Ogródek dla pszczół
Z jakich roślin korzystają pszczoły? Jak ogólnie wiadomo, nie tylko z pożytków towarowych, jakimi są występujące po sobie np. rzepak, akacja, lipa, nawłoć, wrzos. Te wspaniałe stworzenia potrafią wyszukiwać nektar z roślin, na jakie my często w ogóle nie zwracamy uwagi, a których nektar może być częścią składową miodów. Rośliny te występując w dużych ilościach mogą dać nawet wyczuwalny w miodzie posmak swoich nektarów oraz wpływać na ich walory smakowe. Są też świetnym uzupełnieniem jesiennej stołówki pszczół. Jest wiele takich roślin, a ten artykuł przybliży czytelnikom kilka z nich.
Chabry
Najczęściej spotykanymi wśród chabrów naszego klimatu jest kilka odmian występujących na różnych pastwiskach pszczelich. Zajmiemy się najbardziej dla nas interesującymi: chaber bławatek, chaber driakiewnik, chaber nadreński, chaber górski oraz chaber łąkowy.
Każdemu z nich przyjrzymy się teraz bliżej, by ocenić ich walory użytkowe dla pszczół oraz dla nas jako pszczelarzy.
Chaber bławatek
Centaurea Cyanus
Chaber bławatek (fot. Dariusz Małanowski)
Jest rośliną roczną, często przezimowującą w cieplejszych rejonach kraju i dlatego też zaliczany bywa również do dwuletnich. W zależności od warunków glebowych dorasta do 20-80 cm wysokości łodygi.
Jego liście są zróżnicowane w górnej części równowąskie, w dolnej pierzastodzielne, w całości pokryte niewielkim wełnistym puchem. Koszyczki kwiatowe umieszczone na szczycie łodyg wyróżniają się ewidentnie intensywnie niebieskimi kwiatami z czasem tracącymi estetykę barwy. Rurki kielichów kwiatowych kształtu lejkowatego.
Chaber bławatek najczęściej występuje w zbożach ozimych, szczególnie w życie, choć można go spotkać równie często w pszenicy ozimej, którą zmuszony potrafi przerosnąć. Najlepszą ziemią dla tegoż chabra jest podłoże o odczynie obojętnym do lekko kwaśnego.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Chaber driakiewnik
Centaurea scabiosa
Właściwie należy o nim tylko wspomnieć, ponieważ występuje równie często jak chaber bławatek. Niewiele ustępuje wyżej opisanemu w miododajności. Poza zbożami, rozprzestrzenia się bardzo dobrze na niekoszonych rowach przydrożnych oraz na coraz rzadziej występujących miedzach polnych.
Kwiaty ma koloru fioletowopurpurowego o większych minimalnie koszyczkach niż u chabra bławatka. Również roślina trwała, zachowująca, podobnie jak chaber bławatek, zdolność kiełkowania nasion nawet do 10 lat od wysiewu.
Chaber nadreński
Centaurea rhenana
Dwuletnia, często trwała odmiana chabru. Dorasta podobnie jak bławatek maksymalnie do 80 cm wysokości o liściach górnych pojedynczo, dolnych podwójnie pierzastosiecznych, biało omszonych. Kwiaty koloru fioletoworóżowego a sam koszyczek kwiatowy mniejszy niż u chabra bławatka.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Chaber górski
Centaurea motana
Bez wątpienia najcenniejszy dla pszczelarzy i pszczół z pośród chabrów. Jest najczęściej i najchętniej oblatywany przez te pożyteczne owady, z uwagi na największą wydajność miodową sięgającą do nawet 110 kg/ha nasadzeń.
Występuje w kilku odmianach kolorystycznych od białego przez różnobarwny do niebieskiego. Tworzy podziemną bylinę, rozrastając się silnie rozłogami. Polecany jest do wszelkich nasadzeń ogródkowych z uwagi na niski wzrost oraz kolorystkę kwiatową.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Chaber łąkowy
Centaurea jacea
Chaber łąkowy (fot. Milan Motyka)
Również bylina dorastająca do 80 cm wysokości, o jasnopurpurowych kwiatach, trochę większych w koszyku kwiatowym niż u chabra bławatka. Najczęściej spotykamy go na średnio wilgotnych łąkach, zboczach nasypów kolejowych i zapomnianych nieużytkach o jałowej glebie.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Astry
Astry jesienne zwane "michałkami"
(fot. Przemysław Grobelny)
Astry należą do rodziny astrowatych (Asteraceae). Najczęściej uprawiane w ogródkach przydomowych astry wielokwiatowe chińskich odmian nie są roślinami miododajnymi i tylko czasami można na nich dojrzeć pojedyncze pszczoły zbierające pyłek.
Nas interesują jesienne astry trwałe, występujące pod potoczną nazwą „marcinki”. Obecnie są w wielu wersjach kolorystycznych z uwagi na pochodzenie, w wyniku krzyżowania astra wirginijskiego z amerykańskim.
Najczęściej spotyka się fioletowe, żółte, różowe, białe, czerwone oraz niebieskie, z czego w zależności od rejonu Polski pierwsze cztery odmiany kolorystyczne są najchętniej oblatywane przez pszczoły.
Kwitną w zależności od odmiany, od sierpnia do końca października, często nawet do połowy listopada, dopóty, dopóki przymrozki listopadowe zmrożą kwiaty. Są zarówno świetnym pożytkiem pyłkowym, jak i źródłem nektaru działającym jako uzupełnienie po zakarmieniu pszczół na zimowlę.
W ostatnich latach stały się modne marcinki doniczkowe do przyozdabiania grobów naszych przodków i niejednokrotnie w cieplejsze święta zmarłych, można na cmentarzach dostrzec pszczoły pracujące na kwiatach.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Dzielżan jesienny
Helenium autumnale
Szwedzki uczony Linneusz nadał mu wdzięczną łacińską nazwę Helenium na cześć pięknej Heleny Trojańskiej. Jest byliną z rodziny złożonych. Dorasta do wysokości 1,5-2 m o wzniesionej, sztywnej łodydze. Liście lancetowate do lekko jajowtych podłużnie, ząbkowane brzegami.
Dzielżan jesienny (fot. Janusz Pudełko)
Koszyczki kwiatowe osiągające do 5 cm średnicy w kolorze od żółtego do czerwonobrunatnego. Kwitnie od lipca do sierpnia. Przycinając jednak w maju wierzchołki pędów uzyskamy silniejsze rozgałęzienie pędów kwiatowych i opóźnimy tym samym kwitnienie o dwa do trzech tygodni.
Wysiewamy w maju-czerwcu do przygotowanych rozsadników lub inspektu, na miejsce stałe przenosimy w sierpniu-wrześniu. Wysiewając jednak z nasion uzyskujemy niejednolity wartościowo materiał nasadzeniowy. Równie skuteczne i szybsze uzyskanie nasadzeń dzielżanu jest przez oddzielenie wiosną młodych sadzonek tworzących się wokół zeszłorocznego pędu.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Nie przycinając w maju wierzchołków rośliny uzyskamy po jednym pożytku kolejny towarowy, ale musimy mieć klienta na miód z dzielżanu. Ciekawostką jest też to, iż mając ów miód w towarowej ilości a nie mając na niego klienta możemy tuż po odwirowaniu poddać go procesowi kremowania, szczepiąc go miodem rzepakowym (30% dodatkiem rzepaku w procesie kremowania) przez co uzyskamy dzięki temu wspaniałą kompozycję smakową oraz smarowną postać miodu, którą coraz większa ilość klientów zaczyna doceniać.
Dzielżan nasadzany w niewielkich ilościach jest wspaniałym źródłem rozwojowym dla młodego pokolenia pszczół zimowych, jakie zaczynają się już rozwijać po połowie lipca w naszych pasiekach. Dopływ nektaru i sporych ilości pyłku działa wspaniale na rozwój czerwiu oraz otuczanie się młodej pszczoły, jaka wejdzie w skład kłębu zimowego. Znaczna ilość posadzonego dzielżanu w okolicy pasieki eliminuje nam tym samym konieczność podsycania rozwojowego.
Przemysław Grobelny
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. 500-106-300
