Inaczej o pszczołach
W imię czegoż to sto tysięcy dziewic podejmuje dobrowolnie takie brzemię pracy, jakiego by nie uniósł żaden niewolnik człowieczy pod razami bata. Dlaczego też wyrzekają się pszczoły snu; rozkoszy miodu i wywczasów brata swego, motyla?
Mogłyby przecież żyć jak on, Nie popędza ich do pracy głód. Na pożywienie starczą każdej dwa lub trzy kwiaty. Czemuż tedy oblatują dwieście do trzystu kielichów, gromadząc skarby, których słodycz pozostanie im zupełnie nieznana.
M. Maeterlinck
O pszczołach pisze się często i wiele. Ale znaczna większość tych książek jest podobna, pomimo że wychodzą w rozmaitych krajach i pisane są w różnych językach.
Różnią się pomiędzy sobą na ogół tylko takimi cechami jak: objętość, zakres podawanej wiedzy, poziom (popularny, akademicki itp.), szczegóły.
Ale w 1900 roku ukazała się w języku francuskim książka zupełnie odrębna pt.: „La vie de l’abeille” („Życie pszczół”). Autorem książki nie był jednak, co dziwne, ani pszczelarz, ani nawet biolog, lecz literat, piszący sztuki teatralne i powieści, Maurycy Maeterlinck, Belg.
W języku polskim książka ta (302 strony) została wydana w 1923 roku w serii „Biblioteka Laureatów Nobla”. Maeterlinck bowiem w 1911 roku był laureatem tej prestiżowej nagrody. Obecnie polskie wydanie książki stanowi już relikt i jest do nabycia tylko w antykwariatach.
Już same tytuły rozdziałów, zwanych tu księgami, aczkolwiek nieco zbliżone w treści do tytułów w innych książkach o pszczołach, brzmią intrygująco, bardziej wymownie.
Oto te tytuły:
- U progu ula
- Rój
- Budowa miasta
- Młode królowe
- Lot miłosny
- Rzeź samców
- Rozwój gatunku
W pierwszej księdze Maeterlinck wymienia nazwiska, pochodzących z Francji, krajów anglosaskich i Niemiec, „słynnych autorów dzieł” o pszczołach. Wśród autorów z Niemiec wymienia m.in. Dzierżona.
I tylko tłumacz dodaje w odsyłaczu: „Polak, proboszcz z Karłowic na Śląsku”.
Maeterlinck napisał swoją książkę po przeczytaniu prawie wszystkich tych dzieł oraz na podstawie „dwudziestoletniego studiowania pszczół”. Ale treść w wymienionych wyżej księgach w niczym nie przypomina technicznego opisu przyczyn i przebiegu opisywanych zdarzeń.
Wszystko jest tu omawiane w sposób poetycko-filozoficzny, w bardzo pięknym, ale staromodnym stylu literackim. Maeterlinck zna i stosuje prawidłowo łacińskie nazwy różnych ras i gatunków pszczół. Ale zarówno on, jak i tłumacz na język polski, używają przestarzałej już dzisiaj terminologii pszczelarskiej.
Jest tu więc np. królowa zamiast matki, liszka zamiast larwy i in. W okresie międzywojennym ta piękna książka Maeterlincka przyczyniła się w bardzo dużym stopniu do poznania życia pszczół przez wielu Polaków nie będących pszczelarzami.
I ponownie inna, ale zupełnie inna od dzieła Maeterlincka, książka o pszczołach ukazała się w 2007 roku się w Niemczech. Jej autorem jest profesor Jűrgen Tautz z Biocentrum Uniwersytetu w Wűrzburgu.
Tytuł brzmi: „Phänomen Honigbiene” (w dosłownym tłumaczeniu: Fenomen pszczoła). Ta książka jest wyjątkowa. O ile wszelkie dotychczasowe książki w treści swojej odpowiadają przede wszystkim na pytania: jak? gdzie?
To ta nowa książka odpowiada głównie na pytanie: dlaczego? Autor nie pisze np. o tym, że komórki w plastrach mają kształt sześciokątny, ale pisze o tym, dlaczego i po co mają właśnie taki kształt.
Książka jest już przetłumaczona na kilka języków, m.in. na polski. W najbliższym czasie na naszym rynku księgarskim ukaże się polskie wydanie pod tytułem: ”Fenomen pszczół miodnych”.
W książce są liczne, oryginalne, kolorowe, bardzo piękne fotografie, wykonane przez H. R. Heilmann. Książka ma 278 stron.
O jej odrębności świadczą chociażby tytuły rozdziałów, niepodobne do tytułów rozdziałów w żadnej innej książce o pszczołach. W polskim tłumaczeniu są one następujące:
Wprowadzenie. Pszczela rodzina – ssak w wielu ciałach Najmniejsze domowe zwierzę człowieka – obrazkowy portret pamięciowy
- Czy pszczoły miodne mogły w ogóle nie zaistnieć?
- Pomnażanie nieśmiertelności
- Pszczoła miodna – model skazany na sukces
- Co pszczoły wiedzą o kwiatach?
- Sex i druhny u pszczół
- Mleczko pszczele – żywność programowana w pszczelej rodzinie
- Największy organ pszczelej rodziny – budowa i funkcje plastrów
- Wychowana mądrość
- Miód jest bardziej gęsty niż krew; lub: jak ważni są krewni
- Koło się zamyka.
W kolejnych rozdziałach autor bardzo dokładnie i szczegółowo opisuje i interpretuje wyniki bardzo wielu doświadczeń, zarówno własnych, prowadzonych z gronem współpracowników, jak i znanych z literatury.
Polacy zawsze interesowali się i interesują pszczołami. Dobrze więc, że ukazuje się nowa, pożyteczna książka, która objaśnia i tłumaczy wiele zagadnień z życia tych owadów.
Prof. dr hab. Halina Woyke
Prof. dr hab. Jerzy Woyke
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
