Z artykułu dowiesz się m.in.:

• czym się charakteryzuje roślinność w dolinie Uhryńskiego Potoku;
• jakie rabaty miododajne można stworzyć, wzorując się na tych terenach;
• dlaczego warto uwzględnić w rabatach miododajnych również inne rośliny.

Wzbogacanie bazy pokarmowej – miododajne rabaty z natury, cz. 2.

Kontynuujemy temat mieszanek miododajnych opartych o lokalnie występujące kombinacje roślin. Tak przygotowane otulinowe rabaty łąkowe i ozdobne aranżacje ogrodowe wspierają istniejące w danej okolicy zbiorowiska zapylaczy. Poznajmy zatem kolejne ziołorośla i łąki.

W artykule przedstawiam czytelnikom „Pasieki” siedem zestawów roślin pyłko- i nektarodajnych opracowanych na bazie zdjęć fitosocjologicznych wykonanych w trzech typach zbiorowisk z Beskidu Sądeckiego. Są to łąki mieczykowo-mietlicowe Gladiolo-Agrostietum capillaris w miejscach ciepłych i wilgotnych, i ziołorośla. Bazowe płaty roślinności udokumentowane trzema zdjęciami fitosocjologicznymi i spisem zlokalizowane są w dolinie Uhryńskiego Potoku.

Roślinność w dolinie Uhryńskiego Potoku

Rozcina ona północne zbocza pasma Jaworzyny Krynickiej (1114 m n.p.n.) i kieruje niemal na północ do doliny Kamienicy. Nad jej prawym brzegiem górują masywy Kopca Uhryńskiego (866 m n.p.m.), Ośnikowskiego Wierchu (848 m n.p.m.) i Kopca (762 m n.p.m.), nad lewym – Kiczera (848 m n.p.m.) i Peresliha (808 m n.p.m.).

Górną część porastają lasy, natomiast w swej środkowej i dolnej partii dolina jest wypełniona mozaiką ciepłolubnych łąk i ziołorośli oraz płatów fragmentarycznie wykształconej bagiennej olszyny górskiej i łęgów wierzbowo-jesionowych z towarzyszącymi im łopuszynami, czyli zbiorowiskami lepiężników.

Kompozycje

Aranżacje różnią się charakterem. Są odmienne wizualnie, a jednocześnie zbliżone pod względem botanicznym, ponieważ czerpią ze wspólnego zbioru roślin typowych dla sądeckich ziołorośli i łąk. Pokazują, jak bogata i zróżnicowana jest roślinność tego samego typu, i jak wielu mieszanek może być podstawą. Podobnie jak w przypadku łąk i ziołorośli przedstawionych w nr. 3/2023 „Pasieki”, optimum kwitnienia w przedstawionych zbiorowiskach przypada na koniec czerwca i początek lipca – w tym czasie rabaty będą najbardziej kolorowe. W aranżacjach opartych o zdjęcia fitosocjologiczne podałam oryginalną ilościowość gatunków¹.

Dolina Uhryńskiego Potoku

Kompozycje nr 1 i 2 są oparte na ciepłolubnej postaci łąki mieczykowo-mietlicowej na siedlisku podmokłym, leżącej na prawym brzegu potoku przy ścieżce zbaczającej od głównej drogi, w okolicach źródełka. Łąka sąsiaduje z olszynką i mieszanym lasem z głogami i wiśniami ptasimi. Zestawy nr 3, 4 i 5 wzorowane są z kolei na tym samym typie zbiorowiska, lecz powstałym na mniej wilgotnym podłożu, na zboczu o ekspozycji południowej. Ich cechą wspólną jest obecność firletki poszarpanej, więc znalazła ona miejsce w każdym z zaproponowanych zestawień. Aranżacja nr 6 inspirowana jest zbiorowiskiem z Mentha longifolia i Chaerophyllum hirsutum (z miętą długolistną i świerząbkiem orzęsionym), z kolei rabata nr 7 opiera się na spisie gatunków w płacie ziołorośli o nieco innym charakterze.

Kompozycja 1

Zestaw ten bazuje na roślinach o niezwykle dekoracyjnym pokroju, które pięknie współgrają ze światłem słonecznym. Są tu ażurowe talerzyki biedrzeńców, zwiewne, groniaste kłosy rzepików, koszyczki chabrów, niewielkie kielichy dzwonków i główki koniczyn, którym towarzyszą wilczomlecze, komonice i firletki. Paletę tworzą następujące kolory: biały, różowy i liliowy w różnych odcieniach, a także żółty, żółtozielony i złotopomarańczowy.

Dobór gatunków: biedrzeniec wielki Pimpinella major 2, koniczyna biała Trifolium repens 2, rzepik pospolity Agrimonia eupatoria 1 (Fot. 1), dzwonek rozpierzchły Campanula patula + (Fot. 2), chaber łąkowy Centaurea jacea +, wilczomlecz sosnka Euphorbia cyparissias +, komonica zwyczajna Lotus corniculatus +, koniczyna białoróżowa Trifolium hybridum +, firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi +.

Kompozycja 5

Pełna aromatycznych ziół, tajemnicza rabata przywodząca na myśl nagrzaną słońcem leśną polankę. Są tu złociste dziurawce, różowoliliowe lebiodki, macierzanki, wyki i głowienki, subtelne, biało kwitnące biedrzeńce i delikatne, różowe firletki. Nad nimi górują dekoracyjne dzięgle.

Dobór gatunków: biedrzeniec mniejszy Pimpinella saxifraga 2, dziurawiec czteroboczny Hypericum maculatum 2, poziomka pospolita Fragaria vesca 1, lebiodka pospolita Origanum vulgare +, macierzanka zwyczajna Thymus pulegioides +, dzięgiel leśny Angelica sylvestris +, wyka ptasia Vicia cracca +, głowienka pospolita Prunella vulgaris +, firletka poszarpana Lychnis flos-cuculi +.

W poniższych aranżacjach roślinnych paletę kolorystyczną tworzą głównie odcienie różu i zieleni, przesuwając uwagę na kształty liści i kwiatostanów, które są tu niezwykle zróżnicowane i ciekawe. Rabaty te są niczym obrazy i witraże – dekoracyjne również poza sezonem.

Kompozycja 6

Dobór gatunków: świerząbek korzenny Chaerophyllum aromaticum 3, mięta długolistna Mentha longifolia 3, świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum 2, lebiodka pospolita Origanum vulgare 1, barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium +, koniczyna pogięta Trifolium medium +, wyka ptasia Vicia cracca +, niezapominajka błotna Myosotis palustris +, czyściec leśny Stachys sylvatica +.

Kompozycja 7

Dobór gatunków: świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum, sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum, krwawnica pospolita Lythrum salicaria, chaber łąkowy Centaurea jacea.

Obok wymienionych wyżej gatunków pyłko- i nektarodajnych, na rabatach warto wysiać lub posadzić również pozostałe rośliny obserwowane w zdjęciach fitosocjologicznych², tak by układy ogrodowe jak najbardziej przypominały te spotykane w naturze w sąsiedztwie pasieki, wspierały różnorodność, a tym samym miały pozytywny wpływ na całość lokalnych ekosystemów. Wśród nich będą rośliny miododajne, odwiedzane przez inne owady, a także rozmaite trawy, turzyce, kosmatki i skrzypy.

1 - Do określania udziału gatunków w płacie roślinności służy powszechnie używana siedmiostopniowa skala ilościowości-pokrycia wprowadzona przez Brauna-Blanqueta: r – bardzo rzadko, jeden lub kilka osobników, + - rzadko, z nieznacznym pokryciem, 1 – licznie z niskim pokryciem lub mniej obficie z wyższym pokryciem, zawsze mniejszym niż 5% badanej powierzchni, 2 – pokrycie 5-25% powierzchni badawczej lub bardzo licznie z pokryciem mniejszym niż 5%, 3 – pokrycie 25-50%, 4 – 50-75%, 5 – 75-100%. Oceniana jest pionowa projekcja osobników danego gatunku na płaszczyznę poletka [Dzwonko 2007].

2 - Zdjęcie fitosocjologiczne to zwięzły opis płatu roślinności zawierający listę gatunków wraz z informacją o ich udziale i ogólną charakterystykę warunków środowiska [wg Dzwonko 2007]. W oryginale brzmi to relevé phytosociologique, co oznacza sprawozdanie fitosocjologiczne. W Polsce pierwsze badania fitosocjologiczne wykonano w roku 1922. Wówczas funkcjonowało też dawniejsze znaczenie zdjęcia jako przenoszenia rzeczywistości na inne medium. Zdjęcie w tym znaczeniu nie jest tożsame z fotografią.

Czytaj także:

• Wzbogacanie bazy pokarmowej – miododajne rabaty z natury, cz. 1., Pasieka nr 3/2023

Literatura

Banaszak J. 1993. Ekologia pszczół, PWN, Warszawa-Poznań.

Forup M. L, Memmott J. 2005. The restoration of plant-pollinator interactions in hay meadows. Restoration Ecology 13(2).

Janicka M. 2023. O wzbogacaniu pożytków – wprowadzenie z ekologii roślin. „Pasieka” 1/2023

Janicka M. 2022. Wykorzystanie danych fitosocjologicznych w projektowaniu zestawów roślin miododajnych na przykładzie wybranych zbiorowisk nieleśnych z Beskidu Sądeckiego. 59 Naukowa Konferencja Pszczelarska. Zakład Pszczelnictwa Instytut Ogrodnictwa w Puławach, 8–9 marca 2022 r., Materiały Konferencji on-line.

Lipiński M. 2010. Pożytki pszczele. Zapylanie i miododajność roślin. PWRiL, Wyd. Sądecki Bartnik, Warszawa – Stróże.

Ruszkowski A. 2000. Jabłoński B., Rośliny pokarmowe pszczół, Wyd. Zarząd Główny PKE, Kraków.

Sulborska A. 2019. Rośliny pożytkowe. Wydawnictwo Pasieka, Klecza Dolna.

Wojtusiakowa H., Zapylanie kwiatów przez owady, czyli entomogamia [w:] Kwiaty i zwierzęta. Zarys ekologii kwiatów, red. W. Szafer, PWN, Warszawa 1969.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"