Z artykułu dowiesz się m.in.:

• czy w polskim prawie jest definicja ziołomiodu;
• czy istnieją przepisy prawne, które regulują jego pozyskiwanie;
• jakie zasady etykietowania dotyczą tego produktu.

Pytanie do eksperta o wymagania prawne dotyczące ziołomiodów

Ostatnimi czasy coraz popularniejsze stają się tak zwane ziołomiody, czyli produkty bardzo podobne do miodu, jednak wytwarzane nie z nektaru kwiatów, a z pożywki podawanej pszczołom, np. ekstraktów ziół, soków owocowych itp. Wielu czytelników „Pasieki” zwracało się do redakcji z zapytaniem o aspekty prawne związane z tym produktem. Na pytania, czym są ziołomiody w ujęciu prawnym, jak i czy w ogóle ich wytwarzanie oraz sprzedaż jest uregulowana przez ustawodawcę, odpowiem zbiorczo w niniejszym artykule.

Ziołomiód to miód?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, w pierwszej kolejności należy wyjść od prawnej definicji pojęcia „miód”. Jak wskazano w §15 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych¹ „oznakowany jako «miód» może być wyłącznie środek spożywczy, który jest naturalnie słodką substancją produkowaną przez pszczoły Apis mellifera z nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin, lub wydalin owadów wysysających żywe części roślin, zbieranych przez pszczoły, przerabianych przez łączenie specyficznych substancji z pszczół, składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w plastrach miodu do dojrzewania”.

Z przywołanej powyżej definicji wyraźnie wynika, jaki produkt możemy nazwać miodem. Można zatem wskazać, że patoka od początku powstawania, czyli od zebrania materiału (np. nektaru) do czasu pozostawienia jej w plastrach, jest wytwarzana przez pszczoły, bez ingerencji ze strony człowieka.

Czy ziołomiód musi spełniać określone normy?

Ze względu na to, że w ujęciu polskiego prawa pojęcie „ziołomiód” nie występuje, wskazanie określonych norm, jakie produkt ten powinien spełniać, jest trudne. Nie ma bowiem aktu szczególnego, który regulowałby proces produkcji ziołomiodu. W związku z powyższym do ziołomiodu należy stosować przepisy ogólne dotyczące zarówno produkcji, jak i sprzedaży. Jednak zanim do tego przejdziemy, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na kwestię nazewnictwa.

Nazwa „ziołomiód” została stworzona przez jego producentów i funkcjonuje na polskim rynku od kiedy ten rodzaj produktu został na niego wprowadzony – jest zatem zwyczajowa i używana od ponad 40 lat. Oczywiście mogą pojawić się głosy, że nazwa ta może wprowadzać w błąd co do tego, że produkt ten jest miodem. Ze względu jednak na jej tradycyjne znaczenie, wypracowane na przestrzeni wieloletniej praktyki, uznać należy, że jest ona przynależna do tego produktu, a kwestia ewentualnego wprowadzenia konsumenta w błąd powinna być oceniana z perspektywy opisu tego produktu, o czym mowa będzie poniżej.

Ze względu na powyższe w zakresie wytwarzania i nazewnictwa istotne znaczenie ma aspekt historyczny i ugruntowana świadomość społeczna co do tego, czym ziołomiód jest, jak przebiega jego produkcja i jakie cechy powinny go charakteryzować. Powyższe może wydawać się nieco lakoniczne, jednak nie należy zapominać, że dla konsumenta znaczenie ma nie tylko kwestia tego, co jest napisane na opakowaniu, ale również kontekst praktyczny, społeczny czy kulturowy danego produktu, świadczący o jego tożsamości.

Ziołomiód – regulacje o charakterze ogólnym

Pomimo iż kwestia produkcji ziołomiodu nie znalazła uregulowania w prawie, to nie znaczy, że żadne zasady nie mają wówczas znaczenia. Do produkcji i sprzedaży ziołomiodu znajdą zatem zastosowanie regulacje ogólne – te dotyczące produkcji żywności oraz te dotyczące etykietowania.

Należy również mieć na uwadze ustawę z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia⁶. Ustawa ta wprowadza generalne zasady dotyczące bezpieczeństwa żywności, których spełnienie ciąży na każdym podmiocie zamierzającym wprowadzić na rynek produkt spożywczy.

Fot. Freepik

Ziołomiód - etykietowanie

Ziołomiód, podobnie jak inne produkty spożywcze, podlega obowiązkowemu etykietowaniu. Należy jednak ponownie podkreślić, że ziołomiód nie jest miodem, więc regulacje wskazane w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych⁷ nie znajdą do niego zastosowania.

W związku z powyższym należy raz jeszcze wrócić do ustawy o jakości handlowej, która zgodnie z treścią art. 7a nakłada obowiązek zamieszczenia na opakowaniu kodu identyfikacyjnego partii produktu. Tak jak w przypadku miodu, tak i przy ziołomiodzie kod ten nadaje producent. I w tym miejscu warto dodać, że kod ten to nie kod kreskowy, tylko ciąg znaków, który pozwoli na wyróżnienie konkretnego produktu z danej partii produkcyjnej.

Akt, który będzie miał szczególne znaczenie w perspektywie etykietowania ziołomiodu, to przede wszystkim rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011⁸. W akcie tym wskazane są obligatoryjne elementy etykiety. Mowa o:

Podsumowanie

Ziołomiód to niezwykle ciekawy produkt. Przypominający miód, ale miodem niebędący. Zapewne posiada wielu zwolenników. Należy jednak pamiętać, że jak każdy produkt spożywczy musi spełniać określone standardy, choćby te ogólne. Sposób jego sprzedaży natomiast musi odbywać się zgodnie z prawem konsumenckim. _

Weronika Woźna-Burdziak
Prawniczka z wykształcenia i zamiłowania. Od ponad 10 lat zajmuję się tematyką polskiego i unijnego prawa konsumenckiego, prawa e-commerce oraz prawa marketingu w tym reklamy.
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

1 - Dz. U. z 2015 r. poz. 29 z późn. zm.

2 - O samych ziołomiodach pisaliśmy już w „Pasiece” chociażby tutaj: https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/93-pasieka-4-2013/1036-ziolomiody-cz-1-historia-wytwarzanie-sklad-chemiczny

3 - Zob. szerzej A. Wilczyńska, A. Twork, Analiza rynku ziołomiodów – uwarunkowania produkcji i sprzedaży, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, nr 72, s. 37-45, 2012

4 - Ibidem.

5 - Dz. U. z 2023 r. poz. 1980

6 - Dz. U. z 2023 r. poz. 1448

7 - Dz. U. z 2015 r. poz. 29 z późn. zm.

8 - Rozporządzenie z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"