Węza pszczela – prawne aspekty produkcji

Węza jest powszechnie stosowana w gospodarce pasiecznej. Bardzo ważne jest, aby zarówno sam produkt, jak i przedsiębiorstwo lub firma, która ją produkuje, spełniały określone wymogi, głównie ze względów higienicznych i możliwości przenoszenia chorób niebezpiecznych dla pszczół. W ostatnim czasie sporo się słyszy o złej jakości węzy dostępnej na polskim rynku.

Pszczoły zgryzają ją lub nie chcą nadbudowywać. Winą obarczani są producenci. O tym, jakie wymogi muszą spełniać i jakie elementy są istotne przy produkcji węzy, przeczytacie w artykule dr Adrianny Ogonowskiej.

Fot. megafilm, freepik

Produkcja powszechnie używanej w pszczelarstwie węzy powinna być prowadzona zgodnie z poniższymi prawnymi uwarunkowaniami.

Uwarunkowania materialnoprawne dotyczące produkcji węzy pszczelej nie zostały uregulowane w u.o.z.z. Podstawę do określenia warunków higienicznych w pomieszczeniach do prowadzenia produkcji węzy pszczelej stanowią przepisy rozporządzenia o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego. Przedsiębiorcy produkujący węzę pszczelą mają obowiązek zapewnić, aby ich przedsiębiorstwa lub zakłady:

• zostały wybudowane w sposób umożliwiający ich skuteczne oczyszczanie i dezynfekcję, a w razie konieczności konstrukcja podłóg ułatwiała odprowadzanie cieczy,
• miały dostęp do odpowiedniego wyposażenia służącego higienie osobistej, takiego jak toalety, szatnie i umywalki dla pracowników,
• posiadały odpowiednie zabezpieczania przed szkodnikami, takimi jak owady, gryzonie i ptaki,
• utrzymywały instalacje i wyposażenie w dobrym stanie i zapewniały, aby urządzenia pomiarowe były systematycznie regulowane,
• posiadały odpowiednie rozwiązania w zakresie czyszczenia i dezynfekcji istniejących na miejscu zbiorników i pojazdów w celu uniknięcia ryzyka zanieczyszczenia.

Ponadto, wszystkie osoby pracujące w przedsiębiorstwie lub zakładzie mają obowiązek noszenia odpowiedniej, czystej odzieży. W razie potrzeby powinna to być odzież ochronna. Osobom pracującym w sektorze nieoczyszczonym zakazany jest wstęp do czystego sektora bez wcześniejszej zmiany odzieży roboczej i butów lub bez ich dezynfekcji.

Istotny jest także zakaz przemieszczania wyposażenia i urządzeń z sektora nieoczyszczonego do czystego sektora bez ich wcześniejszego oczyszczenia i zdezynfekowania. Warto pamiętać także o obowiązku ustanowienia przez przedsiębiorcę procedury dotyczącej przemieszczania się osób w celu kontroli tego przemieszczania się oraz o obowiązku sporządzenia opisu właściwego korzystania z brodzików do dezynfekcji stóp i kół.

• konstrukcja obiektów musi umożliwiać, w odpowiednich przypadkach, ich skuteczne czyszczenie i dezynfekcję,
• obiekty muszą być odpowiednio zabezpieczone przed szkodnikami, takimi jak owady, gryzonie i ptaki,
• instalacje i wyposażenie należy utrzymywać w odpowiednim stanie higienicznym, jeśli jest to konieczne,
• produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego i produkty pochodne należy składować w warunkach zapobiegających zanieczyszczeniu.

Zwrócenia uwagi wymaga kwestia produkcji węzy pszczelej według normy PN-R-78894:1997 (link do zakupu treści normy: https://sklep.pkn.pl//pn-r-78894-1997p.html). Jest to norma techniczna z Sektora Żywności, Rolnictwa i Leśnictwa (SRZ). Określono w niej wymagania organoleptyczne, fizyczne i chemiczne węzy pszczelej i trutowej w formie arkusza z wosku pszczelego.

Ustalono także wymagania dotyczące pakowania, przechowywania, transportu oraz badania. Wymagania organoleptyczne węzy ukształtowane zostały następująco. Powinna mieć ona barwę jasnożółtą do ciemnożółtej z odcieniem białym lub pomarańczowym, jednolitą, bez plam i przebarwień. Prawidłową węzę pszczelą cechuje swoisty, woskowy zapach. Jej powierzchnia powinna być sucha, niepofałdowana, bez uszkodzeń i zanieczyszczeń mechanicznych.

Wzorcowa węza ma kształt prostokątny, a jej brzegi są równo odcięte. Ułożenie dna komórek węzy również nie jest dowolne, ponieważ powinno być ono sześciokątem foremnym, składającym się z trzech jednakowych rombów. Co istotne, dna komórek powinny być wklęsłe, a z odwrotnej strony powinny stanowić jednocześnie części den trzech innych komórek.

Nadto, wklęsłe załamania styku trzech rombów dna komórkowego powinny się znajdować dokładnie naprzeciw ścian komórek po drugiej stronie plastra. W rezultacie węza nie powinna składać się z niewłaściwie odciśniętych i rozciągniętych komórek. Jej arkusze muszą być przycięte pod kątem prostym, nie mogą być pofałdowane, zanieczyszczone ani uszkodzone w sposób mechaniczny (por. http://www.wezapszczela.pl/o-wezie-pszczelej/).

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół (Dz. U. poz. 1123). Wosk pozyskany w pasiece, w której stwierdzono chorobę, przed jego ponownym zastosowaniem w pszczelarstwie powinien zostać poddany sterylizacji podczas procesu autoklawowania w temperaturze 121°C, w ciśnieniu 0,1 MPa, przez 30 minut.

Producent węzy powinien również zapewnić odpowiednie warunki do przechowywania i usuwania powstałych odpadów stałych i płynnych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 797 ze zm.).

dr Adrianna Ogonowska
Uniwersytet Szczeciński
Wydział Prawa i Administracji

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"