Siódma plaga pszczelarska, czyli jak zapobiegać nastrojowi rojowemu w pasiece. cz I
Przeciwności losu, swoiste plagi spadające na pasieki, nie od dziś uprzykrzają życie pszczelarzom. Winnych takich zagrożeń jak niska opłacalność pszczelarstwa, trudności ze zbytem produktów pszczelich, ekspansja nowych chorób pszczół, kurczenie się pożytków, wytrucia pasiek czy niewłaściwe rozdysponowanie funduszy pomocowych dla pszczelarstwa nie należy jednak szukać w siłach natury czy nadprzyrodzonych zjawiskach. Te sześć plag zawdzięczamy ludziom mniej lub bardziej związanym z pszczelarstwem.
Fot. Jerzy Jóźwik
Jest jeszcze siódma plaga skutecznie ograniczająca możliwości produkcyjne pasiek, której przyczyną są sami pszczelarze. Jest to nadmierna rojliwość pszczół. Cecha, z powodu której wiele rodzin pszczelich, a nawet całych pasiek produkuje niewiele miodu lub nie wytwarza nic oprócz pięknych, silnych i nikomu niepotrzebnych rojów.
Nietrudno wyliczyć straty spowodowane wychowem niepotrzebnych pszczół rojowych, które najczęściej uciekają, a jeśli nawet uda się je złapać, to w danym roku...
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Przyczyny nastroju rojowego
Tworzenie odkładów to jedna z metod zapobiegania nastrojowi
rojowemu
Fot. Janusz Pudełko
Niski poziom produkcji (średnia krajowa wynosząca zaledwie 12 kg z rodziny), niska wydajność pracy (średnia pasieka to 15-30 rodzin, 80 to już profesjonalizm), słabe wykorzystanie wielu całkiem dobrych pożytków – to zjawiska, których przyczyną jest nastrój rojowy i jego efekt w postaci rójki.
Z kolei przyczyną rojliwości pszczół są różne okoliczności, o których pojawieniu się decyduje pszczelarz. Nie każdy jednak umie im zapobiec, nie każdy nawet chce, uważając, że rójka jest zjawiskiem naturalnym, które należy w pewnym stopniu tolerować.
Tymczasem biologiczna istota rójki nie jest zjawiskiem tak przypisanym pszczołom jak gromadzenie zapasów, wychów nowych pokoleń czy tworzenie kłębu zimowego. Rójka co prawda służy rozmnożeniu rodziny, zdobyciu nowych terytoriów i w efekcie przedłużeniu gatunku, jednak właściwie nie jest zachowaniem stricte rozrodczym.
Z fizjologicznego punktu widzenia jest to ucieczka pszczół spowodowana stresem, którego przyczyną jest...
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Po pierwsze – jakość pogłowia
Jedną z najważniejszych cech matek użytkowych jest ich
niska rojliwość
Fot. Maria i Eugeniusz Sapiołko
Z powyższego opisu wynika zasadniczy wniosek. Pszczoły należy chronić przed czynnikami stresującymi oraz utrzymywać pogłowie o dużej odporności psychicznej, czyli w małym stopniu reagujące na bodźce stresowe. Efektem tego będzie zmniejszenie rojliwości i co za tym idzie większa wydajność rodzin pszczelich, zmniejszenie pracochłonności obsługi pasieki i zwiększenie jej dochodowości.
Pierwszym i najważniejszym warunkiem niezbędnym do wyeliminowania nadmiernej rojliwości pogłowia jest hodowla pszczół genetycznie nierojliwych. To podstawowa metoda, bez której inne zabiegi mające zapobiegać rójce działają połowicznie lub nie działają wcale.
Pszczoły bardzo rojliwe, a więc podatne na stres, potrafią się wyroić już na początku maja i to bez wystąpienia żadnych wcześniejszych objawów nastroju rojowego. Ponieważ w tym okresie rodzina jest jeszcze słaba, w macierzaku zostaje zaledwie garstka pszczół i czerwia oraz mateczniki, z których wychowane matki przekażą potomstwu cechę rojliwości.
Wiadomo, że z takiej rodziny nie będzie już żadnej korzyści w tym sezonie, nie będzie też w kolejnych, ponieważ będzie się ona co roku...
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Po drugie – obfite pożytki
Przy takiej taśmie pożytkowej kolejne pożytki nie tylko dostarczają dużo miodu, ale są wykorzystywane jako rozwojowe, przygotowujące rodziny do następnych. Nie ma wtedy problemu z nadmiernym czerwieniem, które jest częstą przyczyną rójki na terenach o słabych, krótkotrwałych pożytkach.
Może za to wystąpić niedobór czerwia i zahamowanie rozwoju, gdy wziątek z bardzo obfitego pożytku jest tak duży, że wszystkie wolne komórki w plastrach gniazda zostaną...
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Siódma plaga pszczelarska - czyli jak zapobiegać nastrojowi rojowemu w pasiece. Cz. II
