na intensywnej gospodarce pasiecznej, rójki są zjawiskiem niepożądanym. Naruszają wcześniej zaplanowany harmonogram prac w pasiece oraz zmniejszają jej możliwości produkcyjne.

Rojąca się rodzina pszczela poprzez wydanie roju dzieli się na dwie części.

{f90filter REG HIDE}
{/f90filter}

[...] - treść ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

{f90filter REG HIDE}
{/f90filter} {f90filter REG HIDE} Zasada podziału jest następująca. W ulu wraz z zapasami, czerwiem oraz niewygryzionymi matecznikami pozostaje pewna liczba dorosłych pszczół. Druga grupa dorosłych robotnic wraz z czerwiącą matką opuszcza ul i szuka nowego miejsca na osiedlenie. Wiadomo, że podział na rój i macierzak nie zachodzi w sposób przypadkowy. W większości rojących się rodzin przeważają pszczoły ulowe w wieku do 21 dni. Właśnie młodsze robotnice szczególnie chętnie wychodzą z rojem. Starsze niż 21-dniowe, podobnie jak młodsze niż 3-dniowe, wykazują mniejszą skłonność do opuszczenia gniazda. Niekiedy jednak roją się rodziny, w których udział pszczół ulowych i lotnych jest zbliżony. W takim przypadku nowo powstały rój zawiera podobną liczbę pszczół z obu grup wiekowych. Należy jednak podkreślić, że w każdej grupie wiekowej ul opuszczają osobniki o wyraźnie lepszej kondycji niż ich rówieśniczki pozostające w ulu. Pszczoły wychodzące z rojem są cięższe, mają lepiej rozwinięte gruczoły gardzielowe i ciało tłuszczowe, a dobra kondycja czyni je niezwykle dynamicznymi. Nie potrzeba chyba nikogo przekonywać o tym, że osadzone roje są zdolne do bardzo szybkiego odbudowywania poddawanej im węzy. Ponadto, jak wykazały badania, zużywają mniej pokarmu niż pszczoły z tej samej rodziny pozostałe w macierzaku.


alt
Fot. Eugeniusz i Maria Sapiołko

W skład roju wchodzi matka i pszczoły robotnice. Może do niego dołączyć niekiedy pewna liczba zabłąkanych trutni. Najczęściej rój nie od razu osiedla się na nowym miejscu, lecz przez pewien czas pozostaje „uwiązany”. Wiadomo, że pszczoły opuszczające gniazdowo zabierają ze sobą pewną ilość miodu. Mają nim wypełnione wola. Po uwiązaniu się roju wiele z nich pozostaje przez dłuższy czas mało aktywnych. U tych osobników zapasy w wolu maleją bardzo powoli. Przypuszcza się, że stanowią one pewnego rodzaju spiżarnię dla pozostałych, które odbywają aktywne loty w poszukiwaniu nowego miejsca na osiedlenie. U nich bowiem zapasy w wolu zmniejszają się szybko.
Po znalezieniu odpowiedniego miejsca na osiedlenie pszczoły z roju rozpoczynają budowę plastrów oraz przystępują do lotów, zbierania i gromadzenia zapasów, a matka przystępuje do składania jaj. Rój przekształca się w nową rodzinę, do której przez co najmniej 21 pierwszych dni nie przybywają nowe dorosłe pszczoły. Pojawia się w nich natomiast czerw, początkowo tylko otwarty, a po 9 dniach również kryty.

Rodzina macierzysta po wyjściu roju pozostaje bez czerwiącej matki. Nowy czerw zacznie do niej przybywać dopiero po unasiennieniu się młodej matki hodowanej przez rodzinę w okresie poprzedzającym rójkę. Po 9 dniach od wyjścia roju w macierzaku nie ma czerwia otwartego. Jednak przez okres pierwszych 21 dni przybywają do niego młode pszczoły robotnice pochodzące od matki, która opuściła ul wraz z rojem. Macierzak posiada w plastrach zapasy.Pomiędzy dwiema rodzinami powstałymi w wyniku rójki istnieją wyraźne różnice jeśli chodzi o ich strukturę wiekową, kondycję tworzących je robotnic, proporcję pszczół robotnic do czerwia otwartego, a także stan posiadanych zapasów. Wszystkie te cechy w sposób istotny wpływają na jakość i możliwości rodziny pszczelej. Są one zdecydowanie różne.

Najczęściej rodzina wydaje jeden rój i taki przypadek został opisany w niniejszym artykule. Zdarza się jednak niekiedy, że po wyjściu pierwszego roju w macierzaku utrzymuje się nastrój rojowy. Dochodzi wtedy do powtórnej rójki (drużka), która wychodzi z młodą, nieunasiennioną matką. W macierzaku też pozostaje matka nieunasienniona. W obu rodzinach do czasu rozpoczęcia czerwienia przez matkę nie ma nowego czerwia, jednak w macierzaku przybywa pewna ilość młodych pszczół, gdyż jest w nim czerw pochodzący od matki, która wyszła z pierwszym rojem.



{/f90filter}

Janina Muszyńska


Czasopismo dla pszczelarzy z pasją - Pasieka 2004 nr 2.
Zamów e-prenumerate
"Pasieki"


 Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"


Czym jest e-Prenumerata? e-Prenumerata to pełny dostęp do książek i numerów czasopisma „Pasieka” w aplikacji mobilnej oraz w serwisie w www.pasieka24.pl Wszystkie numery czasopisma „Pasieka” oraz książek w „Biblioteczce...

Prenumerata „Pasieki” Czasopismo „Pasieka” to pismo dla pszczelarzy z pasją. Wydawane jako dwumiesięcznik w ciągu roku ukazuje się 6 numerów. Zamawów prenumeratę roczną - obejmuje...

Ostatnio dodane

Powrót do różnorodności biologicznej najprawdopodobniej zajmuje aż 75 lat Zdjęcie...

ze świata

Kobiałka Teresa , 26-03-2025

Dotacje w ramach projektu Małopolska Pszczoła Fot. Teresa Kobiałka Zarząd Województwa...

z Polski

Kobiałka Teresa , 25-03-2025

Regionalny Związek Pszczelarzy w Elblągu organizuje kurs pszczelarski Jeśli jesteście...

z Polski

Kobiałka Teresa , 25-03-2025

Jakie rośliny sadzić w pobliżu pasieki, aby zapewnić pszczołom...

Porady pszczelarskie

Wydawnictwo Pasieka, 24-03-2025

Relacja z 62. Naukowej Konferencji Pszczelarskiej w Puławach 11-12 marca...

z Polski

Kobiałka Teresa , 22-03-2025

Jak zapakować słoik miodu na prezent? Słoik miodu to nie...

Porady pszczelarskie

Wydawnictwo Pasieka, 22-03-2025

Recenzja książki „Opowieści z nawłociowej pasieki” Ewy Zawadzkiej Fot. Teresa...

z Polski

Kobiałka Teresa , 22-03-2025

62. Naukowa Konferencja Pszczelarska 11-12 marca 2025 r. odbędzie się...

z Polski

Administrator, 22-03-2025

Bułgaria i Rumunia chcą się chronić przed importem miodu...

ze świata

Wielińska Agnieszka, 22-03-2025