Prawne zagadnienia pasieki wędrownej – na co należy zwrócić uwagę, wywożąc ule na pożytki?

Pszczelarze prowadzący pasieki wędrowne często spostrzegają, że w Polsce nie ma specjalnych przepisów regulujących wywożenie uli na pożytki. Niektórzy nawet stwierdzają, że jest to działalność w ogóle nieregulowana w przepisach prawnych i praktycznie w prawie jej „nie ma”.

Celem artykułu jest pokazanie, że prawo reguluje nie tylko to, co pojawia się wprost w przepisach (czy tytułach ustaw), ale często bardziej ogólne sytuacje. Jednocześnie artykuł ma pomóc pszczelarzom wywożącym ule na pożytki w ustaleniu, jakie kwestie prawne powinni wziąć pod uwagę, aby ustrzec się przed negatywnymi konsekwencjami prawnymi i zabezpieczyć swoje pszczoły.

Fot. seventyfour, freepik

Wybór pożytku – czy trzeba uzyskać zgodę właściciela gruntu?

Kluczowym problemem dla gospodarki wędrownej w pszczelarstwie jest wytypowanie optymalnego pożytku. Gdy już znajdziemy taką lokalizację, trzeba dopełnić formalności pozwalających na umiejscowienie tam uli.

Trzeba pamiętać, że nie można bez zgody właściciela danego terenu (nieruchomości) umieszczać na nim uli, ponieważ w świetle prawa to właściciel ma prawo do wyłącznego korzystania ze swojego gruntu, czyli m.in. decydowania, co będzie się na nim znajdowało (art. 140 Kodeksu cywilnego^*).

W jaki sposób uzyskać zgodę na postawienie uli na cudzym gruncie?

Jeżeli pasieka ma zostać zlokalizowana na gruncie prywatnym (dotyczy to także prywatnego lasu), należy skontaktować się z właścicielem i omówić warunki, na jakich pozwoli na umieszczenie uli na swoim gruncie.

Warto takie ustalenia przekształcić w umowę, która będzie m.in określała:

• pszczelarza oraz właściciela gruntu,
• na jakim terenie zostaną umieszczone ule (określenie miejsca umieszczenia uli),
• ile uli i rodzin pszczelich będzie znajdowało się na terenie,
• czy korzystanie z gruntu na potrzeby pasieki będzie odpłatne, czy nie,
• w jakim okresie zostaną umieszczone i odebrane ule,
• inne ustalenia dotyczące np. zasad korzystania z gruntu (np. zasady wjazdu na nieruchomość, zabezpieczenia uli).

Wprawdzie przepisy nie przewidują, że umowa musi być pisemna (mogą być to ustalenia ustne), ale na wypadek konfliktu lepiej, aby wcześniejsze ustalenia zostały udokumentowane (np. poprzez takie ustalenia w wiadomości e-mail).

Konsekwencje braku zgody właściciela gruntu na zlokalizowanie pasieki

Prawo chroni właściciela przed bezprawnym korzystaniem z jego gruntu. Jeżeli ule zostałyby umieszczone na cudzym gruncie bez zgody właściciela, pszczelarz musi liczyć się z odpowiedzialnością wobec właściciela.

Nie analizując szczegółowo konkretnych przepisów prawnych, można w skrócie powiedzieć, że taka odpowiedzialność pszczelarza wobec właściciela gruntu będzie dotyczyła m.in. obowiązku zabrania uli, naprawienia szkód powstałych na zajętym gruncie oraz zwrotu wartości zużytych pożytków (pożytków w sensie np. produkowanego przez rośliny miododajne nektaru i pyłku).

Obowiązki administracyjne przy lokalizacji pasieki wędrownej

Lokalizacja pasieki, w tym wędrownej, jest istotna z punktu widzenia bezpieczeństwa np. weterynaryjnego. Podstawowym wymogiem prowadzenia pasieki jest pisemne zgłoszenie zamiaru prowadzenia działalności nadzorowanej właściwemu miejscowo powiatowemu lekarzowi weterynarii, tj. właściwemu z uwagi na planowaną lokalizację pasieki (art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt^*****).

Z przepisów wynika, że zlokalizowanie uli w innym miejscu niż dotychczas (przewiezienie uli) wymaga każdorazowo takiego zgłoszenia, ponieważ elementem wniosku jest określenie lokalizacji obiektów budowlanych i miejsc, w których ma być prowadzona działalność nadzorowana, oraz planowanego czasu jej prowadzenia.

Na co zwrócić uwagę przy lokalizacji pasieki na cudzym gruncie

Fakt, że uzyskamy zgodę właściciela na zlokalizowanie pasieki na jego gruncie, jest najważniejszy, jednak warto wziąć pod uwagę inne kwestie prawne.

Umiejscowienie pasieki może przeszkadzać gospodarzom sąsiednich nieruchomości. Właściciel, który wyraził zgodę na zlokalizowanie na swoim gruncie pasieki, powinien bowiem powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych (art. 144 Kodeksu cywilnego).

Podsumowanie

Przepisy prawne regulujące działalność pasieczną nie są usystematyzowane, a tym bardziej trudno odnaleźć w poszczególnych ustawach czy innych aktach prawnych rozróżnienia pomiędzy pasieką stałą a pasieką wędrowną. Nie jest jednak tak, że prowadzenie pasieki wędrownej w żaden sposób nie jest uregulowane prawnie.

Podstawowym aspektem prowadzenia pasieki wędrownej jest ustalanie zlokalizowania uli z właścicielem gruntu, na którym znajdują się pożytki. Takie ustalenia najlepiej zawrzeć w umowie. W przypadku pożytków leśnych konieczne jest skontaktowanie się z najbliższym nadleśnictwem. Zlokalizowanie pasieki na cudzym gruncie bez zgody właściciela może skutkować odpowiedzialnością pszczelarza, w tym koniecznością zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu. Trzeba także pamiętać o dopełnieniu formalności (zgłoszenie) u powiatowego lekarza weterynarii.

dr Radek Rafał Wasilewski
Doktor prawa,
radca prawny wpisany na listę radców prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Szczecinie. Prowadzi kancelarię radcy prawnego, wspierając przedsiębiorców, innych klientów instytucjonalnych oraz klientów indywidualnych, w szczególności w zakresie prawa gospodarczego oraz prawa cywilnego.

Artykuł stanowi przybliżenie prawnych aspektów pasieki wędrownej i przedstawia stanowisko Autora. Jego treść nie stanowi porady prawnej i nie może stanowić podstawy roszczeń w razie zastosowania się albo niezastosowania się Czytelnika do treści artykułu.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"