Wrzosy i wrzosowiska w ogrodach

Romantyczny i dający słodki nektar wrzos zwyczajny zakwita w sierpniu, gdy lato powoli chyli się ku końcowi. Nostalgiczny widok wrzosowiska zatopionego w porannych mgłach wart jest przeniesienia do ogrodu ze względu na swoje piękno i unikalną funkcję, jaką to zbiorowisko pełni w przyrodzie.

Wrzos zwyczajny. Fot. Maria Janicka

Wrzosowiska

Tam, gdzie wcześniej był las, wypasano owce i trzodę chlewną. Co kilka lat zdzierano z gleby całą warstwę runa i próchnicy, które służyły jako ściółka dla bydła, a gdy się zużyła, nawożono nią ubogie i piaszczyste pola uprawne. Na pozbawionych drzew, jałowych przestrzeniach doskonale rozwijał się wrzos zwyczajny Calluna vulgaris.

Od czego zależy nektarowanie wrzosu?

Rośliny dobrze nektarują, gdy rosną w optymalnym dla siebie siedlisku. W przypadku wrzosu są to piaszczyste gleby, w których zauważalna jest wilgoć, szczególnie zaś ubogie i kwaśne gleby bielicowe na piaskach luźnych lub słabo gliniastych w miejscach nasłonecznionych. Produkcja nektaru rośnie, gdy wystąpią odpowiednie warunki pogodowe. U wrzosu nektarowanie zwiększa się podczas ciepłych, słonecznych dni, po których następują chłodne noce z obfitą poranną rosą.

Stosunkowo wysoka wilgotność powietrza i umiarkowane temperatury to cechy klimatu oceanicznego, w którym wrzosowiska zajmują ogromne przestrzenie. Z tych terenów pochodzi większość odmian wrzosu, spośród których dobrze nektarują te o kwiatach pojedynczych. Wrzosy pączkowe mają piękne kolory, lecz ich pąki się nie rozchylają.

Ryc. 1. Kompozycja „Rafa koralowa”. Rys. Maria Janicka

Jak założyć rabatę wrzosową?

Na przydomowe wrzosowisko przeznaczmy słoneczne, otwarte miejsce. Przygotujmy kwaśną glebę o pH 3,5–5,5, ubogą w składniki odżywcze, lekką i miałką. Najlepiej, jeśli będzie piaszczysta i łatwo przepuszczalna, taka jak podłoże dla roślin wrzosowatych lub mieszanka ziemi ogrodowej i kory drzew iglastych, ewentualnie kwaśnego torfu.

Ryc. 2. Kompozycja „Pod lasem”. Rys. Maria Janicka

Nektarodajne odmiany wrzosu

Nadchodzi moment, gdy komponując rabatę, możemy się zanurzyć w bogactwie kolorów. Istnieje kilkaset odmian wrzosów pochodzących od jednego tylko gatunku Calluna vulgaris. Wrzosy cechują się rozmaitymi kolorami kwiatów, a ich liście wspaniale się przebarwiają, sprawiając, że krzewinki te mają walory dekoracyjne również poza okresem kwitnienia.

Większość z nich kwitnie od sierpnia do września – jest to najlepsza pora na wybór odmian do ogrodu. Celem poniższego spisu jest pokazanie bogactwa barw kwiatów i liści. Niektóre z wymienionych odmian mają wartość kolekcjonerską i mogą być trudniej dostępne. W nawiasach podałam kolor liści oraz czas kwitnienia, jeśli był inny niż VIII i IX.

Kwiaty białe: ‘Colleen Bawn’ (VI–IX, świeża zieleń), ‘White Lawn’ (VIII–IX, jasnozielone), ‘Hannover’ (VIII, żółte), ‘Alba Argentea’ (VIII–IX, zielone, wiosną końce pędów białe), ‘Celtic Gold’ (VIII–IX, jasnozłote), ‘Elegant Pearl’ (VIII–IX, jasnozielone), ‘Pennyacre Lemon’ (VIII–IX, cytrynowożółte), ‘Beoley Silver’ (IX–X, srebrzyste, pokryte włoskami), ‘October White’ (X–XI, ciemnozielone), ‘Gold Turret’ (VIII–IX, bladozłote), ‘Velvet Fascination’ (VIII–IX, srebrnoszare, zimą ciemnieją).

Kwiaty lilioworóżowe: ‘Mrs Ronald Gray’ (VIII–X, ciemnozielone); ‘Dunnet Lime’ (limonkowożółte, zimą pomarańczowe, czerwieniejące w najzimniejszych rejonach), ‘Jill’ (szarozielone, młode wiosenne pędy kropkowane na kremowo i różowo), ‘Foxii Nana’ (VII–IX, ciemnozielone, zimą miedziane), ‘Dirry’ (cm, VIII–X, ciemnozielone); ‘Pallida’ (morskie, modrozielone); ‘Winter Red’ (latem złote, czerwieniejące w czasie mroźnych zim); ‘Blazeaway’ (miedzianożółte, zimą miedzianoczerwone), ‘Firefly’ (VIII–XI, latem w kolorze terakoty, zimą ceglastoczerwone).

Kwiaty liliowe: ‘Martha Hermann’ (VII–IX, kolor zielonego jabłuszka), ‘Golden Carpet’ (IX–X, zimą pomarańczowobrązowe, młode pędy złote), ‘Pewter Plate’ (latem srebrnoszare, zimą w kolorze spłowiałego drewna), ‘Argentea’ (srebrzyste), ‘Salmon Leap’ (jasnozielone z odcieniem łososiowym), ‘Dart's Silver Rocket’ (srebrzyste, welwetowe w dotyku), ‘Spring Torch’ (VIII–X, zielone, wiosną i zimą końce pędów różowe i czerwone, latem różowe i kremowe), ‘Wickwar Flame’ (VIII–XI, latem złote, zimą w eksponowanych warunkach cieniowane pomarańczowo i czerwono).

Kwiaty lawendowe: ‘Winter Chocolate’ (VIII–X, złote, brązowiejące zimą, młode wiosenne przyrosty łososiowe, latem końce pędów różowe), ‘Coral Island’ (VIII–IX, złotawe, latem końce pędów pomarańczowe, zimą czerwone), ‘Tricolorifolia’ (VIII–IX, wiosną ciemnozielone z różowokremowymi końcami pędów, latem i jesienią zielone, zimą czekoladowobrązowe), ‘Aberdeen’ (VII–VIII, szarozielone), ‘Flamingo’ (VIII–IX, ciemnozielone, młode wiosenne pędy różowoczerwone), ‘Strathspey’ (VIII–IX, brązowe, zmieniające się w ogniście czerwone zimą), ‘Silver Knight’ (VIII–IX, srebrzystoszare, zimą purpurowoszare), ‘Silver Queen’ (VIII–IX, pokryte srebrzystymi, krótkimi włoskami), ‘Cuprea’ (VIII–X, limetkowe o miedzianych końcach pędów, zimą brązowoczerwonawe).

Wrzosowe aranżacje

Kompozycja „Mgły o poranku”

Aranżacja ta została zainspirowana jesiennymi, zamglonymi krajobrazami. Przeważają tu odmiany o srebrzystych, welwetowych liściach i delikatnych, białych, liliowych i lawendowych kolorach kwiatów. Mogą to być: ‘Beoley Silver’, ‘Dart’s Silver Rocket’, ‘Silver Knight’ i ‘Mirelle’. Gdzieniegdzie przebłyskuje soczysta zieleń pachnącej odmiany ‘Colleen Bawn’ – niczym liście oświetlone promieniem słońca przebijającym się przez mgłę.

Pejzaż brunatnieje wraz z kolejnymi przymrozkami – przypomina o tym kępa wrzosu ‘Battle of Arnhem’.

Kompozycja „Rafa koralowa”

Jest pełna radosnych kolorów, jak prawdziwa rafa, w której zieleń morza łączy się z brązem skał i piaskowym odcieniem plaż oraz feerią barw podwodnego świata. Odmiana ‘Pallida’ o modrych liściach i bladych, lilaróżowych kwiatach przypomina morskie fale. Miejscami górują nad nią ‘Fort Bragg’ i ‘Yellow Beauty’ o żółtym listowiu. Ciemnowiśniowe, półpełne kwiaty ‘Yellow Beauty’ wnoszą do kompozycji nutę egzotyki.

Kompozycja „Pod lasem”

Urok tej naturalistycznej aranżacji leży w wykorzystaniu jednej odmiany wrzosu oraz brzóz lub sosen. Mogą to być następujące pary: 1) wrzos zwyczajny (botaniczny) lub ‘Ashgarth Shell Pink’ w połączeniu z brzozą, 2) wrzos zwyczajny (botaniczny) lub ‘Tenuis’ w połączeniu z sosną. Pełen harmonii widok rabaty zdaje się przenosić nas na nasze rodzime wrzosowiska – pod las.

Ryc. 3. Kompozycja „Skaliste wzgórza” w pełni kwitnienia – ogród wkomponowany w równinny krajobraz. Rys. Maria Janicka

Kompozycja „Skaliste wzgórza”

Zestaw ten bazuje na barwach szkockich wrzosowisk. Brązowiejące zimą liście odmian ‘Winter Chocolate’, ‘Eko’ i ‘Cuprea’ dodają aranżacji nutę surowości charakterystyczną dla gór. Późnym latem i jesienią, w porze kwitnienia, ma ona więcej zielonych, limonkowych i złotych nut. Lawendowe kwiaty ‘Winter Chocolate’ oraz purpurowe dzbanuszki ‘Eko’ współgrają wówczas z miedzianymi pędami odmiany ‘Cuprea’, tworząc falującą, liliową przestrzeń.

dr Maria Janicka
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"