NAUKA W PASIECE
Pierzga. Zjawiska i przemiany zachodzące w przyniesionych obnóżach pyłku, cz. 2.
Zbieraczki do rozpoczęcia zbioru pyłku stymulowane są bodźcami płynącymi z gniazda takimi jak: feromony czerwiu, matki, podkarmianie syropem, fagostymulanty, czyli składniki zapachowe lub smakowe pyłku lub feromony kwiatowe. Bodźce w gnieździe warunkują potrzebę produkcji mleczka pszczelego przez pszczoły karmicielki czy wydzielania wosku.
Komórki z pierzgą lub miodem.
fot.© Pixabay
Przemiany zachodzące w pyłku i pierzdze
Podanie rodzinom feromonów czerwiu istotnie stymulowało zbieranie pyłku i wychów czerwiu, aż do 30 dnia w porównaniu do rodzin nie otrzymujących feromonu (Pankiw i inni 2004). Wzrost ilości feromonów w rodzinie oraz dobra pogoda umożliwiają zbieraczkom przynoszenie większych ładunków pyłku (Pankiw 2004a).
Gromadzenie pyłku w komórkach przyśpiesza jego zbiór. Pyłek może być wykorzystywany do karmienia larw w okresie deszczowym. Gromadzenie pyłku obok czerwiu ułatwia karmicielkom pobieranie go, przetwarzanie na mleczko i podawanie larwom.
Poza tym pyłek przetrzymywany jest we właściwej temperaturze, co ma wpływ na kierunek przemian mikrobiologicznych i enzymatycznych w kolumnie pyłku, a wyższa temperatura i wentylacja gniazda ogranicza jego psucie, determinuje jakie bakterie będą się namnażały.
Początkowa liczba gatunków bakterii na ziarnach pyłku może być wysoka, dostają się one na pyłek z powietrzem, deszczem, wraz z owadami zapylającymi, a także z nektarem lub miodem z wola pszczoły podczas formowania obnóży.
Pyłek z kwiatów otwartych jest bardziej narażony na zanieczyszczenia mikrobiologiczne wynikające z oblotu przez owady i ruchu powietrza (Burri 1947). Początkowo duża liczba różnych mikroorganizmów w pyłku, pod wpływem temperatury, zmienia się jakościowo i ilościowo.
Pewne bakterie są ograniczane w namnażaniu, inne wręcz przeciwnie, namnażają się intensywnie, stwarzając warunki wzrostu innym gatunkom bakterii, w tym bakteriom fermentacji mlekowej.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Forgsen i inni (2010) zidentyfikowali bakterie kwasu mlekowego, należące do rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium pochodzące z wola pszczół robotnic. Bakterie te działają negatywnie na Paenibacillus larvae, bakterię wywołującą zgnilca złośliwego.
Bakterie kwasu mlekowego produkują kwasy organiczne, nadtlenek wodoru, przeciwbakteryjne peptydy (de Vuyst i Vandamme, 1994). Vásquez i Olofsson (2009) sugerują, że bakterie kwasu mlekowego pochodzące z wola pszczół robotnic odgrywają główną rolę przy produkcji pierzgi.
Bakterie kwasu mlekowego lub ich wydzieliny oraz składniki kitu pyłkowego, mogą chronić przewód pokarmowy pszczół przed infekcjami, bakteriami chorobotwórczymi oraz przed grzybami Nosema apis, stąd wiosną po pojawieniu się świeżego pyłku, obserwuje się obniżenie porażenia tym grzybem jelita środkowego pszczół.
Słupki pierzgi pobrane z komórek plastrów. Wysokość słupka pierzgi wynosi około 1cm, waga około 170 mg, para obnóży pyłku przeciętnie waży około 18 mg. Widoczne nierówne warstwy ubitych obnóży pyłku.
fot.© Artur Kania
Trawienie pyłku
Wnętrze ziaren pyłku w przewodzie pokarmowym pszczół jest rozkładane przez enzymy, które dostają się tam przez pory w egzynie pyłku zwane aperturami. W normalnych warunkach przez apertury kiełkują łagiewki. Enzymy wytwarzane przez bakterie już w komórkach mogą nadtrawiać wnętrze ziaren pyłku, czyniąc pierzgę bardziej przyswajalną dla enzymów pszczelich.
Budowa ziaren pyłku różnych gatunków może mieć wpływ na ich strawność. Im dłużej pyłek przechowywany jest w komórkach, tym bardziej może być przetworzony, a nawet rozłożony i zniszczony nie tylko przez mikroorganizmy ale także roztocza i inne owady konsumujące pyłek, do tego stopnia, że nie nadaje się do konsumpcji przez pszczoły i człowieka.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Ahgedorn i Burger (1968) obliczyli pozytywną korelację między stratą kwasu askorbinowego z wiekiem pyłku a obniżeniem wartości odżywczej pyłku dla pszczół. Według badań Lopera i innych (1980) dwie analizy obnóży pyłkowych wykazały spadającą zawartość kwasu askorbinowego od 20,6 mg/100 g produktu do 5.9 mg/100 g po 7 dniach jego przechowywania.
To co czujemy jedząc pyłek, w większości pochodzi ze składników obecnych na powierzchni ziaren, witamin, związków zapachowych i smakowych, tłuszczów, cukrów. Możemy tego doświadczyć po pobraniu do ust kilku obnóży pyłkowych, rozpuszczeniu ich śliną, bez rozgryzania.
Poczujemy mączystą strukturę i smak cytrynowy, co ma związek z obecnością kwasu askorbinowego. Dodatek fagostymulantów szczególnie ważny jest podczas sporządzania pokarmów białkowych wytworzonych z innych składników niż pyłek pszczeli.
Obnóża pyłkowe utworzone przez pszczoły zbieraczki pyłku, które wykazały wierność kwiatową podczas jednego lotu.
fot.© Artur Kania
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
W momencie rozpoczęcia pylenia pierwszych wiosennych roślin i znoszenia świeżego pyłku do gniazda, pszczoły przestają się interesować starszym pyłkiem w plastrach lub ciastem pyłkowym, bez względu na ich wartość pokarmową, a konsumują świeży pyłek.
Potwierdza to obserwację lepszego pobierania pyłku świeższego, który jest dla pszczół wartościowszy, zapachowo, smakowo, odżywczo. Skład pierzgi różni się zależnie do gatunku pyłku oraz zawartości dodanego przez pszczoły nektaru lub miodu. Cdn.
Artur Kania
