ROZDZIAŁ VII. USTAWY O PSZCZELARSTWIE W WYBRANYCH PAŃSTWACH EUROPEJSKICH

1. Dania¹

Ustawę podstawową (hovedlov)² regulującą sprawy z zakresu pszczelarstwa, uchwalono w Danii w 1960 r. Była to ustawa o ochronie pszczół - Lov om beskyttelse af bier³.

Obecnie obowiązuje ustawa o pszczelarstwie z 2006 r. - Lov om biavl⁴. Ustawa ta zawiera 23 paragrafy podzielone na 5 jednostek systematyzacyjnych wyższego stopnia (bez określenia „Część”, „Księga”, „Rozdział” itp.).

To, co zasługuje na szczególną uwagę w duńskiej ustawie o pszczelarstwie, w zestawieniu z ustawodawstwem polskim w tym zakresie, to instytucja stałej komisji arbitrażowej rozstrzygającej spory dotyczące zatrucia pszczół, a zwłaszcza transparentne przepisy regulujące kwestie trybu działania tej komisji, to jest: powołania komisji arbitrażowej, jej składu, powiadamiania o zatruciu, zbierania dowodów, obrad komisji oraz kosztów postępowania.

Ustawodawca duński duży nacisk kładzie także na ochronę zasobów genetycznych pszczół rodzimych. Rozwiązania prawne w zakresie zdrowia pszczół zbliżone są do przyjętych w Polsce, ze względu na implementację przez obydwa te państwa członkowskie, dyrektyw unijnych dotyczących zdrowia zwierząt¹⁴.

Ciekawe że w analizowanej ustawie uwidaczniają się cechy skandynawskiego modelu państwa opiekuńczego (ang. welfare state), tam gdzie mowa o odszkodowaniach dla pszczelarzy za działania ochronne państwa dotyczące zwalczania szkodników pszczół i ochrony gatunków pszczoły rodzimej.

2. Włochy¹⁵

Aktami normatywnymi regulującym pszczelarstwo we Włoszech, już za czasów monarchii, były: dekret królewski z 1925 r. dotyczący ochrony pszczelarstwa¹⁶ oraz dekret zawierający środki wykonawcze w tym zakresie¹⁷. Obecnie obowiązuje ustawa o pszczelarstwie z 2004 r. - Disciplina dell' apicoltura¹⁸.

Przepisy końcowe włoskiej ustawy o pszczelarstwie dotyczą kar (art. 10), finansowania postanowień ustawy (art. 11) oraz jej wejścia w życie (art. 12). Na co warto zwrócić uwagę, zgodnie z dyspozycją art. 10, za naruszenie przepisów analizowanej ustawy lub ustaw regionalnych, regiony przewidują kary administracyjne, z wyjątkiem nałożenia sankcji za czyny karalne natury podatkowej, które mieszczą się w sferze kompetencji organów państwowych.

Zwłaszcza po zmianie przepisów Tytułu V Konstytucji (regiony, prowincje, gminy) przez ustawy konstytucyjne z 1999 r.³⁸ i 2001 r.³⁹ wzmacniające autonomię terytorialną i dające wyraz decyzji ustrojodawcy, akcentującego rolę i uprawnienia rożnych poziomów autonomii terytorialnych⁴⁰.

3. Hiszpania⁴¹

Pszczelarstwo w Hiszpanii poddane jest przede wszystkim regulacjom dekretu królewskiego z 2002 r. ustanawiającego standardy gospodarstw pasiecznych - Real Decreto 209/2002, de 22 de febrero, por el que se establecen normas de ordenación de las explotaciones apícolas⁴².

Ten królewski dekret prawodawczy został wydany zgodnie z przepisami art. 149 ust. 1 pkt. 13 i 16 Konstytucji⁴³, które to określają, że państwo posiada wyłączne kompetencje w sprawach podstaw i koordynacji ogólnego planowania działalności gospodarczej oraz zewnętrznej ochrony zdrowotności⁴⁴.

W przypadku dróg leśnych ule mogą być ustawione na krawędzi drogi tak, by nie utrudniały przejścia. Inne minimalne odległości mogą być ustalane przez poszczególne wspólnoty autonomiczne dla gospodarstw niskotowarowych, zgodnie ze specyfiką pszczelarstwa na ich terytorium.

Przy ustalaniu minimalnej odległości między pasiekami, nie uwzględnia się pasiek o wielkości do 26 uli (art. 8 ust. 3). Odległości określone dla dróg mogą być zmniejszone o 50-100 m, gdy pasieka znajduje się na wzniesieniu powyżej 2 m od poziomu tych dróg.

Podsumowując, należy zauważyć, że w Hiszpanii znajduje się najwięcej uli spośród państw członkowskich Unii Europejskiej - 17% całkowitej ich liczby⁵⁸ (ponad dwa razy więcej niż w Polsce). Stąd też nie dziwi stricte porządkowy charakter analizowanego dekretu, wprowadzającego jednolity system identyfikacji uli na całym terytorium Hiszpanii, klasyfikacji i rejestracji gospodarstw pasiecznych, a ponadto szczegółowo regulującego kwestie lokalizacji pasiek oraz wywożenia pszczół na pożytki.

Dekret ustanawia też podstawowe środki dotyczące zdrowia i dobrostanu pszczół. Ustawodawca hiszpański pozostawił przy tym wspólnotom autonomicznym, w ramach wykonywanych przez nie kompetencji, rozwinięcie regulacji niektórych spraw, takich jak minimalne odległości między pasiekami.

4. Ukraina⁵⁹

Ukraińska ustawa o pszczelarstwie - Закон України про бджільництво⁶⁰ obowiązuje od 2000 r. Zgodnie ze wstępem do tego aktu, zawiera on regulacje w zakresie chowu, hodowli, wykorzystywania i ochrony pszczół, produkcji, zbioru i przetwarzania produktów pszczelich, efektywnego wykorzystania pszczół do zapylania roślin entomofilnych przeznaczonych do celów rolniczych i innych roślin owadopylnych, stworzenia warunków dla wzrostu wydajności pszczół i upraw, zapewniając przy tym prawa i ochronę osób oraz podmiotów, które są zaangażowane w pszczelarstwo.

Ustawa składa się z 42 artykułów i 4 punktów przepisów końcowych, usystematyzowanych w 9 rozdziałów tworzących następujące grupy tematyczne: postanowienia ogóle, zarządzanie państwowe i regulacje w dziedzinie pszczelarstwa, zajmowanie się pszczelarstwem, produkty pszczele i ich wykorzystanie, działalność zawodowa i finansowanie pszczelarstwa, ochrona pszczół, odpowiedzialność za naruszenie ustawodawstwa w dziedzinie pszczelarstwa, współpraca międzynarodowa, postanowienia końcowe.

Liczenie rojów i ich wydajności jest przeprowadzane na podstawie wyników przeglądów jesiennych oraz wiosennych (art. 17).

Rozdział IV – produkty pszczele i ich wykorzystywanie (art. 18-23) zawiera przepisy normujące pozyskiwanie, konfekcjonowanie i sprzedaż produktów pszczelich, apiterapię, wykorzystywanie pszczół do usługi zapylania oraz wywóz, przywóz pszczół i produktów pszczelich na Ukrainę.

To co znamienne dla ukraińskiej ustawy o pszczelarstwie, to oparcie jej konstrukcji na ochronie pszczół i nieograniczaniu prowadzenia gospodarki pasiecznej. Można zaryzykować stwierdzenie, że ustawa Ukrainy o pszczelarstwie stworzyła podstawy prawne do rozwoju tej gałęzi rolnictwa, co potwierdza aktualny stan branży.

Obecnie roczna produkcja brutto⁷⁸ miodu przekracza 70 tyś. ton (w 2000 r. było to 52 tyś. t), co stawia Ukrainę pod tym względem na pierwszym miejscu w Europie i czwartym na świecie.