Z artykułu dowiesz się m.in.:
- jakie są reguły nazewnictwa i oznaczania miodowych napojów alkoholowych;
- jakie wymogi jakościowe w procesie produkcji przewiduje dla nich prawo;
- czy produkcja miodowych napojów alkoholowych wymaga uzyskania koncesji lub innego rodzaju zezwolenia.
Od ula do kieliszka: podstawowe zagadnienia prawne miodu pitnego oraz innych miodowych napojów alkoholowych, cz. 2.
W poprzednim artykule1 z serii „Od ula do kieliszka: podstawowe zagadnienia prawne miodu pitnego oraz innych miodowych napojów alkoholowych” przedstawiono podstawowe przepisy dotyczące alkoholowych napojów na bazie miodu, podział tych napojów oraz ich wymagania jakościowe. Aktualna część serii została poświęcona kwestii nazewnictwa miodowych napojów alkoholowych. Jaka nazwa jest obowiązkowa? Co można do niej dodać? Czego absolutnie się wystrzegać? Na te i podobne pytania odpowiedzi czekają w artykule. Oprócz tego w tekście zwrócono uwagę na podstawowe zasady produkcji miodowych napojów alkoholowych – z jakich surowców sporządza się nastaw, jakie aromatyzowanie można stosować oraz czy i w jakim zakresie można zastępować miód w nastawie. Ostatnia część wyjaśnia, czy wyrób i rozlew miodowych napojów alkoholowych jest poddany reglamentacji ze strony państwa.
Jak trzeba nazwać miodowy napój alkoholowy?
Przepisy prawa regulują, że nie można w sposób dowolny nazwać wyprodukowanego alkoholowego napoju miodowego. Podstawowa zasada nazewnictwa wynika z art. 5 ust. 1 u.w.w. Według tego przepisu fermentowane napoje winiarskie oznacza się nazwami odpowiadającymi nazwom ich kategorii. Co bardzo ważne, prawo wprost stanowi, że fermentowane wyroby winiarskie są wprowadzane do obrotu wyłącznie pod nazwami ich kategorii (art. 5 ust. 2 u.w.w.).
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Z drugiej strony absolutnie nie można w oznakowaniu omawianych rodzajów napojów uwzględniać:
- nazw odmian winorośli lub jakichkolwiek odniesień do odmian winorośli;
- wizerunku winogron, winnic lub krzewów winorośli;
- określeń: „w rodzaju”, „w typie”, „w stylu”, „imitacja”, „podobny do” lub innych tego typu określeń, lub oznaczeń;
- określeń, rysunków lub informacji sugerujących w jakikolwiek sposób, że napój taki jest jednym z wyrobów winiarskich, o których mowa: w części II załącznika VII do rozporządzenia nr 1308/20134 lub w art. 3 rozporządzenia nr 251/20145.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
W praktyce oznacza to tyle, że chociaż przepisy dotyczące wyrobów winiarskich nie nakazują wskazywania, z jakiego miodu wyprodukowano dany napój, można w jego oznaczeniu wskazać, że dany miód powstał z takiego a takiego miodu (np. wielokwiatowego).
Oprócz tego nic nie stoi na przeszkodzie, aby oznaczenie naszego wyrobu uzupełnić o własną nazwę naszego produktu, która będzie go wyróżniać od innych – mowa tu o „marce”. A tak bardziej w języku prawnym – o znaku towarowym6.
Wyrób – podstawowe kwestie produkcji
Przepisy prawne określają, w jaki sposób można produkować wyroby winiarskie, jakie można stosować substancje i praktyki w procesie produkcyjnym. Szczegółowo zostało to uregulowane w formie tabel, będących załącznikami nr 1 i 2 do rozp. w.w.7
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Zaprezentowane powyżej produkty do sporządzenia nastawów:
- mogą być rozcieńczane taką ilością wody, która nie spowoduje przekroczenia minimalnej wartości w skali Brixa oraz kwasowości ogólnej w przeliczeniu na kwas jabłkowy określonej w załączniku nr 3 do rozporządzenia;
- nie są dosładzane i zakwaszane;
- mogą być utrwalane przy użyciu metod fizycznych lub przez dodanie ditlenku siarki.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Wyrób lub rozlew miodowych napojów alkoholowych – czy jest obowiązek koncesji lub innego zezwolenia?
Działalność gospodarcza w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, do których – jak wiemy – zalicza się miód pitny i inne miodowe napoje alkoholowe wskazane w poprzednim artykule z naszej serii, jest reglamentowana. Oznacza to, że nie jest zasadniczo możliwe rozpoczęcie tej działalności bez załatwienia określonych formalności. Mianowicie według art. 7 ust. 1 u.w.w. działalność gospodarcza w zakresie wyrobu wyrobów winiarskich, w tym:
- rozlewu tych wyrobów przez tego samego przedsiębiorcę, który je wyrobił, lub
- rozlewu wyrobów winiarskich przez przedsiębiorcę, który ich nie wyrobił,
jest działalnością regulowaną i wymaga uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich.
Wynika stąd, że tego rodzaju działalność podlega ograniczeniom, ale nie tak drastycznym, jak uzyskanie koncesji czy zezwolenia. Uzyskanie wpisu do rejestru działalności regulowanej jest najmniej sformalizowaną oraz najmniej rygorystyczną formą ograniczania (reglamentacji) działalności gospodarczej. Według przepisów przedsiębiorca może wykonywać działalność regulowaną (taką jak ta), jeśli spełnia warunki określone przepisami dotyczącymi tej działalności i po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej12. Wymogi te i zasady uzyskania wpisu do rejestru zostaną omówione w kolejnym artykule z naszej serii.
Czy jednak prawo wymaga, aby absolutnie każdy spełniał określone wymogi i ubiegał się o wpisanie go do rejestru działalności regulowanej? Z przepisów wynika jednoznacznie, że nie. Już art. 7 ust. 2 u.w.w. przewiduje dwa wyjątki. Niestety, nie są one jednak istotne dla osób, które chciałyby wyrabiać miodowe napoje alkoholowe. Według art. 7 ust. 2 u.w.w. nie są działalnością regulowaną i nie wymagają wpisu do wspomnianego rejestru tylko:
- wyrób wina przez drobnego producenta wina z upraw własnych,
- rozlew wyrobów winiarskich wprowadzonych do obrotu w opakowaniach zbiorczych, takich jak beczki lub kegi, w miejscu prowadzenia sprzedaży detalicznej tych wyrobów. [...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Podsumowanie
Produkcja i sprzedaż miodowych napojów alkoholowych to nie tylko pasja i pielęgnowanie wielowiekowej tradycji, ale także konieczność znajomości przepisów prawa. Jak wynika z przepisów, każdy producent musi stosować się do ścisłych zasad dotyczących nazewnictwa, składu oraz znakowania swoich wyrobów. Niewłaściwa nazwa czy brak wymaganych informacji na etykiecie mogą nie tylko wprowadzić konsumentów w błąd, ale też skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi13. Co ważne, sam proces produkcyjny także jest określony przepisami prawa – co można zastosować do sporządzenia nastawu na miód pitny czy miód pitny jakościowy, w jakim zakresie można zastąpić miód, czy też w jaki sposób można nadać swojemu napojowi aromat. To i inne aspekty produkcji wynikają z przepisów. Należy także mieć na uwadze, że prowadzenie działalności związanej z wyrobem i rozlewem wyrobów winiarskich (a zatem miodowych napojów alkoholowych) wiąże się z koniecznością dopełnienia pewnych formalności. Chociaż nie jest wymagane uzyskanie koncesji, to jednak wpis do rejestru działalności regulowanej stanowi obowiązkowy krok dla każdego, kto chce legalnie produkować i sprzedawać miody pitne oraz inne miodowe napoje alkoholowe. Niestety, przepisy nie przewidują żadnych ułatwień dla pszczelarzy, w przeciwieństwie do drobnych producentów wina. O samych zasadach wpisu do tego rejestru będzie mowa w kolejnym artykule z serii.
Dr Rafał R. Wasilewski
doktor prawa, radca prawny prowadzący
Kancelarię Radcy Prawnego dr Rafał R. Wasilewski (www.radcawasilewski.pl)
1 - https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/263-pasieka-2-2025/4423-30-dr-rafal-r-wasilewski-od-ula-do-kieliszka-podstawowe-zagadnienia-prawne-miodu-pitnego-oraz-innych-miodowych-napojow-alkoholowych-cz-1
2 - Zob. § 13-15 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 września 2022 r. w sprawie szczegółowego sposobu wyrobu fermentowanych napojów winiarskich, rodzajów tych napojów, ich dodatkowego znakowania oraz szczegółowych wymagań, które powinny spełniać te napoje (Dz.U. z 2023 r. poz. 550) – dalej: rozp. w.w.
3 - Jeżeli do sporządzenia nastawu użyto soku wyłącznie z danego owocu, to można zastąpić określenie „owocowy” nazwą tego owocu, np. „malinowy”.
4 - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz.Urz. UE L 347 z 20.12.2013 r., str. 671 z późn. zm.).
5 - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 251/2014 z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie definicji, opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznaczeń geograficznych aromatyzowanych produktów sektora wina, uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 1601/91 (Dz.Urz. UE L 84 z 20.03.2014, str. 14, z późn. zm.).
6 - Czym jest znak towarowy? O tym dowiesz się z artykułu: R.R. Wasilewski, Znaki towarowe a pasieka: czy można chronić w Polsce swoje produkty w ramach przepisów o znakach towarowych?, „Pasieka” 2024/2, https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/253-pasieka-2-2024/4144-20-dr-rafal-r-wasilewski-znaki-towarowe-a-pasieka-czy-mozna-chronic-w-polsce-swoje-produkty-w-ramach-przepisow-o-znakach-towarowych.
7 - Można z nimi zapoznać się np. tutaj: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220002113/O/D20222113.pdf (dostęp: 14.03.2025 r.).
8 - Zob. § 3 rozp. w.w.
9 - Zob. § 5 rozp. w.w.
10 - Zob. § 6 ust. 1 rozp. w.w.
11 - Zob. § 6 ust. 2 rozp. w.w.
12 - Zob. art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2025 r. poz. 222).
13 - Przypomnij sobie: R.R. Wasilewski, Odpowiedzialność pszczelarza wobec konsumentów, „Pasieka” 2022/5, https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/237-pasieka-5-2022/3576-34-odpowiedzialnosc-pszczelarza-wobec-konsumentow-rafal-r-wasilewski.
