Listopad
Listopad, podobnie jak marzec, jest bardzo zmiennym miesiącem pod względem warunków pogodowych. W niektóre lata mogą one być bardzo łaskawe i mamy wtedy końcówkę polskiej złotej jesieni, a bywa czasami, że na polach jest już śnieg i znaczny mróz.
Jeżeli pogoda dopisze, to w pasiekach odbywają się ostatnie obloty przed zimowlą. Pszczoły źle znoszą długotrwałe zamknięcie w ulu i wykonanie oblotów przez robotnice, które tego dotychczas nie uczyniły, jest dla nich korzystne.
Jednak zbyt duża liczba ciepłych dni w listopadzie (powyżej 10°C) może źle wpływać na dalszy przebieg zimowania pszczół. Przy zbyt wysokich temperaturach zewnętrznych temperatura wewnątrz gniazda może wzrastać na tyle, że matki ponownie rozpoczynają składanie jaj, a robotnice wychowują czerw.
Podniesienie się ciepłoty kłębu wzmaga przemianę materii u robotnic, powodując skrócenie się czasu ich życia. Innym następstwem tego stanu jest zwiększone spożycie zapasów pokarmu zimowego. To nadmierne pobieranie pokarmu wystąpić może także w rodzinach, w których nie ma wcale czerwiu.
W jelitach prostych pszczół rozpoczyna się szybsze niż zwykle gromadzenie mas kałowych, które nie mogą zostać usunięte jeszcze przed zimą i mogą powodować pod koniec zimowli nawet biegunkę, która przyspiesza często krążenie drobnoustrojów w obrębie populacji pszczół, zwłaszcza spor Nosema sp.
W listopadzie nie wykonujemy zwykle żadnych przeglądów rodzin pszczelich, nawet jeżeli jest ciepło. Jednak niektórych pszczelarzy nadmierna troska o to, czy pszczoły mają dobre warunki zimowania, „ciągnie” do uli i do przeglądu. Pozostawmy w tym czasie pszczoły w absolutnym spokoju.
Przeglądnięcie gniazda powoduje silne pobudzenie pszczół (zwiększone zużycie pokarmu) oraz zniszczenie uszczelnień kitowych i woskowych w ulu, które chronią rodziny przed wychłodzeniem. Jedynym zabiegiem, który koniecznie trzeba wykonać, to dokładne wyczyszczenie szufladek dennic higienicznych, dzięki czemu wiosną będziemy mogli ocenić jakość drobnocząsteczkowego osypu i liczbę spadłych samic Varroa destructor.
Brak czyszczenia szufladek może spowodować fałszywy wynik wiosną, gdyż mogą się tam znajdować pasożyty, które zginęły nie śmiercią naturalną w czasie zimowli, ale te pochodzące z późnojesiennej terapii.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Przed ułożeniem plastrów oczyśćmy ramki z resztek wosku (zwłaszcza górne i dolne beleczki), zwracając uwagę na spody wypustów ramek i krawędzie ramek, zwłaszcza hoffmanowskich. Nadmierne ilości kitu i wosku powodują, że do korpusów nie można w sezonie zmieścić optymalnej ilości plastrów, a uliczki międzyramkowe są wtedy za szerokie lub po bokach gniazda zostaje zbyt dużo przestrzeni i pszczoły budują tam dzikie plastry.
Półki, na których ustawiamy plastry na okres zimy, warto wyłożyć arkuszami papieru lub nawet gazetami. W czasie manipulacji plastrami osypują się z nich drobiny wosku, a w przypadku inwazji barciaków gąsienice szkodników oprzędzają się na elementach regałów.
Wyłożenie papierem stojaków umożliwia łatwe utrzymanie czystości, gdyż w czasie wymiany podściółki usuwany nie tylko śmieci i odpadki, ale także niszczymy znaczne ilości szkodników oraz oszczędzamy sobie pracy przy czyszczeniu pracowni.
Oczywiście nie wszyscy pszczelarze przechowują zapasowe ramki na stojakach lub stelażach. W przypadku bardzo liczebnych pasiek lub w niedużych pracowniach pasiecznych konieczne jest przechowywanie ramek w korpusach. Ten sposób wymaga jednak starannego przeglądnięcia ramek, dokładnej ich selekcji i oczyszczenia przed ponownym zestawieniem.
Układając korpusy piętrowo, starajmy się, aby od dołu zapewnić dopływ powietrza, który zmniejsza ilość wilgoci w ich wnętrzu. Warto dolny i górny korpus zabezpieczyć siatką o drobnych oczkach, która uniemożliwi motylom barciaka wejście do wnętrza korpusów i złożenie tam swoich jaj.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Powierzchnia pierzgi przechowywanej w takich warunkach pokrywa się białym nalotem grzybni, która wytwarza toksyny bardzo szkodliwe dla pszczół. Zniszczony pyłek nie nadaje się do karmienia pszczół, a wkładanie wiosną takich plastrów do uli w celu ich oczyszczenia przez pszczoły nie należy do dobrej praktyki pszczelarskiej.
Zabezpieczenie plastrów z pierzgą
Postarajmy się odpowiednio zabezpieczyć plastry, aby nie uległy zniszczeniu. Jednym z najpopularniejszych sposobów jest zasypanie powierzchni pierzgi cukrem pudrem. Wystarczy nasypać cukru na sitko i równomiernie wypełnić komórki pyłkiem.
Lepiej nie żałować cukru i zasypać komórki z nadmiarem, a później przy pomocy np. noża delikatnie ugnieść puder w komórkach, tak, aby po ustawieniu ramek się nie wysypywał. Niestety w zbyt wilgotnych pracowniach ten sposób nie zawsze zdaje egzamin. Można wtedy zamiennie polukrować pyłek, przygotowując odpowiednio gesty lukier (co najmniej na tzw. nitkę).
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Zaglądając po 2-3 dniach do pasieki możemy zaobserwować na wylotach wynoszone przez robotnice grudki zbrylonego cukru pudru. Jest to dowód, że nasz wysiłek poniesiony na ochronę pierzgi bardzo się opłacił.
Uzupełnianie wiedzy
Po zakończeniu prac w naszym gospodarstwie pasiecznym poświęćmy trochę czasu na uzupełnienie własnej wiedzy. Nawet wtedy, gdy wydaje się nam, że opanowaliśmy już całą wiedzę i praktykę pszczelarską, sięgnijmy do książek i czasopism.
Być może uda nam się zdobyć i przeczytać nieznaną jeszcze pozycję literatury i na jej bazie wprowadzić nowe rozwiązania i udogodnienia do naszych pasiek, a także zgłębić więcej tajemnic pszczelej rodziny. Czas poświęcony na doskonalenie własnej wiedzy nigdy nie jest stracony.
Sam niejednokrotnie się przekonałem, że wiele ważnych informacji umyka z naszej pamięci, a wiele problemów pasiecznych można łatwo rozwiązać, studiując sposoby opracowane i wypróbowane z dobrym skutkiem przez innych praktyków.
