„Pasieka” nr 3/2015 - pobierz bezpłatny ebook w formacie epub - na czytniki ebooków, smartfony i komputery. Sprawdź więcej ebooków z „Pasieki”.

Etykiety na miód - aspekty prawne

Ostatnia aktualizacja: 26.02.2020

W związku z wejściem w życie 13 grudnia 2014 r. nowych przepisów (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r.) Czytelnicy „Pasieki” zwracają do się naszej redakcji z wieloma wątpliwościami dotyczącymi znakowania miodu.

W niniejszym artykule odpowiem na najczęściej zadawane pytania dotyczące etykiet i treści, jakie powinny zawierać, jeśli są zamieszczane na słoikach z miodem.

1. Jakie informacje powinna zawierać etykieta na miód?

W niniejszym wydaniu „Pasieki” w artykule M. Balana i E. M. Szymańskiego przeczytają Państwo o wymaganiach prawnych względem etykiet, jednak na potrzeby odpowiedzi na pytania naszych czytelników (jak również ze względu na uzupełnienie niektórych kwestii) warto zebrać i podsumować najważniejsze informacje na ten temat w jednym miejscu.

fot.© Pasieka24.pl

Prawidłowo oznakowana etykieta na miód powinna zawierać następujące tzw. dane szczegółowe:

» pełną nazwę miodu – na przykład: miód spadziowy ze spadzi iglastej, miód spadziowy ze spadzi liściastej, miód nektarowy wielokwiatowy, miód nektarowy rzepakowy itd. Warto pamiętać, że przy miodach nektarowych obok gatunku miodu powinno występować określenie „nektarowy”, np. poprawny zapis to miód nektarowy wielokwiatowy.

» dane identyfikujące producenta (pszczelarza) – mogą zostać nadrukowane na etykiecie lub umieszczone za pomocą pieczątki. Podajemy nazwę pasieki (firmy) i adres lub imię i nazwisko z pełnym adresem zamieszkania. W przypadku firm należy wskazać formę prawną, np. Sp. z o.o. Z punktu widzenia marketingowego warto zamieścić na etykiecie również nr tel., aby zainteresowany klient mógł ponowić zamówienie.

» datę minimalnej trwałości – najczęściej dla miodu określa się ją jako 36 miesięcy od daty rozlewu. Na etykiecie z miodem można użyć sformułowania: „Najlepiej użyć przed końcem: (tutaj wpisać datę, w zależności od daty rozlewu miodu)” lub podać datę rozlewu (można ją stemplować na etykiecie lub np. na nakrętce) a dodatkowo na etykiecie zamieścić informację: „Data minimalnej trwałości: 36 miesięcy od daty rozlewu”.

Na etykietach z miodem nie należy stosować sformułowania „Najlepiej spożyć do...”, ponieważ wskazana data określa termin, po upływie którego produkt nie nadaje się do spożycia. Tego typu określenie stosuje się na etykietach mniej trwałych produktów spożywczych, które szybko się psują, takich jak np. mleko czy mięso.

Dla produktów o trwałości powyżej 18 miesięcy (a więc również i miodu) wystarczy podać tylko rok. Datę dzienną (tzn. dzień i miesiąc) podaje się dla produktów o trwałości do 3 miesięcy, natomiast dla wyrobów o trwałości od 3 do 18 miesięcy podajemy miesiąc i rok.

» oznaczenie partii produkcyjnej – najczęściej umieszczamy zapis, że data minimalnej trwałości (lub data rozlewu) jest jednocześnie numerem partii.

Kiedy mówimy o partii produkcyjnej, mamy na myśli produkt wytworzony, przetworzony lub zapakowany w takich samych warunkach. W przypadku miodu po prostu oznaczamy partię miodu rozlaną np. do słoików w czasie tego samego miodobrania.

» warunki przechowywania – jeżeli środki spożywcze wymagają szczególnych warunków przechowywania lub warunków użycia, należy podać te warunki. W odniesieniu do miodu podaje się takie informacje jak np. „Przechowywać w suchym i chłodnym miejscu”, „Przechowywać w temperaturze do 18°C”, „Chronić przed działaniem promieni słonecznych”.

Warunki przechowywania, jakie wskażemy na etykiecie z miodem muszą być spełnione również podczas transportu i oferowania miodu do sprzedaży.

» miejsce pochodzenia – podajemy kraj lub region pochodzenia produktu, np. „kraj pochodzenia: Polska”, „produkt polski”, „miód z polskiej pasieki”. Nazwa, firma lub adres podmiotu działającego na rynku spożywczym umieszczone na etykiecie nie stanowią oznaczenia kraju ani miejsca pochodzenia żywności w rozumieniu ww. rozporządzenia.

» oznakowanie ilości nominalnej – może być poprzedzone dodatkowym napisem, odpowiednio: „objętość netto”, „masa netto” lub „zawartość netto”. Informacja ta podawana jest w jednostkach objętości [ml, l] w przypadku produktów płynnych lub w jednostkach masy [g, kg] w pozostałych przypadkach. Przyjęto, że miód sprzedajemy w jednostkach masy, nawet jeśli jest w postaci patoki (płynnej). W kontekście wskazywania ilości nominalnej (zawartości netto) towaru paczkowanego warto dodać informację o zasadzie ujętej w zaleceniu Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej OIML Nr R79, gdzie dla masy od 1 g do 1000 g określono jednostkę miary g; a dla masy równej i powyżej 1000 g określono jednostkę miary kg.

Ponadto w załączniku nr 2 § do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych (Dz. U. Nr 122, poz. 1010) wskazano jaka powinna być minimalna wysokość cyfr i liter w oznakowaniu ilości nominalnej towaru paczkowanego:

Jeśli rozleją Państwo miód np. do popularnych słoików o pojemności 900 ml, w których masa netto (ilość nominalna) miodu wynosić będzie 1250 g dla jednego słoika, to wysokość czcionki na etykiecie powinna wynosić 6 mm. Wymagana wielkość czcionki, o której mowa powyżej odnosi się tylko do ilości nominalnej produktu, w tym przypadku owe „1250 g” (wobec powyższego lepszy byłby zapis „1,25 kg”).

Dla pozostałych treści wymaganych na etykiecie z miodem (podobnie jak innych środków spożywczych) również ustalono minimalną wielkość czcionki, o czym przeczytają Państwo w dalszych odpowiedziach na najczęściej zadawane pytania dotyczące znakowania miodu.

Przy okazji omawiania treści, jakie powinna zawierać etykieta z miodem warto dodać, że środek spożywczy (w tym również i miód) wprowadzony do obrotu na terenie naszego kraju musi być oznakowany w języku polskim. Niby jest to oczywiste, warto jednak o tym pamiętać, jeśli oferujemy miód w miejscach turystycznych i etykiety dostosowujemy do naszych zagranicznych klientów.

Dane szczegółowe dotyczące nazwy żywności, ilości netto oraz zawartości alkoholu (nie dot. miodu) muszą znajdować się w tym samym polu widzenia. „Pole widzenia” oznacza wszystkie powierzchnie opakowania, których treść można odczytać z pojedynczego punktu widzenia.

Rozporządzenie (UE) nr 1169/2011 w porównaniu do wcześniej obowiązujących przepisów w zakresie znakowania środków spożywczych wprowadza następujące zmiany:

• Zwiększenie czytelności informacji dla konsumentów poprzez ustalenie minimalnej wielkości czcionki (minimum 1,2 mm wysokości małych liter) dla dwunastu obowiązkowych informacji (7 z nich dotyczy m.in. miodu, zostały wymienione powyżej),
• Zwrócenie uwagi na większe bezpieczeństwo osób cierpiących na alergie poprzez wyróżnianie składników alergennych w wykazach składników (nie dotyczy m.in. miodu),
• Zmiana zakresu informacji o wartości odżywczej produktów jako element unijnej strategii zapobiegania nadwadze i otyłości mieszkańców Unii Europejskiej (nie dotyczy m.in. miodu),
• Rozszerzenie dotychczasowych zasad podawania informacji o pochodzeniu produktów (przepisy te już wcześniej dotyczyły kilku środków spożywczych, w tym miodu),
• Wprowadzenie obowiązku podawania uszczegółowionych informacji o zastosowanych składnikach produktów, np. na temat stopnia utwardzenia/uwodornienia tłuszczów i olejów roślinnych oraz ich źródła (nie dot. m.in. miodu).

2. Czy wszystkie treści na etykiecie z miodem muszą być nadrukowane czcionką o wysokości 1,2 mm?

Szczegółowe dane obowiązkowe (wymienione w punkcie 1 niniejszego artykułu) muszą być wydrukowane na opakowaniu lub etykiecie w sposób zapewniający wyraźną czytelność. W załączniku IV do ww. rozporządzenia zdefiniowano minimalną wysokość znaku „x”, jaką trzeba zachować przy nadrukowywaniu szczegółowych danych obowiązkowych na etykiecie (patrz: znak „x” na rys.).

1 - linia wydłużenia górnego 2 - linia wersalika 3 - średnia linia pisma 4 - linia pisma 5 - linia wydłużenia dolnego 6 - wysokość x 7 - rozmiar czcionki

W przypadku liter drukowanych i cyfr należy stosować wielkość czcionki jak dla litery „A”. Dla opakowań o kształtach innych niż sześcian i prostopadłościan „największą powierzchnię opakowania” stanowi ⅓ całkowitej bocznej powierzchni opakowania z wyłączeniem m.in. wieczek, denek, szyjek butelek i słoików, a także miejsc, w których szyjki się rozszerzają.

W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm2, wysokość „x” rozmiaru czcionki wynosi co najmniej 0,9 mm.

Powyższe wytyczne dotyczą szczegółowych danych obowiązkowych, tj. w przypadku miodu: nazwy produktu, danych producenta, daty minimalnej trwałości, nr partii, warunków przechowywania, miejsca pochodzenia oraz ilości, natomiast pozostałe dodatkowe informacje umieszczane na etykiecie nie muszą spełniać powyższych wymagań dot. wielkości użytej czcionki.

W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm2, obowiązkowe jest umieszczenie na opakowaniu lub etykiecie tylko 4 elementów: nazwy, składników alergennych (nie dot. miodu), ilości netto i okresu trwałości.

3. Jakich treści nie wolno zamieścić na etykiecie z miodem, dlaczego nie mogę napisać, że miód jest zdrowy?

Producent (a więc również pszczelarz sprzedający produkty ze swojej pasieki) nie może przypisywać produktowi żywnościowemu właściwości zapobiegania chorobom lub ich leczenia.

Informacje zawarte na opakowaniu produktu spożywczego, w tym miodu, nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności co do charakterystyki produktu (w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji).

Nie można również przypisywać produktowi działania lub właściwości, których nie posiada i nie może sugerować, że produkt posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne produkty posiadają takie właściwości (np. miód nie zawierający cholesterolu).

Na etykiecie z miodem nie należy zamieszczać również informacji, że miód jest np. „dietetyczny”, ponieważ sugerowalibyśmy, że jest środkiem specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

4. Czy na etykiecie muszę umieszczać weterynaryjny numer pasieki?

Wymóg nanoszenia znaku identyfikacyjnego jest obowiązkowy wyłącznie w przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego wytworzonych w zakładach podlegających obowiązkowi zatwierdzenia przez właściwy organ (powiatowego lekarza weterynarii).

Zakłady (pszczelarze) wprowadzające produkty pszczele na rynek UE podlegają jedynie rejestracji, a nie obowiązkowi zatwierdzenia (w myśl art. 4. ust. 2. rozporządzenia nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego) i w związku z tym nie mają obowiązku nanoszenia ww. znaku.

Mimo że umieszczanie weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego na etykiecie z miodem nie jest obowiązkowe, to pszczelarze mogą opatrywać nim pozyskane w swoich pasiekach produkty w przypadku, gdy zostały one wytworzone (pozyskane) zgodnie z tym rozporządzeniem.

5. Słyszałem, że w związku ze zmianami dotyczącymi znakowania żywności producenci na opakowaniach muszą zamieszczać informację o wartości odżywczej. Czy na etykietach z miodem powinienem uzupełniać te dane?

Pomimo że Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 weszło w życie 13 grudnia 2014 r., to wyjątkowo artykuł 9. ust. 1. lit. l) (wartość odżywcza) stosuje się od 13 grudnia 2016 r.

Do tego czasu w świetle aktualnie obowiązujących przepisów unijnych i krajowych informacja o wartości odżywczej jest obowiązkowa w odniesieniu do: środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, żywności z dodatkiem witamin i składników mineralnych oraz środków spożywczych powszechnie spożywanych, jeżeli w oznakowaniu, prezentacji albo reklamie tego środka jest podawane oświadczenie.

Poza tymi przypadkami, w chwili obecnej (do 13 grudnia 2016 r.), znakowanie środków spożywczych wartością odżywczą jest dobrowolne. Ponadto w załączniku V do powyższego Rozporządzenia wymieniono produkty zwolnione z wymogu przedstawiania obowiązkowej informacji o wartości odżywczej, m.in. w pkt. 1. wymieniono: „Produkty nieprzetworzone, które zawierają pojedynczy składnik lub pojedynczą kategorię składników”, co dotyczy miodu, zatem również po 13 grudnia 2016 r. pszczelarze nie są zobowiązani do podawania wartości odżywczej na etykiecie z miodem.

Oczywiście na zasadzie dobrowolności, informację o wartości odżywczej pszczelarz może zamieścić na opakowaniu pozyskanego przez siebie miodu.

Wartość odżywczą produktu można określić na podstawie analizy laboratoryjnej lub na podstawie ogólnie dostępnych i zaakceptowanych danych.

6. Czy na etykiecie z miodem musimy podawać wykaz składników wraz z informacją dla alergików?

Zgodnie z art. 19 ww. rozporządzenia ((UE) nr 1169/2011) nie jest konieczny wykaz składników w przypadku środków spożywczych zawierających jeden składnik, gdy:

a) nazwa środka spożywczego jest identyczna z nazwą składnika; lub

b) nazwa środka spożywczego umożliwia wyraźne zidentyfikowanie charakteru składnika.

Tutaj warto zauważyć, że Komisja Europejska uznała pyłek za element miodu, a nie jak wcześniej proponowano – za składnik miodu. W związku z powyższym na etykiecie z miodem nie jest wymagany wykaz składników.

Odnośnie informacji dla alergików na etykiecie, to miodu jako składnika powodującego alergie lub reakcje nietolerancji nie wymieniono w załączniku II do rozporządzenia („Substancje lub produkty powodujące alergie lub reakcje nietolerancji”), a poza tym – zgodnie z powyższym – nazwa środka spożywczego (miodu) jest identyczna z nazwą składnika.

Na zakończenie warto dodać, że przepisy rozporządzenia (UE) nr 1169/2011 nie obejmują działań w rodzaju okazjonalnego przygotowywania i dostarczania żywności, podawania posiłków i sprzedaży żywności przez osoby prywatne, np. podczas imprez okolicznościowych, charytatywnych, lokalnych kiermaszów itp., jednak każda inna działalność związana z dostarczaniem konsumentowi produktów spożywczych wymaga znakowania tych produktów zgodnie z powyższymi przepisami.

Środki spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2014 r., które nie spełniają wymogów rozporządzenia (UE) nr 1169/2011, mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania zapasów tych środków.

Ponieważ w porównaniu do wcześniej obowiązujących przepisów w kontekście znakowania miodu zmieniły się wymogi dotyczące wielkości użytej czcionki (podawanie na etykiecie składu produktu, jak również składników alergennych miodu nie dotyczy), na miodach wprowadzonych na rynek lub opatrzonych etykietą przed 13 grudnia 2014 r. szczegółowe dane obowiązkowe nie muszą być przedstawione na etykiecie min. wysokością czcionki (tzn. wyżej zdefiniowany znak „x”) 1,2 mm lub 0,9 mm (w zależności od największej powierzchni opakowania).

Teresa Kobiałka
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

„Pasieka” nr 3/2015 - pobierz bezpłatny ebook (cały numer) na czytniki, smartfony i komputery. Dowiedz się więcej.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"