Patron pszczelarzy w wileńskim kościele
Charakterystyczna postać biskupa z kószką znana jest wszystkim pszczelarzom. Rzeźby przedstawiające świętego Ambrożego stanowią ozdobę wielu pasiek. Figury patrona pszczelarzy zobaczyć można też w muzeach i skansenach w Kluczborku, Pszczelej Woli, Sanoku, Swarzędzu czy Stróżach.
Fot: Adam Szot
Wiele pięknych uli figuralnych znamy z ilustracji zamieszczanych w wydawnictwach pszczelarskich.
W wykonanie postaci świętego najczęściej angażowali się twórcy ludowi rzeźbiący w drewnie. Święty Ambroży zdobi jednak nie tylko pasieki i pszczelarskie skanseny. Jego postać umieszczono w jednym z ołtarzy przepięknego barokowego kościoła pod wezwaniem Świętego Ducha w Wilnie.
Wśród pszczelarzy znane są legendarne przekazy o świętym Ambrożym. Z oczywistych względów eksponowany jest epizod z życia późniejszego świętego, dzięki któremu zasłużył na miano bartniczego patrona. Tymczasem zaliczany jest on do grona doktorów Kościoła, czyli nauczycieli Kościoła Powszechnego.
Ten zaszczytny tytuł nadawany jest świętym wyróżniającym się prawowiernością i wybitną wiedzą z zakresu teologii. W ciągu prawie dwóch tysięcy lat chrześcijaństwa (do 1978 roku) uhonorowano nim jedynie 32 osoby.
Najwcześniej, obok świętego Ambrożego, tytułem tym obdarzono świętych Augustyna (354-430) i Hieronima (347-420) oraz świętego papieża Grzegorza I Wielkiego (540-604). Patron pszczelarzy nie bez przyczyny znalazł się w tym gronie.
Ambroży należał do rzymskiej rodziny arystokratycznej pochodzenia greckiego. Urodził się zapewne w roku 340 w Trewirze, gdzie jego ojciec piastował eksponowane stanowisko w administracji cesarstwa rzymskiego. Po rychłej śmierci ojca rodzina wyjechała do Rzymu.
W stolicy cesarstwa przyszły święty otrzymał staranne wykształcenie pozwalające na rozpoczęcie kariery urzędniczej. Opierając się na Wergiliuszu, Senece i Platonie, poznawał...
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Fot: Adam Szot
Prace prowadzono w latach 1679-1688. Upływ czasu, wojny i kilkakrotne pożary sprawiły, iż w połowie XVIII wieku kościół pod wezwaniem Świętego Ducha kolejny raz w swojej historii wymagał gruntownego remontu.
Projekt przedsięwzięcia – zapewne autorstwa Jana Krzysztofa Glaubitza, wybitnego architekta działającego na Litwie – został zrealizowany w roku 1749. Przebudowa trwająca do roku 1770 nadała kościołowi obecny kształt.
Świątynia jest trójnawową bazyliką zwieńczoną okazałą kopułą z wysoką latarnią. Gmach wkomponowany w otaczającą go zabudowę klasztorną bokiem, nie jak zwykle bywa frontonem, przylega do ulicy. Takie usytuowanie sprawia, że do wnętrza prowadzi przedsionek, do którego wchodzi się przez utrzymany w stylu rokokowym portal.
Wejście ozdobiono herbami: litewską Pogonią, polskim Orłem i Snopkiem dynastii Wazów. Szczególnie piękne i wartościowe pod względem artystycznym jest wnętrze świątyni. Jego walory sprawiają, że kościół uważany jest za jeden z najpiękniejszych w Wilnie.
W dziejach świątyni nie brakowało dramatycznych wydarzeń. W roku 1812 wojska napoleońskie zdewastowały ją, urządzając w nim szpital. Kilkadziesiąt lat później – w roku 1844 – władze carskie wypędziły zakonników i zamieniły klasztor na więzienie. Od tego czasu kościół obsługują księża diecezjalni.
Przed jednym z obrazów zdobiących wnętrze świątyni modlili się powstańcy ruszający w 1863 roku do walki z zaborcą. Po upadku powstania styczniowego wracali do dawnych cel klasztornych jako więźniowie. Kościół, mimo dość niefortunnej restauracji prowadzonej w końcu XIX wieku, zachował...
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Literatura:
Ks. Jerzy Pałucki, Ambroży z Mediolanu, Kraków 2004.
Grzegorz Rączkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Litwie, Warszawa 1999.
Jerzy Remer, Wilno, Poznań 1934.
