Z artykuły dowiesz się m.in.:

• czy trzykrotka jest popularna w polskich ogrodach;
• co to oznacza, że tradeskancja jest rośliną wskaźnikową;
• czy jest przydatna dla pszczoły miodnej.

Trzykrotka

Trzykrotka wirginijska Tradescantia x andersoniana W. Ludw. et Rohweder to znana i lubiana roślina rabatowa. Ogrodnicy cenią jej urodę i wielość zastosowań. Szkółkarze – łatwość produkcji. Jak widzimy na zdjęciu, pszczoły miodne także ją lubią. Oblatują ją chętnie, potrafią nawet zabierać jej pyłek trzmielom albo samotnicom. Mimo to nie słyszy się jakoś o jednokwiatowych miodach z tej rośliny.

Rodzaj trzykrotka Tradescantia obejmuje ok. 85 gatunków bylin z rodziny komelinowatych Commelinaceae, występujących dziko w obu Amerykach. Szereg gatunków, a potem ich mieszańców zrobiło karierę w ogrodnictwie jako kwiaty rabatowe albo doniczkowe. Nazwy „trzykrotka wirginijska” i „trzykrotka Andersona” odnoszą się do grupy odmian zadarniających i okrywowych, o warunkowo zimozielonych liściach, a kwiatach zwykle fioletowych, rzadziej purpurowych ‘Satin Doll’ czy białych ‘Blanca’ [Grabowska i Kubala 2012].

Sposoby ich wykorzystania zmieniały się na przestrzeni wieków. Dziś mało kto pamięta, że były stosowane jako zioła lecznicze przez Rdzennych Amerykanów [Hawke 2010]. Wiek XX przyniósł im renesans popularności jako gatunkom wskaźnikowym, ostrzegającym przed promieniowaniem gamma, X i neutronami oraz zanieczyszczeniem powietrza. Włoski na pręcikach ich kwiatów zazwyczaj są błękitne, jednak pod wpływem dwutlenku siarki czy radiacji różowieją. Zmiana barwy wynika ze wzrostu mutacji w komórkach somatycznych tychże pręcików [Ichikawa 1972, Dennis 1976]. Włoski te nie powstały rzecz jasna dlatego, że dobór naturalny zawczasu przewidział wojnę atomową oraz immisje przemysłowe. Ich ekologiczną i fizjologiczną rolę zaczynamy rozumieć dopiero teraz. Mają ułatwiać zapylaczom przenoszenie pyłku na znamię słupka [Tagawa 2023]. Inna sprawa, że trzykrotki to wdzięczny obiekt do badań mutacji na poziomie chromosomów i genów [Hawke 2010].

Adam Kapler
Przyrodnik niezależny

Literatura:

Carr-Markell M., Demler C., Couvillon M., Schürch R., Spivak M. (2020). Do honey bee (Apis mellifera) foragers recruit their nestmates to native forbs in reconstructed prairie habitats? PLOS ONE 15, 2: e0228169.

Dennis J. (1976). Somatic Aberration Induction in Tradescantia occidentalis by Neutrons, X- and Gamma-radiations. International Journal of Radiation Biology, 29, 4: 323-342.

Grabowska B., Kubala T. (2012). Encyklopedia bylin. T1. A-J. Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.

Hawke R. (2010). A Comparative Study of Tradescantia Cultivars. Plant Evaluation Notes, 34: 1-9.

Ichikawa S. (1972). Somatic Mutation Rate in Tradescantia Stamen Hairs at Low Radiation Levels: Finding of Low Doubling Doses of Mutations. The Japanese Journal of Genetics, 47, 6, 411-421.

Jean R. (2005). Quantifying a rare event: pollen theft by honey bees from bumble bees and other bees (Apoidea: Apidae, Megachilidae) foraging at flowers. Journal of the Kansas Entomological Society, 78, 2: 172-175.

Marcinkowski J. (2002). Byliny ogrodowe. Produkcja i zastosowanie. PWRiL, Warszawa.

Oszkinis K. (1979). Kwiaty od A do Z. PWRiL, Warszawa.

Percival M. (1955). The presentation of pollen in certain angiosperms and its collection by Apis mellifera. The New Phytologist, 54, 3: 353-368.

Sinclair C. (1968). Pollination, hybridization, and isolation factors in the erect Tradescantias. Bulletin of the Torrey Botanical Club, 95, 3: 232-240.

Tagawa K. (2023). Floral hairs of Tradescantia fluminensis (Commelinaceae) manipulate behavior of hoverflies for effective pollination. Plant Species Biology, 38, 5: 277-282.

Why We're No Longer Using the Name Wandering Jew? https://bloomboxclub.com/blogs/news/why-were-no-longer-using-the-name-wandering-jew [dostęp 16.03.2024]

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"