Innowacja botaniczna – drzewa tlenowe

Jedną z powinności każdego pszczelarza jest dbałość o odpowiednią obfitość pastwiska pszczelego. Jest bardzo szeroki katalog gatunków roślin o walorach wzbogacających bazę pożytkową wokół pasieki, a ich poszczególne odmiany zakwitające w różnych terminach pozwalają na uzupełnienie braków w sekwencji kwitnienia flory.

W minionym roku w naszym kraju pojawiły się pierwsze sadzonki drzew tlenowych noszących handlową nazwę Oxytree.

Pszczelarze powinni zwrócić uwagę na tę nową odmianę paulowni nie tylko ze względu na imponującą wydajność nektarową, porównywalną z robinią akacjową, ale i szereg innych zalet oraz możliwości biznesowych, które niesie ich uprawa.

Oxytree – nowy gatunek miododajny dostępny w Polsce od 2015 roku

Choć na Półwyspie Pirenejskim czy na Węgrzech istnieją już towarowe plantacje Oxytree, to nad Wisłą o drzewach tlenowych do tej pory mówiono bardzo niewiele. Paulownia to wyjątkowo intensywnie rosnący gatunek liściastego drzewa, o wegetatywnym sposobie rozmnażania, cechujący się tolerancją na zróżnicowane warunki naturalne i odmienności mikroklimatyczne.

Pochodzi ona z Chin, a jej naturalne zasoby występują na obszarach o klimacie tropikalnym, ale także na terenach o umiarkowanym, a nawet chłodnym klimacie. Jest także dość tolerancyjna w zakresie opadów atmosferycznych; prawidłowo rozwija się, gdy roczna suma opadów waha się w zakresie od 500 mm do ponad 2 000 mm.

Paulownia występuje na terenach do wysokości 2 400 m.n.p.m, więc może być uprawiana na terenie całej Polski. Oxytree to nowa odmiana - Paulownia Clon In Vitro 112®. Została ona wyhodowana przez laboratorium In Vitro S.L. z Sant Feliu de Llobregat w okolicy Barcelony w Hiszpanii (numer identyfikacyjny szkółki ES-09-08-0016).

Są to drzewa krzyżowane i klonowane. W wyniku tych działań powstały rośliny odporne na ekstremalne temperatury (od -25 do +45 stopni Celsjusza). Ich dystrybutor w Polsce, firma Carbon Solutions Global obejmuje sprzedawane sadzonki gwarancją na niewymarzanie.

Drewno na sprzedaż i na ule

Poza walorami typowo pszczelarskimi można odnieść szereg innych korzyści płynących z uprawy drzew tlenowych. Jedną z nich jest pozyskanie dużych ilości drewna o niespotykanych w Polsce właściwościach. Jego główną zaletą i powodem, dla którego na europejskich rynkach osiąga zdecydowanie wyższe ceny niż gatunki rosnące tradycyjnie w Polsce jest jego ciężar, a raczej jego brak.

Plaster demonstrowany na stoisku firmy Carbon Solutions podczas konferencji Jagodowe Trendy w Kraśniku 25-26 lutego bieżącego roku wycięty został z 6-letniego pnia, a więc z okazu, który już osiągnął wymagane gabaryty, miał średnicę ok. 35 cm i grubość ok. 4 cm, a nie ważył więcej od telefonu komórkowego.

Masa 1 m³ suchego drewna wynosi 300-310 kg. Dawniej gatunek był wykorzystywany na przykład do produkcji desek surfingowych ze względu na wyporność. Obecnie jednak coraz powszechniej dostrzega się także inne walory tego surowca.

Ma on na przykład bardzo dobre właściwości izolacyjne, w związku z czym buduje się z niego domy. Dzieje się tak już w przypadku drzew 1-2-letnich, których pnie wykorzystuje się jako filary. Trzyletnie drzewa są już dość powszechnie wykorzystywane w przemyśle, choć pełnię przydatności osiągają w 6 roku po posadzeniu.

Wówczas są też wycinane bezpośrednio przy ziemi, a nowe pędy odbijają z pozostawionego pnia. Po wyborze najsilniejszego, usuwa się pozostałe odrosty i znów należy zaczekać kolejne kilka lat do zakończenia cyklu. Dzięki rozwiniętemu systemowi korzeniowemu, który zdolny jest wykorzystywać składniki pokarmowe nawet na głębokości 9 m w głębi ziemi drzewo po pierwszym wycięciu rozwija się szybciej, więc w intensywnej eksploatacji drugi i kolejne cykle produkcyjne można skrócić do 4 lat.

Jest ich 4-5, potem plantacja przestaje być produktywna.

Być może ze względu na nieznaczny ciężar i właściwości termoizolacyjne drewno Oxytree okaże się w przyszłości popularnym budulcem uli? Póki co, przy obecnych cenach, trudno się spodziewać, by produkty te znalazły szeroką grupę nabywców.

Inne zastosowania i cechy

Drzewa tlenowe mogą poza miodem stać się źródłem ciepła w pszczelarskich domach. Wartość opałowa wynosi 4669,5 kcal/kg, co daje 19,520 MJ/kg i sprawia, że jest ona zbliżona do węgla brunatnego. Z jednego drzewa można pozyskać około 0,5 m3 opału. Mniejsze ilości opałowego drewna pozyskiwane są z części nieprzeznaczonej na sprzedaż.

Oxytree ze względu na szybki wzrost może służyć także jako zasłona od wiatru. To zastosowanie ma znaczenie głównie latem, gdyż drzewo zrzuca swe rozłożyste liście jesienią, a nowe wykształca dopiero po przekwitnięciu, czyli na przełomie maja i czerwca.

Posadzone od zachodniej strony może dać cień, który przydaje się w pracy przy przeglądach pszczelich rodzin w upalne dni. Opadające liście brunatnieją, co nie wygląda estetycznie. Można jednak zebrać je na kompostownik, a dzięki wysokiej zawartości azotu posłużą jako nawóz organiczny.

Doświadczenie prowadzone przez autora

Zamówiłem 5 okazów, na których dostawę czekam niecierpliwie. Zamierzam je posadzić w bezpośrednim sąsiedztwie pasieki, zgodnie z instrukcją załączaną do sadzonek. Przyznam, że mam mieszane uczucia. Zdjęcia kwitnących drzew wyglądają okazale.

Sceptycyzm budzą jednak poprzednie doświadczenia z egzotycznymi gatunkami, które często wymarzały zimą i w efekcie nie można było ustalić ich autentycznej wartości dla pszczół. Taki los spotkał kiedyś tzw. cesarskie drzewko szczęścia, a więc roślinę spokrewnioną z Oxytree.

Dystrybutor przekonał mnie jednak do zakupu nie tylko właściwościami, ale i gwarancją na niewymarzanie. Koszt pojedynczej sadzonki to 10 euro, więc rachunek wyniósł nieznacznie więcej niż 200 zł. Kwota ta w mojej ocenie mieści się w granicach kontrolowanego ryzyka.

Po posadzeniu będzie trzeba uzbroić się w cierpliwość i liczyć na to, że faktyczne właściwości Oxytree będą takie jak deklarowane. Jeśli tak się okaże, to być może drzewa tlenowe staną się stałą częścią krajobrazu wokół polskich pasiek.

Michał Piątek
www.pogodnypiatek.pl

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"