Z artykułu dowiesz się m.in.:

• jakie przepisy regulują produkcję i sprzedaż miodu pitnego i innych napojów alkoholowych z miodu;
• czym jest m.in. miód pitny;
• jakie są rodzaje i właściwości napojów alkoholowych na bazie miodu.

Od ula do kieliszka: podstawowe zagadnienia prawne miodu pitnego oraz innych miodowych napojów alkoholowych, cz. 1.

Miód pitny – złoty trunek o wielowiekowej tradycji – to coś więcej niż tylko napój przywodzący na myśl szlacheckie stoły. To także prawdziwy labirynt przepisów, regulacji i urzędowych pieczątek, który każdy pszczelarz musi pokonać, zanim jego miodowy eliksir trafi do kieliszka, a on sam stanie się miodosytnikiem. Chociaż napój ten nie należy do najpopularniejszych, to jest on coraz częściej zauważany i doceniany¹. Cykl artykułów, w tym obecny, ma za zadanie rozwiać niektóre tajemnice prawnych aspektów produkcji i sprzedaży miodu pitnego, w szczególności dotyczące rejestracji tego rodzaju działalności oraz dopuszczalnych przez prawo wariacji miodu pitnego i innych napojów alkoholowych bazujących na miodzie. Warto zapoznać się z przepisami regulującymi miodosytnictwo i zastanowić się, czy jest ono atrakcyjną możliwością rozwoju swojej działalności pszczelarskiej. Pierwsza część cyklu przybliża podstawy prawne tej działalności oraz rodzaje napojów alkoholowych wraz z wymogami jakościowymi.

Miód pitny – podstawowe regulacje prawne i wymogi jakościowe

Aktem prawnym, który powinien być znany każdemu miodosytnikowi, jest ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o wyrobach winiarskich² (dalej: u.w.w.). Choć w tytule tej ustawy próżno szukać odniesienia do miodu, to według przyjętych w niej definicji miody pitne zaliczane są na gruncie jej przepisów do kategorii „wyrobów winiarskich” (art. 3 ust. 1 u.w.w.). Wskazana ustawa reguluje m.in. zasady:

• wyrobu fermentowanych napojów winiarskich;
• znakowania fermentowanych napojów winiarskich nazwami, pod którymi są wprowadzane do obrotu;
• wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu i rozlewu wyrobów winiarskich;
• organizacji rynku wina (z pewnymi wyjątkami).

Jeżeli chodzi o wymogi jakościowe, przepisy u.w.w. zawierają pewne specyficzne wymogi. W zakresie nieuregulowanym w tej ustawie do jakości handlowej wyrobów winiarskich zastosowanie znajdują przepisy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (art. 3 ust. 2).

Wyroby winiarskie związane z miodem: miód pitny i inne napoje fermentowane

Wszystkie wyroby winiarskie, które wprost dotyczą obróbki miodu, zaliczane są do zbiorczej kategorii fermentowanych napojów winiarskich. Prawo wyróżnia wśród nich:

• miód pitny (i miód pitny jakościowy),
• wino miodowe oraz
• napój winny miodowy (i aromatyzowany napój winny miodowy).

Wynika stąd, że jedyna różnica między tymi nastawami sprowadza się do tego, że nastaw na miód pitny jakościowy nie może zawierać: sacharozy, cukru płynnego ani inwertowanego cukru płynnego. W pozostałym zakresie jego skład jest taki sam.

Co warte dostrzeżenia, przy wyrobie nastawu można wykorzystywać różne surowce, dostosowując ostateczny wynik produkcji do pożądanych walorów smakowych. Prawo pozwala przecież na wykorzystywanie m.in. owoców, ziół czy przypraw korzennych. Dobrane dodatki, choćby w tym zakresie, pozwalają na opracowanie oryginalnej i wyróżniającej się receptury.

Miód pitny i miód pitny jakościowy

Miód pitny w świetle przepisów jest napojem otrzymanym w wyniku fermentacji alkoholowej nastawu na miód pitny, z możliwością słodzenia sacharozą lub miodem, dodania ziół lub przypraw korzennych, lub barwienia oraz w którym w wyrobie gotowym jedna część objętościowa miodu przypada na określoną część objętościową wody lub wody z sokiem oraz o konkretnej zawartości alkoholu (art. 5 ust. 1 pkt 7 u.w.w.).

Także w przypadku miodu jakościowego wyróżnia się: półtorak, dwójniak, trójniak oraz czwórniak. Parametry objętościowe i co do zawartości rzeczywistej alkoholu są identyczne, jak te przedstawione powyżej. Różnica polega na tym, że o ile w przypadku „zwykłego” miodu pitnego półtoraka i dwójniaka jest możliwość „dodatku alkoholu”, o tyle przy miodach jakościowych jest to możliwość dodatku „destylatu miodowego”⁷.

Przepisy wspomnianego rozporządzenia (§ 10 pkt 1 rozp. w.w.) wprowadzają dodatkowe wymogi dla wspomnianych rodzajów miodu pitnego oraz miodu pitnego jakościowego:

Według rozporządzenia miód pitny oraz miód pitny jakościowy jest dzielony także przy wykorzystaniu innych kryteriów:

Inne napoje miodowe

Wino miodowe

Zgodnie z przepisami wino miodowe jest napojem o rzeczywistej zawartości alkoholu od 8,5%, lecz nieprzekraczającej 15% objętościowych, otrzymanym w wyniku fermentacji alkoholowej nastawu na miód pitny, z możliwością słodzenia zagęszczonym sokiem owocowym, sokiem owocowym lub niektórymi innymi substancjami⁹, dodania ziół lub przypraw korzennych, lub barwienia.

Nastaw na miód pitny sporządzany do wyrobu wina miodowego zawiera nie mniej niż 200 kg miodu na 1000 l nastawu.

Napój winny miodowy i aromatyzowany napój winny miodowy

Dalej, napój winny miodowy jest napojem o rzeczywistej zawartości alkoholu od 4,5%, lecz nieprzekraczającej 15% objętościowych, zawierającym co najmniej 50% objętościowych miodu pitnego albo otrzymanym w wyniku fermentacji alkoholowej nastawu na miód pitny, w którym udział miodu nie może być niższy niż 150 kg na 1000 l nastawu na miód pitny, z możliwością słodzenia niektórymi substancjami¹⁰ lub barwienia.

Właściwości i rodzaje

Fermentowane napoje winiarskie, w tym te wskazane powyżej, dzieli się na kilka rodzajów.

Przepisy określają także właściwości, jakie powinny posiadać omawiane napoje:

• zapach: czysty, bez obcych zapachów, specyficzny dla danego napoju, pochodzący od użytych surowców lub uzyskany w wyniku aromatyzowania,
• smak: czysty, bez obcych posmaków, specyficzny dla danego napoju, przy czym fermentowany napój winiarski półmusujący, musujący, półmusujący gazowany oraz musujący gazowany ma smak orzeźwiający, z odczuciem perlenia na języku,
• ma kwasowość ogólną wyrażoną jako kwas jabłkowy w ilości od 3,5 do 14 g/l, a w przypadku napoju winnego miodowego lub aromatyzowanego napoju winnego miodowego – od 3,5 do 9 g/l,
• ma kwasowość lotną wyrażoną jako kwas octowy w ilości nie większej niż 1,3 g/l, a w przypadku napoju winnego miodowego lub aromatyzowanego napoju winnego miodowego – nie większej niż 0,9 g/l na 1 l,
• zawiera popiół w ilości nie mniejszej niż 0,6 g/l – w przypadku wina miodowego, napoju winnego miodowego lub aromatyzowanego napoju winnego miodowego¹².

Podsumowanie

Miód może być wykorzystywany do produkcji kilku rodzajów napojów alkoholowych określanych jako wyroby winiarskie, a konkretnie fermentowane napoje winiarskie. Mowa o miodzie pitnym (w tym jakościowym), winie miodowym oraz napoju winnym miodowym (w tym aromatyzowanym). Przepisy prawne regulują wymogi jakościowe tych napojów oraz zasady ich produkcji i wprowadzania do obrotu. Nie muszą się do nich stosować miodosytnicy – amatorzy, którzy trudnią się wyrobem takich trunków wyłącznie na własny użytek i nie zamierzają wprowadzać ich do obrotu.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"