Vitaeapis® - informacja na temat działania preparatu na rodzinę pszczelą
We współczesnym rolnictwie i sadownictwie zastosowanie środków ochrony roślin bardzo często jest warunkiem sine qua non oczekiwanej wielkości plonów. Jednakże na negatywny aspekt działania pestycydów w sposób szczególny narażone są owady zapylające rośliny, czyli przede wszystkim pszczoła miodna.
Fenomenalnie obustronnie zaczerwiona ramka Dadant, rodzina po 2-krotnym zastosowaniu Vitaeapisu. Opinia: Tomasz Wudarczyk pszczelarz z okolic Włocławka (Polankowicz). fot. Tomasz Wudarczyk
Śmierć rodzin na skutek zatrucia neonikotynoidami nie jest stratą wyłącznie dla pszczelarzy. Brak zapylaczy na uprawach roślin owadopylnych oznacza nieurodzaj. W sytuacji braku owadów nawet intensywne zabiegi ochrony roślin nie przyniosą wymiernych efektów.
Zapylenie roślin jest równie koniecznym warunkiem dobrego plonowania, jak odpowiednie zabiegi agrotechniczne oraz zwalczanie chorób i szkodników.
Analiza oddziaływania neonikotynoidów z receptorami nikotynowymi owadów jest przedmiotem wielu prac naukowych opublikowanych w renomowanych czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej. Skutkiem zastosowania pestycydów z grupy neonikotynoidów jest śmierć nie tylko szkodnika upraw, lecz często również owada pożytecznego – pszczoły miodnej.
Prenylowe pochodne chalkonów chmielowych zawarte w preparacie Vitaeapis® opracowanym i opatentowanym przez BioActive-Tech Sp. z o.o. z Lublina, działając na układ nerwowy pszczół, zabezpieczają je przed skutkami działania środków ochrony roślin, szczególnie z grupy neonikotynoidów.
Pszczoły zabezpieczone preparatem wykazują odporność na insektycydy – po zastosowaniu preparatu Vitaeapis® pszczoły żyją nawet po bezpośrednim kontakcie z pestycydami w dawkach toksycznych (szczegóły w miesięczniku „Pszczelarstwo” 2014, nr 3).
Neonikotynoidy są związkami strukturalnie i funkcjonalnie zbliżonymi do nikotyny, a ze względu na budowę chemiczną zwane są również chloronikotynylami. Głównym celem działania neonikotynoidów jest układ nerwowy owadów. Ich zastosowanie w rolnictwie jest konieczne.
Niemniej jednak liczne badania laboratoryjne oraz terenowe opisują śmiertelny lub niemal śmiertelny wpływ neonikotynoidów na utratę pamięci i zachowanie się pszczół oraz innych owadów zapylających. Subletalne dawki imidaclopridu podawane pszczołom z pyłkiem w diecie miały negatywny wpływ na poziom aktywności proteolitycznej u pszczół miodnych.
Nie zawsze fakt przeżycia przez owady po wystawieniu na dopuszczalne dawki neonikotynoidów świadczy o ich dobrej kondycji, co zauważono w badaniach na trzmielach.
Neonikotynoidy skutecznie naśladują działanie nikotyny w ośrodkowym układzie nerwowym. W niewielkich stężeniach powodują pobudzenie receptorów cholinergicznych typu nikotynowego i depolaryzację błony neuronów, czyli stan pobudzenia, natomiast w wyższych stężeniach blokują przewodnictwo synaptyczne.
Stan ten utrzymuje się, ponieważ w przestrzeni synaptycznej nie ma esteraz rozkładających analogi nikotyny. Prowadzi to do zaburzenia przekazywania impulsów nerwowych, powodując nadpobudliwość neuronów postsynaptycznych. Ekscytotoksyczność nikotyny i jej analogów prowadzi do uszkodzenia neuronów i w konsekwencji do śmierci owadów.
Poza objawami neurologicznymi neonikotynoidy powodują również obniżenie odporności pszczół na choroby. Imidacloprid jest agonistą receptorów nikotynowych acetylocholiny (nAChRs) i wykazuje selektywną toksyczność dla owadów.
Ostatnie badania z wykorzystaniem testów wiązania, metodami biologii molekularnej i elektrofizjologii sugerują, że niektóre podjednostki receptorów nikotynowych nAChRs oddziałują elektrostatycznie z imidaclopridem.
Jak wspomniano powyżej, nawet niska ekspozycja na neonikotynoidy może powodować poważne subletalne działanie na pszczoły. W publikacji Greenepace „Przegląd czynników zagrażających owadom zapylającym i rolnictwu w Europie” stwierdzono, że subletalne skutki obejmują szeroki zakres zaburzeń zachowania u pszczół miodnych, np. tiametoksam „w stężeniach subletalnych:
- pogarsza pamięć średniookresową i metabolizm mózgu pszczół miodnych,
- zaburza zachowania pszczół miodnych zbierających pokarm,
- nawet w bardzo niskich dawkach wywiera szkodliwy wpływ na rozwój kolonii trzmieli; szczególnie negatywny wpływ na matki,
- negatywny wpływ na rozwój systemu nerwowego i zdolność poruszania się u nowo wygryzionych robotnic dziko żyjących gatunków pszczół,
- w niskich dawkach porównywalnych ze stężeniami odnajdowanymi w warunkach polowych i w połączeniu z pyretroidem (Iambda-cyhalotryną) zwiększa śmiertelność robotnic i zmniejsza zdolności zbierania pokarmu u trzmieli, szkodząc zdrowiu całej kolonii.”
W odpowiedzi na powyższe problemy podane przez Greenpeace należy stwierdzić, że preparat Vitaeapis® realizuje oczekiwania współczesnego pszczelarstwa, ale również rolnictwa i sadownictwa, w zasadzie realizuje wyzwania współczesnych czasów.
Przeprowadzone badania wskazują na dużą skuteczność preparatu Vitaeapis® w ochronie rodzin pszczelich przed skutkami działania neonikotynoidów. Nawet pszczoły zatrute na pożytkach po zastosowaniu Vitaeapis® szybko powracają do zdrowia.
Według aktualnej wiedzy, prawdopodobnie molekuły neonikotynoidów nie docierają do receptora nikotynowego i nie blokują jego czynności. Można przypuszczać, że aktywne cząsteczki preparatu mogą oddziaływać z receptorem, tworząc swego rodzaju barierę blokującą propagację neonikotynoidów w organizmie pszczoły.
Vitaeapis® wychodzi naprzeciw potrzeby jaką jest selektywne zabezpieczenie pszczół przed negatywnym działaniem neonikotynoidów na rodziny pszczele.
Przeprowadzone przez BioActive-Tech Sp. z o.o. badania opublikowane w 2014 roku w miesięczniku „Pszczelarstwo” nr 10 wskazują, że preparat Vitaeapis® jest ponadto atrakcyjny dla pszczół pod względem zapachu i smaku (smak: chętnie i w krótkim czasie pszczoły pobierają go w syropie cukrowym, zapach: skuteczna próba rabunku rodziny, w której podany był preparat w syropie, pomimo zabezpieczenia i występowania pożytku w terenie).
Po zastosowaniu preparatu Vitaeapis® na rodziny pszczele następuje wzmożony ruch pszczół na wylotku oraz zwiększa się obronność ula. Ponadto odnotowano nasiloną aktywność pszczół oraz wzrost ich wigoru. W pierwszej połowie sierpnia w ulach zabezpieczonych preparatem Vitaeapis® zauważono znaczną, w porównaniu z kontrolą, intensyfikację czerwienia matek pszczelich.
Oznacza to zwiększenie siły rodziny pszczelej przed zimą, co znacząco przyczynia się do jej przetrwania.
Vitaeapis® stymuluje instynkt higieniczny i samooczyszczanie pszczół
Zachowania higieniczne pszczół to cecha, która koreluje z opornością na grzybice, zgnilca amerykańskiego, Varroa destructor oraz inne choroby rozwijające się w ulu. Na skutek zachowań higienicznych pszczoły są w stanie wykryć, otworzyć i usunąć zainfekowany czerw, zanim stanie się zaraźliwy i w ten sposób spowolnić rozprzestrzenianie się choroby, a nawet ją wyeliminować.
Można wskazać wiele prac naukowych, w których autorzy wyraźnie podkreślają, że zwiększenie instynktu higienicznego rodziny pszczelej leży u podstaw jej zdrowia. Jedną z metod podnoszenia instynktu higienicznego pszczół jest dobór właściwego materiału genetycznego do unasieniania królowej.
Ponadto również sposób odżywiania, obecność pożytku i pora roku wpływają na właściwy poziom naturalnych zachowań higienicznych rodziny pszczelej.
Przeprowadzono specjalistyczne badania nad instynktem higienicznym pszczół, polegające na zamrożeniu zasklepionego czerwiu lub nakłuwaniem go igłą. Celem była ocena czasu reakcji pszczół koniecznego do zlokalizowania martwych larw, a następnie usunięcia ich z ula.
Na podstawie przeprowadzonych badań wstępnych przez pszczelarza – znanego hodowcę matek pszczelich – można stwierdzić, że czas reakcji pszczół zabezpieczonych preparatem Vitaeapis® skraca się dwu, a nawet trzykrotnie, zależnie od grupy kontrolnej.
W krótkim czasie pszczoły wyrzuciły martwy czerw na zewnątrz ula, eliminując rozwój zakażeń. Ten fakt oznacza, że preparat Vitaeapis® wspomaga, a nawet przywraca, naturalny instynkt higieniczny pszczół.
Ponadto stwierdzono, że analogiczny mechanizm działania występuje w rodzinach pszczelich dotkniętych grzybicą. Po zastosowaniu preparatu Vitaeapis® nastąpiło sprawniejsze oczyszczanie gniazda z wapiennych mumii (przerośniętego grzybnią martwego czerwiu) przez pszczoły, hamując jednocześnie dalszy rozwój choroby (wolnepszczoly.org/wywiad-z-pania-elzbieta-kowalczyk).
Po zastosowaniu preparatu Vitaeapis® w rodzinach chorych na grzybicę nastąpiła cicha wymiana matki. Zatem preparat Vitaeapis® może uruchamiać mechanizmy prowadzące do diagnozowania matki jako rezerwuaru chorób (wektora przenoszenia) z jednoczesnym sygnałem do jej cichej wymiany.
Podobne obserwacje poczyniono w przypadku inwazji Varroa destructor. Po zastosowaniu preparatu Vitaeapis® zaobserwowano znaczący osyp V. destructor na dennicę. Wnikliwa obserwacja wykazała, że Varroa są żywe, lecz zostały zrzucone z pszczół w wyniku tzw. efektu iskania się, występującego np. u pszczoły kaukaskiej.
Oznacza to, że preparat nie zabija V. destructor, lecz pszczoły w wyniku podniesionego instynktu higienicznego same zrzucają go w rezultacie samoczyszczania.
Podsumowanie
Preparat chroni pszczoły przed negatywnymi skutkami zastosowania środków ochrony roślin. Konsekwencją działania preparatu Vitaeapis® jest aktywacja instynktu higienicznego w rodzinach o wydłużonym czasie wynoszenia chorego lub martwego czerwiu.
Aktywacja instynktu higienicznego powoduje zrzucanie przez pszczoły roztoczy Varroa, wyrzucanie poza ul grzybic łącznie z Nosema. Czysty ul to zwiększenie czerwienia matki, a w konsekwencji – silna rodzina. Pszczelarze, którzy zastosowali Vitaeapis® na rodziny pszczele, zauważyli brak nastroju rojowego po podaniu preparatu.
Z drugiej strony, w niektórych rodzinach nastąpiła cicha wymiana matki.
Według badań, w rezultacie zastosowania preparatu Vitaeapis® pszczelarz uzyskuje nawet o 30 kg więcej miodu z ula (badania Pana Grzegorza Jasiny – Lublin). Osyp na dennicy po zimowli jest nieliczny. Pszczoły żyją dłużej (badania Pana Wojciecha Pelczara, Krosno).
Więcej informacji na stronie https://vitaeapis-new.pl
dr Małgorzata Kruszewska-Gagoś,
Prezes Zarządu BioActive-Tech Sp. z o.o., Lublin, Polska
prof. dr hab. Mariusz Gagoś
(Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.) – konsultacje naukowe
Artykuł sponsorowany
