Przygoda wokół pasieki

Kącik sensoryczny – innowacyjny pomysł na poprawę finansów pasieki

Prowadzenie pasieki wiąże się z różnymi wydatkami. Niezbędny jest zakup sprzętu, odzieży pszczelarskiej, matek pszczelich, opieka weterynaryjna czy wykonanie badań laboratoryjnych miodu. Wydaje się oczywiste, że pszczelarze w takich przypadkach kierują się jakością, a dopiero w dalszej kolejności ceną.

Nowoczesnym sposobem poprawy finansów gospodarstwa pasiecznego może być założenie „kącika sensorycznego”, który zniweluje straty wynikające z przestojów w pracy pasieki. Czym jest taki kącik i co oferuje?

Krótka charakterystyka działań prowadzonych przez pszczelarzy

Pszczelarze, poza hodowlą pszczół i sprzedażą miodu, zajmują się również dodatkową działalnością, w niektórych przypadkach prowadzącą do zwiększenia zysku finansowego z pasieki. Działania te obejmują najczęściej edukację (szkolne prelekcje, współorganizowanie olimpiad, organizowanie szkoleń) i pracę na rzecz rozwoju (doradztwo, wymiana informacji i doświadczeń między gospodarstwami krajowymi i zagranicznymi).

A może kącik sensoryczny?

Innowacyjnym pomysłem na poprawę finansów gospodarstwa pasiecznego, a równocześnie atrakcją turystyczną, może być odpowiednio zaprojektowany kącik sensoryczny. W jaki sposób? W dzisiejszych czasach ludzki organizm boryka się z różnymi zagrożeniami.

Należą do nich między innymi hałas, fale elektromagnetyczne, sztuczne światło oraz antybiotykoterapie i leczenie pochodnymi steroidów skutkujące często chorobami układu odpornościowego. W dobie przemęczenia, nadmiernego stresu oraz zanieczyszczenia środowiska, gdy otoczenie człowieka nie zawsze jest przyjazne, turystyka zdrowotna i relaksacyjna wydaje się ratunkiem dla osób w różnym wieku.

Plan ścieżki florystycznej: 1 – melisa, 2 – kocimiętka, 3 – pszczelnik mołdawski, 4 – facelia, 5 – bławatek, 6 – hyzop, 7 – domek do uloterapii, 8 – ścieżka. Rys. Maria Janicka

Szczególnie dobre rezultaty może dać połączenie apiterapii (leczenia produktami pszczelimi) i hortiterapii (biernego i czynnego oddziaływania przyrody na człowieka – w tym przypadku ogrodu).

Kącik taki jest przeznaczony dla szerokiej grupy odbiorców: dzieci, dorosłych, starszych, zarówno zdrowych, jak i cierpiących na różne schorzenia, a także dla osób niepełnosprawnych umysłowo i poruszających się na wózkach inwalidzkich.

Kącik sensoryczny przy pasiece składałby się z następujących elementów: ogródka sensorycznego, części botanicznej: ścieżki florystycznej, a także blatów dotyku przeznaczonych do wysiewu roślin, ścieżki bosych stóp, pomieszczenia do uloterapii oraz kącika światła i cienia.

Ogródek sensoryczny

Idea ogródka powstała w oparciu o założenia ogrodów sensorycznych.

Miłe odgłosy ula i zapach zebranego pożytku – oto, co oferuje nam domek do uloterapii.
fot. Maria Janicka

W miejscach takich odpowiednio dobrane rośliny i inne elementy wspólnie oddziałują na nasze zmysły – stymulują je i rozwijają. W zależności od celu, który chcemy osiągnąć, otoczenie może oddziaływać na:

• zmysł wzroku (kolory oraz kształty kwiatów, liści, kory; światło i cień, lampy, piętrowe nasadzenia, zielone ściany, altany, rzeźby, motyle i inne owady),
• zmysł słuchu (szum liści, szmer wody, szum traw, śpiew ptaków; instrumenty, np. dzwonki powietrzne, wodne harfy; wodospady),
• zmysł dotyku (faktura i kształty liści, kwiatów, owoców i kory; zróżnicowane podłoże: mech, żwir, drewno, kora, piasek, spokojna tafla lub szybki prąd wody; oczka wodne, rzeczki, fontanny, źródełka; woda i ławki o temperaturze różnej w zależności od kierunku padania promieni słonecznych),
• zmysł zapachu (kwiaty – również takie, które kwitną nocą; zioła, skoszona trawa),
• smak (jadalne owoce i zioła, miód, pyłek, nektar kwiatowy – np. z koniczyny, floksów, lipy).

Obecność wody działa uspokajająco i niweluje stres. Rys. Małgorzata Poszwa

Zmysł dotyku:

1. perzyk grzebieniasty zgrzebłowaty (Agropyron cristatum subsp. pectinatum),

2. sitowiec nadmorski (Bolboschoenus maritimus),

3. butelua smukła (Bouteloua gracilis),

4. drżączka większa (Briza maxima),

5. turzyca Graya (Carex grayi),

6. dmuszek jajowaty (Lagurus ovatus),

7. lamarkia złota (Lamarckia aurea),

8. jęczmień grzywiasty (Hordeum jubatum),

9. kostrzewa popielata (Festuca cinerea),

10. owadzica szerokolistna (Chasmanthium latifolium).

Zmysł wzroku:

1. dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans ‘Multicolor’),

2. orlik wachlarzowaty (Aquilegia flabellata ‘Ministar’),

3. brunnera wielkolistna (Brunnera macrophylla ‘Variegata’),

4. azorella trójwidlasta (Azorella trifurcata),

5. epimedium czerwone (Epimedium xrubrum),

6. łubin trwały (Lupinus polyphyllus),

7. miodunka długolistna (Pulmonaria longifolia),

8. miodunka pstra (Pulmonaria saccharata ‘Mrs. Moon’),

9. szałwia lekarska (Salvia officinalis ‘Icterina’),

10. żurawka ogrodowa (Heuchera hybrida ‘Regina’).

Zmysł węchu:

1. bazylia pospolita (Ocimum basilicum),

2. czarnuszka siewna (Nigella sativa),

3. hyzop lekarski (Hyssopus officinalis),

4. lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia),

5. mięta pieprzowa (Mentha piperita),

6. rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis),

7. macierzanka tymianek (Thymus vulgaris),

8. rumianek pospolity (Chamomilla recutita),

9. róża damasceńska (Rosa damascena),

10. pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum).

Zmysł smaku:

1. aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa),

2. pigwowiec japoński (Chaenomeles japonica ‘Cido’),

3. jeżyna bezkolcowa (Rubus fruticosus ‘Black Satin’),

4. malina (Rubus idaeus ‘Polka’),

5. porzeczka czarna (Ribes nigrum ‘Bona’),

6. porzeczka biała (Ribes niveum),

7. porzeczka czerwona (Ribes rubrum ‘Detvan’),

8. truskawka (Fragaria xananassa),

9. poziomka pospolita (Fragaria vesca),

10. borówka wysoka (Vaccinium corymbosum).

Zmysł słuchu:

1. trzcinnik krótkowłosy (Calamagrostis brachytricha),

2. drżączka średnia (Briza media),

3. kortaderia pampasowa (Cortaderia selloana ‘Pumila’),

4. fargezja lśniąca (Fargesia nitida),

5. hakonechloa smukła (Hakonechloa macra ‘Aureola’),

6. włośnica ber (Setaria italica),

7. ostnica cieniutka (Stipa tenuissima),

8. miskant chiński (Miscanthus sinensis ‘Rotsilber’),

9. szelężnik większy (Rhinanthus angustifolius),

10. topola osika (Populus tremula).

Część botaniczna: ścieżka florystyczna

Część botaniczna kącika obejmowałaby ścieżkę florystyczną prezentującą wybrane rośliny chętnie oblatywane przez pszczołę miodną. Według prof. Józefa Banaszaka, owady pszczołowate wykazują szczególne upodobanie do woni wydzielanej przez olejki eteryczne cytrynowe i do nich zbliżone oraz chętnie odwiedzają pachnące nimi kwiaty.

Blaty dotyku

Są to specjalne stoły, które wykorzystuje się do uprawy i rozmnażania płytko korzeniących się roślin oraz prowadzenia prac pielęgnacyjnych. Jak pisze dr inż. Monika Latkowska: „Umożliwiają one wygodną pracę w pozycji siedzącej, także osobom poruszającym się na wózkach”.

Ścieżka bosych stóp

Ścieżka taka ma na celu pobudzenie stóp poprzez doświadczenie podłoża zróżnicowanego pod kątem materiału, faktury i sposobu ułożenia. Do jej wykonania można użyć płaskich kamieni, żwiru, piasku, gliny, kory, szyszek, drewna (np. wkopanych w ziemię okrąglaków), roślin tworzących dywany (karmnik ościsty, mech) itp.

Poza dostarczaniem pozytywnych doznań i dobrej zabawy dzieciom i dorosłym, służy ona jako narzędzie terapii dla osób z niepełnosprawnością intelektualną, u których występują bariery mentalne związane z lękiem przed upadkiem.

W takiej sytuacji ścieżka pomaga w uświadomieniu sobie zdolności do pokonywania różnych rodzajów podłoża.

Uloterapia

Jest to jeden z najprzyjemniejszych znanych rodzajów terapii wziewnej i zarazem nowy kierunek apiterapii. Przynosi odprężenie i poprawę zdrowia, szczególnie u osób cierpiących na stany zapalne, choroby dróg oddechowych, bóle głowy i migreny.

Uloterapia polega na przebywaniu w pomieszczeniu, w którym powietrze nasycone jest zapachem ula. Do drewnianych domków (pomieszczenia do uloterapii mogą mieć różne kształty) wtłoczone zostaje powietrze z uli zamontowanych na bocznych ścianach.

Według Sądeckiego Bartnika osoba przebywająca w takim pomieszczeniu może poczuć atmosferę ula z jego wyjątkowym zapachem i „pszczelą muzyką”, przy czym – co ważne – pszczoły nie mają możliwości wlotu do środka.

Kącik światła i cienia

To miejsce, w którym w ciągu dnia odbywać się będą warsztaty wykonywania odlewów z wosku, natomiast w ciepłe, letnie wieczory będzie można delektować się zapachem zapalonych świec i odpoczywać w ich blasku. Goście skorzystają z dobroczynnego działania wosku pszczelego, posiada on bowiem właściwości przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe, adaptogenne i odnawiające tkanki.

Wykonane z niego świece wydzielają przyjemny aromat, ponadto ujemnie jonizują powietrze, eliminują promieniowanie elektromagnetyczne wytwarzane przez urządzenia elektryczne oraz neutralizują dym papierosowy. Kącik światła i cienia może zostać urządzony w altanie, na werandzie, patio czy tarasie – ważne, by umożliwiał bezpośredni kontakt z przyrodą.

Bogactwo możliwości

Przedstawiony w artykule kącik sensoryczny prezentuje możliwość połączenia produktów oferowanych przez pasiekę z odpowiednio dobranymi roślinami. Dzięki prawidłowemu wykorzystaniu podczas kreatywnych i relaksujących zajęć elementy te potęgują wzajemnie swe oddziaływanie.

Interesujące byłoby rozszerzenie takich przedsięwzięć poza podwórko, na przykład poprzez zaprojektowanie ścieżek sensorycznych prowadzących pośród upraw roślin miododajnych. Spacer nimi posiadałby walory estetyczne, edukacyjne i prozdrowotne.

Tematyka ogrodów sensorycznych i pozytywnego oddziaływania przyrody na zmysły, a tym samym na zdrowie człowieka, jest bardzo szeroka. Naszym zdaniem należy w tej dziedzinie szukać inspiracji do działań, które polepszyłyby warunki finansowe pasiek.

Maria Janicka
(doktor biologii)

Małgorzata Poszwa
(mgr inż. ogrodnictwa)
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"