Osyp pszczół jako produkt do produkcji chitozanu

Chitozan jest substancją, która szeroko stosowana jest w różnych dziedzinach gospodarki. Obecnie znamy ponad 70 zastosowań chitozanu, m.in. w medycynie, kosmetyce, weterynarii, rolnictwie i przemyśle spożywczym. Nie jest to substancja naturalna, ale do jej wytwarzania używa się substancji występującej w świecie naturalnym, a mianowicie chityny. Wzory chemiczne obu substancji przedstawia ryc. 1.

Chityna jest substancją usztywniającą zewnętrzny szkielet wielu skorupiaków i owadów, a także ściany komórek niektórych grzybów. Chityna poddana określonym przekształceniom chemicznym daje w efekcie chitozan.

fot.© Roman Dudzik

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Chitozan znalazł także zastosowanie jako składnik kosmetyków oraz jako substancja lecznicza do użytku wewnętrznego (Khismatullina 2005).

Produkty wykorzystywane do produkcji chitozanu

Głównym źródłem chityny wykorzystywanej do produkcji chitozanu, były do niedawna dwa skorupiaki morskie, a mianowicie krewetki i kraby, szczególnie antarktyczne. Jednak ze względów ekologicznych ich połowy zostały znacznie ograniczone. Stąd poszukiwania innych źródeł chityny.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Inna metoda otrzymywania chitozanu polega na deacetylacji chityny pod wpływem enzymu chitynazy. Enzym ten występuje w niektórych grzybach i roślinach, jednak najbardziej przydatne do jego pozyskiwania są bakterie z rodzaju Streptomyces. Ilyina i wsp. (2000) opracowali metodę przemysłowego wykorzystania chitynazy wytwarzanej przez Streptomyces kurssanorii do produkcji chitozanu z krabów kamczackich.

Technologia otrzymywania kompleksu chitozanowo-melaninowego z osypu pszczół

Sposób otrzymywania kompleksu chitozanowo-melaninowego z osypu pszczół na skalę przemysłową podają Niemcew i wsp. (2001) oraz Khismatullina (2005). Surowcem są wysuszone pszczoły robotnice zbierane w ramach wiosennych prac porządkowych w pasiece, składające się z całych owadów lub ich fragmentów.

Ze względu na to, że osyp pszczół zawiera tylko niewielkie ilości związków wapnia oraz substancji woskowych i lipidowych, nie prowadzi się wstępnego procesu demineralizacji i odwoskowywania.

Osyp pszczół o zawartości 8-10% wody, po rozdrobnieniu, poddaje się działaniu 10% ługu sodowego w temp. 100°C przez 1 godz. Proces ten pozwala na usunięcie z surowca do 80% białek i większej ilości melanin.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Możliwości stosowania kompleksu chitozanowo-melaninowego w lecznictwie

Przykłady wykorzystania kompleksu chitozanowo-melaninowego w terapii wielu chorób podaje Khismatullina (2005). Do tego celu używa ona wymieniony kompleks pod nazwą Apizan w połączeniu z ekstraktem uzyskanym za pomocą płynnego CO2 w warunkach nadkrytycznych z igieł sosny syberyjskiej (preparat pod nazwą Apihit).

W ten sposób kompleks zawierający substancje biologicznie czynne w postaci chitozanu i melanin został wzbogacony w olejek eteryczny (ok. 48%), witaminy (wit. A ok. 40%, wit. ok. E 1,6%, wit. D ok. 0,2% i wit. K) oraz biopierwiastki, enzymy, związki polifenolowe i kwasy żywiczne.

W jakim stosunku substancje te zostały połączone, autorka nie podaje. Natomiast zaleca stosowanie tego preparatu w ilości 5-7 kropli na cukrze 2 razy dziennie przed posiłkami przez 2 tyg.

[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów

Prof. dr hab. Bogdan Kędzia
mgr. Elżbieta Hołderna-Kędzia
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"