Paulina Witkowska i Szymon Lubowiecki

Nowoczesna metoda aplikacji kwasu szczawiowego w walce z warrozą według Randiego Olivera

W walce z roztoczem Varroa powszechnie stosuje się kwas szczawiowy. Jest tani, a przy odpowiednim dawkowaniu bezpieczny dla pszczół. Ale jak to w środowisku pszczelarzy bywa, brakuje zgodności co do prawidłowego sposobu podawania tego kwasu.

Dlatego dzisiaj sięgamy po rozwiązanie nieznane jeszcze w Polsce, a promowane przez znanego biologa Randiego Olivera – papierowe ręczniki przemysłowe nasączone roztworem kwasu szczawiowego w glicerynie.

Dużo kwasu szczawiowego znajduje się w rabarbarze.
fot. LoggaWiggler, Pixabay

Dlaczego akurat roztwór kwasu szczawiowego w glicerynie?

Pierwotne badania wykazały, że rozpuszczanie kwasu szczawiowego w glicerynie stanowi sposób na przedłużenie uwalniania tego kwasu. W przeciwieństwie do bezpośredniego polewania pszczół lub stosowania oparów, w których całość kwasu jest podawana jednocześnie, mieszanka omawianej substancji z gliceryną zapewnia powolne uwalnianie, które jest wyjątkowo skuteczne przeciwko roztoczom, ale i delikatne dla pszczół.

Jak to działa?

Kwas szczawiowy jest naturalnie występującym związkiem organicznym. W czystej postaci jest to bezbarwne krystaliczne ciało stałe, które rozpuszcza się w wodzie. Wiele produktów spożywczych zawiera ten związek, w tym gryka, pietruszka, rabarbar, szpinak, buraki, kakao, orzechy, jagody i fasola.

Ogólny zamysł i przeprowadzone testy

Metoda Randiego Olivera daje nadzieję na skuteczną aplikację kwasu szczawiowego. Pierwotny pomysł rozpuszczania kwasu szczawiowego w glicerynie pochodził z innych źródeł, ale Oliver podjął tę ideę i udoskonalił ją, przeprowadzając przy tym szereg eksperymentów.

Początkowe próby

Pierwsze testy Oliver przeprowadził na 28 rodzinach pszczelich podzielonych na kilka grup badawczych i jedną grupę kontrolną, do których zastosowano 7 różnych metod leczenia (olejki eteryczne, Apiguard, różne stężenia i sposoby aplikacji kwasu szczawiowego).

Próby końcowe

W kolejnych testach Randy Oliver zastosował metodę polewania pszczół roztworem kwasu szczawiowego, używając jako nośnika gliceryny zamiast cukru (tak obecnie robi wielu pszczelarzy we Włoszech).

Nawet po trzech cotygodniowych aplikacjach roztworu stopień redukcji roztoczy był niezbyt imponujący, podobnie jak po aplikacji tymolu rozpuszczonego w glicerynie, zastosowaniu płatków kosmetycznych, a także podaniu Apiguardu metodą odmienną od standardowej.

Podsumowanie

Pszczelarze poszukują niedrogiego, dość szybko działającego i łatwego w stosowaniu środka roztoczobójczego, który nie pozostawia resztek w plastrach ani w miodzie, a także nie spowalnia rozwoju rodziny i nie szkodzi królowej.

Kwas szczawiowy rozpuszczony w glicerynie nakładany na ręczniki papierowe wydaje się spełniać oczekiwania. Powoduje on nie tylko natychmiastowe zabicie roztoczy, ale także kontynuuje działanie przez 30 dni, obejmując w przybliżeniu dwa cykle reprodukcyjne V. destructor.

Uwagi do metody

Ręczniki nasączone roztworem kwasu szczawiowego w glicerynie wydają się być spełnieniem marzeń pszczelarzy. Jednakże każda populacja Varroa mostać się odporna na środki roztoczobójcze.

Na rozwój oporności na lek wpływa zarówno częstotliwość podawania, jak i dawka. Ciągłe stosowanie środka roztoczobójczego tej samej klasy lub tylko jednej substancji czynnej o tym samym sposobie działania może prowadzić do wyselekcjonowania odpornych osobników V. destructor.

Produkty niezbędne do przygotowania preparatu

Przedstawiam materiały potrzebne do przygotowania środka na warrozę. Naczynia muszą być koniecznie plastikowe, szklane lub drewniane, ponieważ metal może zostać zniszczony przez kwas szczawiowy.

• Dihydrat kwasu szczawiowego (uwaga na szkodliwe działanie po połknięciu lub w kontakcie ze skórą),
• gliceryna spożywcza,
• 2 płaskie tacki plastikowe do moczenia ręczników,
• jednorazowe przemysłowe ręczniki papierowe (Oliver nie zaleca ani marki, ani wymiarów, ale sam stosuje ręczniki 11 × 13 cali),
• waga,
• szklana miarka do pomiaru i ogrzewania gliceryny, a także mieszania w kwasie szczawiowym,
• plastikowa lub drewniana łyżka/szpatułka do mieszania,
• szklany słoik z plastikową pokrywką na resztki roztworu,
• rękawice chemoodporne (nitrylowe),
• okulary ochronne.

Oliver jasno mówi, że wciąż udoskonala tę metodę. Poniżej przedstawiamy sposób na przygotowanie środka, który sprawdził się w letnim leczeniu (testowanie na ulach w warunkach zimowych jest nadal w toku). Zanim przystąpisz do przygotowania preparatu, konieczne nałóż rękawice i okulary ochronne.

Paulina Witkowska
i Szymon Lubowiecki
„Pasieka Pod Wiatrakiem”
Źródło: Oliver R., Beyond Taktic®,
First published in ABJ January 2017

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"