Z artykułu dowiesz się m.in.:

• czym jest faktura VAT RR?
• jakie elementy musi zawierać taki dokument?
• kto i kiedy wystawia fakturę VAT RR?

Faktura VAT RR przy sprzedaży produktów pszczelich

Do Redakcji „Pasieki” niejednokrotnie zwracają się pszczelarze, zwłaszcza początkujący, z prośbą o wyjaśnienia dotyczące dokumentów księgowych związanych ze sprzedażą produktów pszczelich. W ostatnim czasie pytania koncentrowały się na mimo wszystko niezbyt znanym dokumencie faktury VAT RR. Dlatego, dla wyjaśnienia oraz przypomnienia czytelnikom zasad dotyczących faktur VAT RR, przedstawiono w niniejszym artykule najważniejsze informacje na temat tego rodzaju dokumentu księgowego.

Kim jest rolnik ryczałtowy?

Przed omówieniem samej faktury VAT RR trzeba wyjaśnić pojęcie rolnika ryczałtowego. Jak zostanie szerzej wyjaśnione w dalszej części artykułu, to właśnie w transakcjach z rolnikiem ryczałtowym zastosowanie może znaleźć ww. dokument księgowy.

W świetle art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług¹ (ustawa o VAT) przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika:

Zwolnienia dla rolnika ryczałtowego – pszczelarza

Z artykułu 117 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej dostarczający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:

• wystawiania faktur;
• prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług;
• składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 99 ust. 1 (miesięczne deklaracje podatkowe dotyczące VAT);
• dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 (zgłoszenie do rejestru podatników VAT).

Według wspomnianego już wcześniej art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT zwalnia się od podatku VAT dostawę produktów rolnych dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego. Jest to wyjątek od ogólnej zasady, iż odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług w kraju podlega podatkowi VAT (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

Rolnik ryczałtowy a działalność pasieczna

Bardzo ważne jest, aby mieć świadomość, czy przywołane przepisy (art. 2 pkt 19 ustawy o VAT) pozwalają traktować pszczelarza jako rolnika ryczałtowego i przez to obejmują go zwolnieniem przewidzianym art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Dla ustalenia tych kwestii warto zapoznać się z poglądami przedstawianymi przez organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych:

• „Dlatego też w świetle powyższych uregulowań prawnych Wnioskodawca, pomimo tego, że posiada status czynnego podatnika podatku od towarów i usług z prowadzonej działalności gospodarczej, według kodów PKWiU takich jak: 47.00.47.0; 47.00.65.0; 47.00.66.0; 43.39.11.0; 43.39.19.0; 43.12.11.0; 43.12.12.0; 46.90.10.0; 43.34.10.0; 43.91.11.0; 43.91.19.0, to w działalności rolniczej polegającej na sprzedaży produktów pszczelich sklasyfikowanych wg PKWiU jako: miód naturalny 01.49.21.0; pierzga, pyłek 01.49.24.0; wosk, propolis 01.49.26.0, będzie spełniał definicję rolnika ryczałtowego dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej i będzie mógł korzystać ze zwolnienia określonego w cytowanym przepisie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy. Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że w zakresie prowadzonej działalności rolniczej polegającej na sprzedaży produktów pszczelich takich jak: miód naturalny, pierzga, pyłek, wosk, propolis Wnioskodawca będzie mógł posiadać status rolnika ryczałtowego zwolnionego od podatku na podstawie art. 43 u`, natomiast w zakresie pozostałej działalności gospodarczej Wnioskodawca będzie mógł występować jako podatnik VAT rozliczający się na zasadach ogólnych.”⁷;
• „stanowisko Wnioskodawcy, iż prowadzona przez Wnioskodawcę działalność pszczelarska polegająca na sprzedaży miodu oraz innych produktów pszczelarskich z własnej pasieki (tj. wymienionych we wniosku odkładów pszczelich, mleczka pszczelego, propolisu, kitu pszczelego, ziołomiodu, pyłku pszczelego) oraz żywych zwierząt hodowlanych objętych PKWiU 01.49.19.0 będzie korzystać ze zwolnienia wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 3 VATU, należało uznać za prawidłowe.”⁸.

Kiedy i kto wystawia fakturę VAT RR?

Jak można przeczytać na oficjalnych rządowych stronach internetowych „Faktura VAT RR jest stosowana w transakcjach z tzw. rolnikiem ryczałtowym. Rolnik ryczałtowy, sprzedając produkty rolne, nie wystawia faktury jako sprzedawca, lecz otrzymuje od kupującego fakturę VAT-RR.”⁹ Powyższe znajduje potwierdzenie we wspomnianym art. 117 (brak obowiązku wystawiania faktur) i jednocześnie art. 116 ust. 1 ustawy o VAT. Według tego drugiego przepisu podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (czyli w praktyce kontrahent pszczelarza – rolnika ryczałtowego) nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę dokumentującą nabycie tych produktów, przy czym oryginał faktury jest przekazywany dostawcy (pszczelarzowi). Fakturę VAT RR wystawia zatem kontrahent pszczelarza, a nie pszczelarz i to pszczelarz otrzymuje oryginał faktury.

Treść faktury VAT RR

Treść faktury VAT RR wynika wprost z art. 116 ust. 2 ustawy o VAT. Przede wszystkim przepis ten stanowi, że dokument ten powinien zostać oznaczony jako „Faktura VAT RR”. Ponadto przepis ten wskazuje minimalne wymagania wobec elementów tej faktury. Oznacza to, że taka faktura może zawierać dodatkowe elementy. Jednakże co najmniej musi zawierać:

• imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
• numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
• datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
• nazwy nabytych produktów rolnych;
• jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;
• cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
• wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
• stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
• kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
• wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
• kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
• czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób¹⁰.

Przykładowy schemat faktury VAT RR

Obowiązki pszczelarza w zakresie dokumentacji (faktura VAT RR, oświadczenia o zwolnieniu)

Należy pamiętać, że przepisy prawne nakładają na rolnika ryczałtowego określone obowiązki archiwizacyjne. Zgodnie z art. 116 ust. 10 ustawy o VAT rolnik ryczałtowy jest obowiązany przechowywać:

• oryginały faktur VAT RR;
• kopie oświadczeń, o których mowa w ust. 4 (oświadczeń, które nie są zawierane w fakturach, ale jako osobny dokument wystawiony jednorazowo przez okres obowiązywania umowy, np. kontraktacji)

przez okres 5 lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę. Obowiązek ten obejmuje również faktury VAT RR i oświadczenia wystawione w formie elektronicznej.

Zmiany od 1 lipca 2024 r. (zestawienie)

Na wspomnienie zasługuje, że od 1 lipca 2024 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1598), która modyfikuje przepisy dotyczące faktury VAT RR.

Zgodnie z tą ustawą wprowadza się do art. 166 ust. 2a-2d dotyczące zasad wystawiania faktury VAT RR, zgodnie z którymi to zmianami m.in.:

• kwoty należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku oraz kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku wykazuje się w złotych;
• kwoty należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku oraz kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku wyrażone w walucie obcej wykazuje się w złotych przy zastosowaniu: 1) kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień dokonania nabycia, a w przypadku, o którym mowa w ust. 5c – na ostatni dzień roboczy poprzedzający ostatni dzień miesiąca, w którym były dokonywane nabycia, albo 2) ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień dokonania nabycia, a w przypadku, o którym mowa w ust. 5c – na ostatni dzień poprzedzający ostatni dzień miesiąca, w którym były dokonywane nabycia, przy czym w takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro;
• kwoty wykazywane na fakturze VAT RR zaokrągla się do pełnych groszy, przy czym końcówki poniżej 0,5 grosza pomija się, a końcówki od 0,5 grosza zaokrągla się do 1 grosza;
• w przypadku dokonywania korekty, gdy kwoty należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku lub kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku określone w walucie obcej uległy zmianie, przeliczenia na złote tych kwot na fakturze VAT RR KOREKTA dokonuje się według kursu zastosowanego do przeliczenia tych kwot na korygowanej fakturze VAT RR.

Przykładowy schemat oświadczenia
(art. 116 ust. 4 ustawy o VAT)

Dr. Rafał Radek Wasilewski
Doktor nauk prawnych, radca prawny zajmujący się m.in. prawem gospodarczym, cywilnym, konsumenckim oraz sporami sądowymi
www.radcawasilewski.pl

1 - Dz.U. z 2023 r. poz. 1570 z późn. zm.

2 - Art. 2 pkt 6 ustawy o VAT.

3 - Mowa o przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktach roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym na podstawie odrębnych przepisów, jeżeli: przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów, jest prowadzona ewidencja sprzedaży, ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody. Za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy.

4 - Art. 2 pkt 20 ustawy o VAT.

5 - Art. 2 pkt 21 ustawy o VAT.

6 - Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 11 stycznia 2023 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.639.2022.2.JM.

7 - Interpretacja indywidualna IS w Łodzi z dnia 27 lutego 2017 r., sygn. 1061-IPTPP3.4512.705.2016.2.JM.

8 - Interpretacja indywidualna IS w Katowicach z dnia 27 lipca 2015 r., sygn. IBPP1/4512-428/15/ES.

9 - https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00241#7 (dostęp: 8.03.2024 r.).

10 - Jeżeli jest wystawiana w formie elektronicznej, to zamiast tych podpisów powinna być opatrzona, odpowiednio przez dostawcę i nabywcę, kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"