Dopłaty do pszczelich pastwisk?

W styczniu br. Ministerstwo Rolnictwa zaprosiło związki pszczelarskie do konsultacji w sprawie dopłat do ekologicznych upraw roślin miododajnych. 19 lutego 2013 roku w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Zdrowie pszczół w Europie”, której celem było wezwanie do działania oraz przybliżenie wyników badań naukowych europejskim politykom i decydentom. Konferencja przygotowana została przez Instytut Badawczy OPERA wspólnie z Katedrą Pszczelnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Poproszony o ekspertyzę do Ministerstwa na temat pożytków pszczelich złożyłem im 5-stronicowe opracowanie, zatytułowane Propozycja pakietu pt.: „Zakładanie i gospodarowanie na pożytkach pszczelich”, którego główne elementy postaram się wypunktować.

1. We wstępie zapoznałem wszystkich z pojęciem pożytków pszczelich i źródłami pokarmu dla pożytecznych owadów.
2. Następnie podkreśliłem znaczenie owadów zapylających w środowisku rolnym i opisałem niezbędne warunki konieczne do egzystencji tych owadów.
3. Opisałem krótko obecną sytuację pożytkową na gruntach rolnych.
4. Zaproponowałem dwa rozwiązania: zakładanie śródpolnych pasów z roślinami miododajnymi i przeznaczanie gruntów (tych najsłabszych czy czasowo wyłączanych spod uprawy) na uprawę gatunków roślin miododajnych dostarczających owadom pożytku.
5. Zadeklarowałem gotowość Instytutu Ogrodnictwa Oddziału Pszczelnictwa do koordynacji działań w kierunku zakładania i gospodarowania na pożytkach pszczelich, przy wyasygnowaniu niezbędnych środków finansowych.
6. Następnie zaproponowałem listę gatunków zielnych roślin miododajnych najlepiej nadających się do poprawy pożytków pszczelich w oparciu o wydajności miodowe oraz łatwość rozmnażania i utrzymywania się na danym stanowisku.
7. Przytoczyłem korzyści z zakładania drzewiastych pasów śródpolnych złożonych z drzew i krzewów miododajnych i zaproponowałem listę gatunków.
8. Podkreśliłem znaczenie najmniejszych nawet powierzchni z roślinami miododajnymi na monokulturowych polach uprawnych w kontekście zwiększania bioróżnorodności pożytków pszczelich.
9. Przedstawiłem możliwość rozszerzenia jednorodnej powierzchni uprawy rośliny miododajnej o mieszanki roślin pożytkowych i to zarówno te siane w jednym terminie w formie mieszaniny nasion, jak również zestaw różnorodnych gatunków miododajnych sianych na odrębnych poletkach, ale tworzących sukcesywnie kwitnące powierzchnie dostarczające pożywienia owadom w formie taśmy pożytkowej.

Na zakończenie udzieliłem odpowiedzi na postawione przez Ministerstwo szczegółowe pytania dotyczące pakietu:

Dołączyć należy również mieszanki roślin pożytkowych (kwiatowych), których składowymi, oprócz gatunków figurujących na listach, będą rośliny nektarujące lub dostarczające pyłku zbieranego przez owady. Wskazane byłyby takie gatunki, których poszczególne terminy kwitnienia pokrywają cały sezon wegetacyjny lub wypełniają konkretną lukę pożytkową na danym terenie.

Rodzaje pożytków i powierzchnie

Każdy rodzaj pożytku przynosi owadom określone korzyści, np. obfity pożytek pyłkowy wpływa na dobry rozwój młodego pokolenia pszczół, a obfity pożytek nektarowy zwiększa produkcję miodu. Jednakże zgodnie z wszelkimi prawami panującymi w przyrodzie najlepsza jest równowaga pożytkowa, która stwarza warunki do egzystencji pożytecznym owadom.

Bezpieczeństwo upraw głównych

Stosowanie poletek z roślinami pożytkowymi na gruntach ornych uprawianych corocznie nie stanowi większego zagrożenia dla gatunków uprawnych, ponieważ podczas zabiegów uprawowych ewentualnie rozchodzące się rośliny pożytkowe zostaną zniszczone.

Można więc tam stosować jako pożytki rośliny wieloletnie. W przypadku upraw trwałych, wieloletnich, najlepiej stosować pożytkowe rośliny roczne i corocznie uprawiać te poletka.

Szacunkowe stawki płatności

Stawki płatności powinny zaspokoić oczekiwania użytkowników gruntów rolnych prowadzących produkcję. Sensownym wydaje się uzależnić ich wysokość od dopłat otrzymywanych na uprawę główną. Należy mieć na uwadze fakt, że z tej powierzchni użytkownik nie zbiera plonów i ogranicza w ten sposób swoje przychody.

Skoro założenie takich pasów wymaga dodatkowych nakładów, proponuję stawkę dopłaty dla głównej rośliny uprawnej z coroczną uprawą zwiększyć o 50% na wszystkich powierzchniach przeznaczonych na rośliny pożytkowe, co daje 150% stawki podstawowej.

W przypadku upraw wieloletnich, z wyłączeniem produkcji sadowniczej, za założone poletka z roślinami pożytkowymi użytkownik gruntów powinien otrzymać wyższą dopłatę do tych powierzchni z racji konieczności przeprowadzenia dodatkowych zabiegów uprawowych i ograniczenia dochodów z tytułu niezbierania plonów. W tym przypadku dla ...

Na spotkaniu w Ministerstwie przedstawiłem również prezentację na ten temat, która w obiektywnej ocenie spotkała się z dużym zainteresowaniem i zrozumieniem ze strony uczestników oraz okazała się platformą porozumienia i wstępnej deklaracji podjęcia działań w kierunku dopłat dla pożytków pszczelich.

dr hab. Zbigniew Kołtowski

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"