Monitorowanie mikroklimatu rodziny pszczelej, system WMA, cz. 3.
W drugiej części artykułu omówiono zaprojektowany program komputerowy do analizy i wizualizacji danych. Przedstawiono również wyniki dotyczące mikroklimatu rodziny pszczelej w czasie zimowli 2008/2009. Tym razem zostaną omówione wyniki charakteryzujące przebieg największego rozwoju rodzin pszczelich, jaki jest obecny w miesiącu maju i czerwcu.
W maju należy w rodzinach przede wszystkim systematycznie poszerzać gniazdo, umożliwiając szybki rozwój rodzin, wstawiając pojedynczo ramki z jasną woszczyną lub węzą między pierwszą skrajną ramkę z czerwiem a ramką kryjącą z pokarmem.
Pszczoły najchętniej odbudowują węzę na wiosnę, gdy kwitną sady, rzepak i mniszek. W tym czasie można również poszerzyć gniazdo przez nałożenie nadstawki. W drugiej połowie maja w silnych rodzinach ze starszymi matkami może się pojawić nastrój rojowy.
W czerwcu przy dobrych pożytkach i pogodzie następuje szybki wzrost liczby pszczół w rodzinie, a to potęguje nastrój rojowy. Rojenie jest naturalnym sposobem rozmnażania się pszczół, ale niekorzystnym z ekonomicznego punktu widzenia w gospodarce pasiecznej, dlatego pszczelarz nie powinien do rojenia dopuścić.
Sposób rozmnażania, w tym powiększania pasieki, powinien być przez niego kontrolowany poprzez tworzenie odkładów lub zsypańców. Czerwiec jest najlepszym okresem do wymiany matek starych lub wadliwych na młode, hodowlane dające potomstwo niezłośliwe a pracowite.
W czerwcu nowe matki są najłatwiej przyjmowane, także przez młode pszczoły w odkładach i zsypańcach, a najtrudniej w rodzinach ze starymi pszczołami.
Okres intensywnego rozwoju rodzin pszczelich przedstawiają przykładowe wykresy obrazujące dobowy przebieg mikroklimatu z 28 maja. Przebieg temperatur wewnątrz i na zewnątrz ula przedstawia wykres 1.
Pokazuje on, że temperatura w centrum gniazda pszczelego w tym okresie utrzymuje się na stałym poziomie między 34 a 35°C w ciągu całej doby. Natomiast temperatura brzegu gniazda jest w pewnym stopniu uzależniona od wahań temperatury zewnętrznej i aktywności pszczół w ciągu dnia, kiedy zwiększa się aktywność pszczół i temperatura zewnętrzna między 10:00 a 17:00 ma wartości najwyższe (wykres 1.).
Kolejny przykład danych obrazujących wilgotność względną wewnątrz i na zewnątrz ula w tej samej dobie przedstawia wykres 2. Wilgotność względna w centrum gniazda 28 maja wahała się od 30 do ponad 50%, podczas gdy na zewnątrz wilgotność w ciągu doby wahała się od 33 do 57%.
W centrum gniazda najwyższa wilgotność odnotowano między 15:00 a 17:00 godziną, co może świadczyć o największym w tym okresie zbiorze nektaru, który powoduje wzrost wilgotności w gnieździe pszczelim.
Najwyższe stężenie CO2 w tej dobie odnotowano o godzinie 6:00 rano i wynosiło 680 ppm, co świadczy o tym, że mimo obecności w ulu wszystkich pszczół w nocy gniazdo nie jest tak intensywnie wentylowane.
Natomiast o godzinie 18:00 odnotowano najniższą wartość stężenia CO2 wynoszącą 480 ppm, kiedy to część pszczół jest jeszcze w terenie, a gniazdo jest intensywnie wentylowane w celu odprowadzenia wody dostarczonej z nektarem.
Maj i czerwiec to miesiące największego rozwoju rodzin pszczelich w naszych pasiekach.
Temperatura w gnieździe pszczelim w tym okresie utrzymuje się na podobnym poziomie. Średnie wartości temperatur w czterech okresach uzyskane z pomiarów wykonywanych 24 razy na dobę przedstawia wykres 3. Średnia temperatura zewnętrzna w pierwszej połowie maja wynosiła 12,5°C, natomiast w drugiej połowie maja i w czerwcu wahała się od 14,9 do 15,7°C.
W miesiącach intensywnego rozwoju rodzin pszczelich temperatura brzegu gniazda była na podobnym poziomie osiągając wartość od 30,1 do 30,9°C. W centrum gniazda temperatura w maju i czerwcu mierzona w uliczce międzyramkowej była na podobnym poziomie i uzyskała wartość od 33,9 do 34,6°C, co potwierdza Tautz (2008).
Średnie temperatury brzegu gniazda w miesiącach intensywnego rozwoju rodzin pszczelich są ponad dwukrotnie wyższe od temperatur zewnętrznych, ale nieco niższe od temperatur w centrum gniazda. Stanowi to dowód, że jedynie w miejscu rozwoju czerwiu pszczoły utrzymują najwyższą temperaturę.
Jest to działanie mówiące o bardzo oszczędnym i mądrym gospodarowaniu wytworzonym ciepłem przez pszczoły (wykres 3.).
W przeciwieństwie do temperatury wilgotność względna w centrum gniazda, zarówno w maju, jak i w czerwcu osiągała różne wartości niezależne od wilgotności zewnętrznej (wykres 4.). W pierwszej połowie maja wynosiła 24,8%, a w drugiej połowie maja było to już 40,1%.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
mgr inż. Maciej Howis
Instytut Hodowli Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
mgr inż. Michał Berezowski
absolwent kierunku informatyka
na Wydziale Elektroniki Politechniki Wrocławskiej
prof. dr hab. Piotr Nowakowski
Instytut Hodowli Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
