Co wpływa na wielkość produkcji pasiecznej?

Przeciętny pszczelarz poświęca najwięcej uwagi na czynniki związane z bezpośrednią obsługą rodzin pszczelich, o czym w dużej mierze decyduje techniczne wyposażenie pasieki. To ważne elementy, ale głównym ich efektem jest poprawienie komfortu pracy, nie mają one natomiast wpływu na wielkość produkcji.

fot.© Jerzy Jóźwik

Najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na produkcję zwierzęcą jest żywienie, które u pszczół zależy od dostępności bazy pożytkowej i możliwości jej wykorzystania. Dlatego bezpośrednio na wyniki produkcyjne wpływa obfitość pożytków oraz pogoda.

Dobre wykorzystanie dostępnego pożytku gwarantuje pogłowie właściwej jakości, charakteryzujące się cechami przydatnymi z gospodarczego punktu widzenia. Cechy te tworzącym rodzinę pszczołom są przekazywane przez będącą w dobrej kondycji matkę.

Pogoda

To najważniejszy czynnik, gdyż pszczoły mogą żyć tylko w określonym klimacie. Pszczoła miodna to gatunek europejsko-afrykański. Ze względu na swoje walory użytkowe została rozprzestrzeniona na całym świecie, z wyjątkiem terenów nieprzystępnych pod względem klimatycznym.

Jednak możliwości produkcyjne są różne. W krajach tropikalnych wydajność miodowa pszczelej rodziny często przekracza 100 kg, podczas gdy w klimacie umiarkowanym zbiory na poziomie 30 kg można uznać za rekordowe. W naszych warunkach różnice w produkcji miodu mogą być diametralne.

Rodzina pszczela wyprodukuje w tych samych warunkach kilkadziesiąt kilogramów miodu, podczas gdy w kolejnym roku zbiór może być mniejszy lub nawet może go nie być wcale. Dlatego pszczelarze doskonale pamiętają wyjątkowo udane sezony, ale wspominają też lata klęski, gdy pszczoły w czasie trwania pożytków trzeba było karmić.

W jakimś stopniu od czynnika pogodowego można się uniezależnić rozszerzając gamę produktów pozyskiwanych w pasiece, na przykład usługowo zapylając kwitnące plantacje, zwiększając produkcję wosku (odpowiednio karmiąc pszczoły), wychowując matki albo produkując odkłady i pakiety.

Również wprowadzenie gospodarki wędrownej pozwoli szerzej wykorzystać możliwości produkcyjne pszczół. Pogoda może być niesprzyjająca w czasie trwania pożytku, z którego korzystają pszczoły z pasieki stacjonarnej. Po pewnym czasie może się poprawić i wtedy pszczoły powinno się wywieźć na kolejny pożytek.

Również pszczoły o determinowanych genetycznie, większych możliwościach produkcyjnych, czyli bardziej pracowite i mniej rojliwe, w gorszych warunkach pogodowych przyniosą więcej miodu.

Baza pożytkowa

To czynnik mający zasadniczy wpływ na wielkość produkcji. Pszczoły żywią się nektarem kwiatów, spadzią i pyłkiem kwiatowym. Gromadzą zapasy miodu, które w warunkach obfitego pożytku mogą przekraczać ich zapotrzebowanie na pokarm.

Rasa, linia i matka

Pogłowie to ważny czynnik produkcyjny, o którym pszczelarze często zapominają. Zmiana pogłowia w pasiece to jednorazowy wydatek, który spłaci się często jeszcze w tym samym sezonie. Oprócz wyraźnego wzrostu produkcji poprawi nasz komfort pracy, gdyż pszczoły staną się łagodne, spokojne (mniej płochliwe, dobrze trzymające się plastrów) i przestaną się masowo roić.

Pszczelarz mniej czasu i energii będzie poświęcał na obsługę pasieki, dzięki czemu będzie mógł ją powiększyć, zacząć wędrować, może też znajdzie się następca, który najpierw nam pomoże, a w przyszłości będzie chciał kontynuować pszczelarski biznes ojca, dziadka czy teścia.

Zdrowie

Choroby pszczół powodowane są przez patogeny, które rozwijają się z form przetrwalnikowych. Nie ma możliwości wyeliminować ich ze środowiska życia pszczół. Pszczoły ze swojej natury są nadzwyczaj ruchliwe i penetrują każdy zakątek otaczającego je świata, gdzie zawsze znajdą jakieś zarazki.

Niezniszczalna warroza

Z kolei warroza jest wszędzie. Nawet w rodzinie pszczelej w 100 procentach wyleczonej, pojawi się w niedługim czasie, by po dwóch latach doprowadzić do jej całkowitej zagłady.

Z chorobami wywoływanymi przez bakterie, grzyby i wirusy pszczoły poradzą sobie same. Warunkiem jest wysoka kondycja rodzin, a ta z kolei wynika z właściwego żywienia (pożytek, pogoda), wysokiej kondycji matki, no i z braku warrozy, która osłabia pszczoły i przenosi patogeny.

Dlatego do podstawowych prac pasiecznych należy nie tylko kierowanie rozwojem rodzin, zwiększanie pojemności gniazda, odbiór miodu, przygotowanie pszczół do zimy i ogólna dbałość o higienę, ale przede wszystkim regularne likwidowanie warrozy, która po najbardziej skutecznym zabiegu, w krótkim czasie opanuje każdą rodzinę od nowa.

Po tym wszystkim – gospodarka

Model gospodarki pasiecznej wynika z warunków, w jakich przyszło nam gospodarować, a więc pożytków, pogody oraz możliwości pszczelarza (warunki fizyczne, czas, odległość do pasieki). W model gospodarki pasiecznej musi być „wplecione” zwalczanie warrozy.

Sławomir Trzybiński
Tel. 501–432–752
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"