„Pasieka” nr 3/2015 - pobierz bezpłatny ebook w formacie epub - na czytniki ebooków, smartfony i komputery. Sprawdź więcej ebooków z „Pasieki”.

Ubezpieczenia społeczne rolników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą

Każda osoba, która nie jest zdolna do pracy, potrzebuje zabezpieczenia w postaci dochodu. Nie jest ważne z jakiego tytułu powstaje niezdolność – czy w wyniku choroby, wieku czy macierzyństwa.
Dla wielu ludzi podstawowym źródłem dochodu w tym czasie są świadczenia otrzymywane z państwowego systemu zabezpieczeń społecznych. Pochodzą one w głównej mierze z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych obsługiwanego przez ZUS lub Funduszu Emerytalno-Rentowego zarządzanego przez KRUS.

fot.© Milan Motyka

Obecnie większość obywateli Polski objętych jest jednym z dwóch systemów ubezpieczenia społecznego: system dla pracowników najemnych i osób utrzymujących się z pozarolniczej działalności (system ZUS), lub system dla osób utrzymujących się z rolniczej działalności gospodarczej (system KRUS).

Niekiedy istnienie dwóch dużych oddzielnych systemów oraz odmienność zasad rządzących naliczaniem składek i wypłatą świadczeń jest uznawana za dyskryminację części obywateli i poważną wadę obecnego systemu ubezpieczeń społecznych. Efektem takiego rozumowania są ponawiane co jakiś czas apele o likwidację odrębności systemu ubezpieczeń emerytalnych i rentowych rolników¹.

1 - Gwiazdowski R., Surdej A. (red), Miejsce ubezpieczenia społecznego rolników w nowym systemie emerytalnym, Centrum im. Adama Smitha, Warszawa 2010, s. 4-5,

Poniższe opracowanie ma na celu ukazanie przesłanek wyboru systemu ubezpieczeń społecznych, przez rolników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Do jego osiągnięcia posłużono się metodą krytycznej analizy rozwiązań instytucjonalnych z zakresu ubezpieczeń społecznych.

O pozarolniczej działalności gospodarczej można mówić wówczas, gdy rolnik, jego współmałżonek lub zamieszkujący z nim domownik, prowadzi działalność gospodarczą inną niż działalność rolnicza.

Działalność pozarolnicza obejmuje leśnictwo, rybactwo śródlądowe, rybołówstwo morskie, działalność produkcyjną (np. produkcję odzieży), przetwórstwo produktów rolnych (np. mięsa, owoców i warzyw, napojów, wyrobów piekarniczych), przetwarzanie drewna, działalność rękodzielniczą, handel, agroturystykę i wynajem pokoi, budownictwo, transport i magazynowanie (np. przechowywanie towarów w silosach zbożowych), obsługę nieruchomości i wynajem maszyn (m.in. działalność agencji, a także inne działalności, jak np. prowadzenie usług pralniczych lub fryzjerskich².

2 - www.ksu.parp.gov.pl (dostęp 2.4.2014 r.)

1. Różnice w ubezpieczeniach społecznych obsługiwanych przez ZUS i KRUS

Ubezpieczenia społeczne można określić jako rodzaj przymusowego, wzajemnego ubezpieczenia osobowego. Podstawowe jego cechy to: cel społeczny i przymus. Na zasadzie solidarności społecznej ubezpieczenie to z reguły przewiduje pewną redystrybucję środków od silniejszych do słabszych grup społeczeństwa.

Przy porównaniu obu systemów warto zwrócić uwagę na znaczne różnice w konstrukcji, sposobie naliczania i opłacania składek na poszczególne ubezpieczenia. Podstawowe różnice w tym zakresie prezentuje tab. 2.

Począwszy od 2 maja 2004 r., zgodnie z nowelizacją ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, za działy specjalne produkcji rolnej, uzasadniające objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników, uznaje się m.in. uprawy w szklarniach (powyżej 25 m²) i ogrzewanych tunelach foliowych (powyżej 50 m²), uprawy grzybów i ich grzybni (powyżej 25 m²), uprawy roślin in vitro, prowadzenie pasieki powyżej 80 rodzin.

Pszczelarz posiadający pasiekę składającą się z ponad 80 rodzin staje się pszczelarzem zawodowym i jako właściciel działu specjalnego produkcji rolnej, ma obowiązek wypełnienia odpowiedniego zgłoszenia do właściwego urzędu skarbowego. Po zgłoszeniu w urzędzie skarbowym pszczelarz zawodowy powinien zgłosić się do ubezpieczeń społecznych w KRUS.

Wydawana jest także decyzja z naliczonymi stawkami składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że według przepisów, jeśli jest się ubezpieczonym w ZUS z jakiegokolwiek tytułu, ustaje uprawnienie do ubezpieczenia w KRUS. Wynika to z faktu, że ubezpieczenie powszechne ma pierwszeństwo przed ubezpieczeniami rolniczymi, stąd pracując i prowadząc pasiekę zawodową nie można mieć ubezpieczenia w KRUS.

Osoba zgłaszająca się do ubezpieczenia społecznego rolników, w związku z rozpoczęciem prowadzenia działu specjalnego produkcji rolnej oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, jest obowiązana przedłożyć zaświadczenie organu podatkowego o rodzaju i rozmiarach prowadzonej produkcji oraz o wysokości zadeklarowanego dochodu z tego tytułu⁵.

5 - www.krus.gov.pl (dostęp 13.03.2014)

W sytuacji, gdy pszczelarz chciałby zajmować się skupem, konfekcjonowaniem i sprzedażą miodów i innych produktów pszczelich, a także produkcją sprzętu pszczelarskiego powinien założyć działalność gospodarczą i z rolnika staje się przedsiębiorcą.

2. Analiza porównawcza korzyści objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w ramach KRUS i ZUS

Rolnik decydujący się na założenie własnej firmy nie musi rezygnować z dotychczasowego ubezpieczyciela. Zgodnie z art. 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, właściciel nieruchomości rolnej lub domownik, który rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej albo współpracę przy niej, może nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu w KRUS.

Aby w dalszym ciągu pozostać w KRUS należy spełniać określone ustawą warunki:

fot.© Milan Motyka

Rolnik, którego podatek dochodowy przekroczy limit, musi odprowadzać składki do ZUS-u lub zrezygnować z tej działalności i dalej korzystać z ubezpieczenia rolniczego. Należy pamiętać, iż ponowne podjęcie działalności będzie możliwe dopiero po upływie trzech lat⁷.

7 - Kuzub J., ZUS czy KRUS, www.kadry.infor.pl, s.1-2,

Jedną z głównych różnic pomiędzy systemami, która odgrywa znacząca rolę przy wyborze ubezpieczenia przez rolnika-przedsiębiorcę, jest wysokość składki, którą należy odprowadzić na ubezpieczenia społeczne.

Rolnik rozpoczynający pozarolniczą działalność gospodarczą, po spełnieniu powyższych warunków, może sam zdecydować, czy nadal pozostaje w KRUS, czy składki chce opłacać w ZUS.

Powyższa tabela prezentuje wysokość miesięcznych składek na ubezpieczenie społeczne w poszczególnych systemach.

Z tzw. „małego ZUS-u” mogą skorzystać osoby, które:

• nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania obecnej działalności nie prowadzili innej pozarolniczej działalności,
• nie wykonują na rzecz byłego pracodawcy takich samych czynności, wchodzących w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej, jakich przed dniem jej rozpoczęcia wykonywali w ramach stosunku pracy (lub spółdzielczego stosunku pracy) w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym⁸. 8 - Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 Nr 137, poz. 887 z późn. zm.),

Zakończenie

Istnienie dwóch dużych, oddzielnych systemów oraz odmienność zasad naliczania składek i wypłaty świadczeń uznawana jest za dyskryminację części obywateli i wadę funkcjonującego powszechnego systemu ubezpieczeń. Trudno przy jakiejkolwiek działalności innej niż rolnicza utrzymać ubezpieczenie w KRUS.

Umowa o pracę, ale również umowa zlecenie czy działalność gospodarcza, wyłącza prawo do rolniczego ubezpieczenia. W każdym z tych przypadków trzeba zgłosić się i opłacać składki w ZUS. Ubezpieczeni w ZUS często zazdroszczą rolnikom niskich składek emerytalnych.

mgr Katarzyna Głoskowska
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

„Pasieka” nr 3/2015 - pobierz bezpłatny ebook (cały numer) na czytniki, smartfony i komputery. Dowiedz się więcej.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"