Ogród wodny przyjazny pszczołom
Każdy żywy organizm do normalnego funkcjonowania potrzebuje wody. W zależności od gatunku, zapotrzebowanie na wodę bywa różne, a w przypadku pszczoły miodnej jest ono dość duże. Rocznie rodzina pszczela zużywa 35-50 l wody, a w ciągu dnia zapotrzebowanie może sięgać 50 g.
Rodzina pszczela najwięcej wody potrzebuje wiosną, kiedy matka pszczela intensywnie czerwi<.
Ryc. 1. Oczko wodne dla pszczół
Zbieraniem i dostarczaniem wody do gniazda zajmują się zbieraczki (fot. 1.). Przynoszą one do gniazda tylko tyle wody, ile potrzebuje rodzina na bieżące potrzeby. Transportują ją w wolu i po przybyciu do ula przekazują karmicielkom lub młodym robotnicom, które nie opuszczają gniazda.
Woda w gnieździe jest wykorzystywana nie tylko do rozcieńczania miodu zgromadzonego w plastrach i zaspokajania bieżących potrzeb organizmu. W czasie dużych upałów służy do obniżania temperatury gniazda i zwiększania wilgotności powietrza.
Robotnice rozpoczynają loty po wodę po pierwszym oblocie wiosennym i kontynuują je aż do jesieni. Ważne jest, aby w tym okresie pszczoły miały stały do niej dostęp. Po odnalezieniu źródła wody robotnice przyzwyczajają się do niego. Jeśli w poidle zabraknie wody poszukują innych źródeł.
Pszczoły mogą korzystać z wody zanieczyszczonej odchodami zwierząt gospodarskich czy też innych ścieków. Jest to niebezpieczne, gdyż łatwo w ten sposób o zanieczyszczenie miodu i zawleczenie do ula groźnych chorób.
Dlatego woda w poidle powinna być czysta w ciągu całego sezonu. Należy również zadbać o bezpieczeństwo pszczół podczas korzystania z poidła, tak, aby się w nim nie topiły. Bezpieczne miejsce do lądowania można stworzyć np. poprzez ułożenie kamieni w zbiorniku z wodą.
Fot. 1. Pszczoła pobierająca wodę
Najbardziej rozpowszechnioną w praktyce formą poidła jest deska ustawiona pod kątem, po której spływa woda. Takie rozwiązanie jest uznawane za najlepsze poidło przepływowe, ale należy pamiętać o częstym czyszczeniu deski z powstających na niej glonów.
Innym rozwiązaniem jest kaskada, gdzie woda przepływa przez kolejne naczynia. Zaletą takiego rozwiązania jest to, że nawet w momencie okresowego braku wody, pszczoły mogą korzystać z tej zgromadzonej w naczyniach.
Tradycyjne poidła najczęściej można spotkać w starych przydomowych pasiekach. Ciekawszym rozwiązaniem może być poidło w formie zbiornika wodnego z nasadzeniami roślinnymi. Można w ten sposób stworzyć atrakcyjny element dekoracyjny w ogrodzie, a jednocześnie zapewnić pszczołom stały i bezpieczny dostęp do wody.
Forma oczka wodnego może być zróżnicowana, w zależności od ukształtowania terenu. Należy jednak zwrócić uwagę, aby był to zbiornik płytki z wodą płynącą i miejscem, gdzie pszczoły mogłyby bezpiecznie lądować.
Stworzenie takiego oczka wodnego nie wymaga dużego nakładu finansowego. Potrzebna jest folia do wyłożenia zbiornika, kamienie i piasek do zamaskowania folii oraz rośliny do obsadzenia brzegów. Najlepszym materiałem do wyłożenia niewielkich zbiorników wodnych jest folia PVC o grubości 0,5 mm.
Charakteryzuje się wystarczająco dużą trwałością i odpornością, dodatkowo jest materiałem stosunkowo niedrogim. Przed rozłożeniem folii należy odpowiednio wymodelować teren i usunąć kamienie oraz wystające korzenie. Następnie należy zamocować brzegi folii i zamaskować ją kamieniami oraz piaskiem.
Aby uatrakcyjnić wygląd poidła należy brzegi oczka obsadzić roślinnością nektarodajną lub pyłkodajną o walorach dekoracyjnych. Oczywiście rośliny muszą być dopasowane odpowiednio do stanowiska.
Fot. 2. Rozłożenie kamieni, maskowanie folii
Jak już wspomniano, bardzo ważne jest, aby w zbiorniku była cały czas czysta woda. Jednak nie łatwo jest utrzymać oczko w czystości. Szczególnie dużo problemów mogą sprawić glony – często występują w zbiornikach wystawionych na intensywne działanie promieni słonecznych.
Przyczyny pojawiania się glonów mogą być różne, stąd też trudność w pozbyciu się ich. Najczęstszą przyczyną jest zbyt duża zawartość składników pokarmowych i zasadowy odczyn wody. Rozrastaniu się glonów sprzyja duże nasłonecznienie zbiornika i nagrzewanie się wody.
Walka z glonami może polegać na mechanicznym usuwaniu ich lub zapobieganiu rozrostowi. Jako środki zapobiegawcze stosować można substancje zakwaszające wodę, np. kwaśny torf. Przeciwko glonom stosowany jest także węgiel drzewny, który dodatkowo jest atrakcyjnym miejscem do lądowania dla pszczół.
Obok glonów innym źródłem zanieczyszczeń mogą być opadające liście, kwiaty itp. Pozbycie się ich nie stwarza większego problemu, z łatwością można je usunąć mechanicznie.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
W ten sposób zapewniona jest atrakcyjność zbiornika przez cały sezon.
Większość z zaproponowanych roślin nie należy do typowo ogrodowych, częściej można je spotkać na naturalnych stanowiskach. Takie rozwiązanie sprawia, że stworzone oczko wodne wygląda jak naturalny zbiornik, który może być dekoracyjnym elementem wielu pasiek, zlokalizowanych w ogrodach przydomowych.
Katarzyna Zaforemska
dr hab. Krystyna Czekońska
Katedra Sadownictwa i Pszczelnictwa
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
fot. © Katarzyna Zaforemska
