Pestycydy a pszczoły miodne

Znaczenie insektycydów neonikotynoidowych na śmiertelność pszczelich rodzin: Streszczenie aktualnej literatury ze szczególnym nawiązaniem do sytuacji w Niemczech

Od Tłumacza: Kiedy wczytałem się w tekst prof. dr med. Klausa-Wernera Wenzel, owładnęły mną dwa uczucia: wściekłości - głównie na siebie za to, że przez tyle lat byłem ślepy i głuchy na liczne ostrzeżenia pszczelarzy-praktyków o nadzwyczajnej szkodliwości neonikotynoidów dla pszczół i smutku, o którym nieco szerzej powiem.

fot.© Milan Motyka

Autor dokonał drobiazgowej analizy doniesień naukowych z ostatnich lat na temat oddziaływania neonikotynoidów na pszczoły miodne i na inne owady-zapylacze roślin, szczególnie w aspekcie ich subletalnego zagrożenia. Nie chcąc wyprzedzać treści artykułu wspomnę tylko, że ostrzeżenie A. Einsteina zaczyna się na naszych oczach urealniać.

Dzisiaj neonikotynoidy dotykają pszczół i innych owadów, a gdy ich zabraknie, będą zagrożeniem dla człowieka, aczkolwiek przy braku pszczół pewnie nam żywności nie zabraknie, bo poziom naukowo-techniczny jest tak wysoki, że będziemy w stanie wyprodukować jej wystarczająco dużo, tyle tylko, że będzie ona dużo mniej różnorodna.

Wprowadzenie

Współcześnie pszczoły napotykają na wiele zagrożeń - włącznie ze stratą dotychczasowego naturalnego środowiska i dzikich kwiatów, rozwojem upraw przemysłowych monokultur, inwazji pasożytów Varroa destructor, chorób wirusowych, grzybowych i bakteryjnych, zmianę klimatu, itd.

Jednakże ostatnie badania potwierdziły znaczenie insektycydów neonikotynoidowych jako główną przyczynę zabicia milionów rodzin pszczół. To naukowe stwierdzenie zostało ostatnio potwierdzone w wielu różnych doniesieniach naukowych^1-3.

W grudniu 2013 roku Unia Europejska – w odpowiedzi na niezbite naukowe dowody – uchwaliła moratorium zakazujące stosowania trzech insektycydów z grupy neonikotynoidów stosowanych jako zaprawy do nasion, które wabią pszczoły; to moratorium obowiązuje przez dwa lata⁴.

Podobne moratorium było narzucone w stosunku do Fipronilu i do insektycydów fenolowo-pyrolozowych, których toksyczny efekt był podobny do neonikotynoidów. Ten zakaz ma być utrzymany do grudnia 2015 r. i ma być ponownie rekomendowany o jego przedłużenie.⁽¹⁾

Sposób działania neonikotynoidów (NN)

Neonikotynoidy były dopuszczone na rynek w 1992 r. przez firmę BAYER (wynalazca) do użycia przeciwko owadom gryzącym i ssącym. NN zabijały insekty poprzez blokowanie przewodzenia impulsów nerwowych i paraliżowania mięśni.

Od momentu dopuszczenia licencji NN do użytkowania, obserwujemy wykładniczy wzrost upadków pszczelich rodzin w Europie i w USA. Ten efekt neonikotynoidów na mózgi pszczół jest podobny do efektu nikotyny na ludzkie mózgi; jest to łączone z chemicznym kojarzeniem NN z acetylocholiną znajdującą się receptorach synaps komórek mózgu.

fot.© Milan Motyka

Podczas gdy nikotyna pobudza mózg palacza tylko na krótki czas (dlatego palacz potrzebuje ciągłego uzupełniania nikotyny), NN jest powodem trwałego uszkodzenia mózgu pszczoły; neonikotynoidy nadzwyczajnie pobudzają synapsy przeciążając system sensoryczny i niszcząc koordynację pracy mięśni.

Możemy zaobserwować nadzwyczaj nerwowe pobudzenie pszczół, kiedy zatrute przez NN ciał spadają z kwiatów z drżeniem. Neonikotynoidy są o wiele bardziej toksyczne dla pszczół niż DDT: od 5000 do 10800 razy⁵.

Neonikotynoidy są uniwersalną zaprawą dla nasion pszenicy, rzepaku, kukurydzy i soi. Te insektycydy są rozpuszczalne w wodzie i są trwałe, zwłaszcza w glebie, o czym świadczy czas ich połowicznego rozpadu, który wynosi 18 lat⁶; co więcej – ich degradacja przechodzi w substancje chemiczne, które nadal są toksyczne na równi z NN.

Ponadto, odkąd gleba i woda zawierać będzie resztki NN, to będą one zanieczyszczone przez wiele lat, tak więc jest nieprawdopodobne, aby dwuletni zakaz stosowania neonikotynoidów dał jakieś pozytywne rezultaty.

• 1. Zróżnicowanej aktywności rodziny;
• 2. Opieki i karmienia larw oraz od wzajemnej pielęgnacji pszczół (szczególnie usuwanie pasożytów);
• 3. Termoregulacji w ulu.

Również obserwujemy rażące i nienormalne zachowanie wśród pszczół: nie mogą cofać (chować) języczków; drżą w sposób niekontrolowany na plastrze; nie mogą przedstawić informacji tańcem wywijanym; tracą możliwość rozpoznawania swoich pszczół, itd.¹⁰.

Subletalne dawki imidaclopridu są również przyczyną upośledzenia żołądka prowadzącą do jego atrofii (martwicy). Takie uszkodzenia młodych karmicielek, niszczy ich zdolność produkcji mleczka pszczelego dla matki i dla czerwiu¹¹. Cdn.

Klaus-Werner, Niemcy
Redakcja: Graham White
Przetłumaczył: dr inż. Maciej Winiarski

Tytuł oryginału: „Agricultural Pesticides and Honeybees. The Role of Neonicotinoid Insecticides In Bee Colone Death: A Synopsis of Recent Literature, with special reference to the situation in Germany”

THE BEEKEEPERS QUARTERLY, Nr 123, luty 2016, s. 23-29.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"