Odpowiedzialność materialna pszczelarzy za użądlenia

Jednymi z częstszych spraw rozpatrywanych przez polskie sądy z dziedziny pszczelarstwa są te dotyczące pożądlenia ludzi przez pszczoły. Wiadomym jest, iż w przypadku wystąpienia reakcji anafilaktycznej u osób uczulonych, użądlenia nierzadko doprowadzają do trwałego kalectwa, mogą też być przyczyną śmierci. Podobnie zwierzęta domowe, hodowlane chorują i padają z powodu pożądlenia.

fot. Maria i Eugeniusz Sapiołko

W takich przypadkach poszkodowani opierają swoje roszczenia przede wszystkim na art. 415 i art. 431 kodeksu cywilnego.

Artykuł 415 k.c. normuje odpowiedzialność osoby winnej szkody. Przepis ten w sposób ogólny ujmuję zasadę odpowiedzialności, w relacji do której reszta zasad ma charakter uzupełniający.

Podstawę odpowiedzialności za czyn własny stanowi zasada winy. Jej przesłanką jest czyn sprawcy noszący znamiona winy, szkoda, a także związek przyczynowy między czynem a szkodą.

Cechą podstawową postępowania sprawcy szkody jest jego wina. Pojęcie winy nie zostało zdefiniowane w kodeksie cywilnym. Tak też określenie tego terminu pozostawiono doktrynie i orzecznictwu.

Należy nadmienić, iż pszczoła miodna w systematyce jest zaliczana do typu stawonogów, gromady owadów, rzędu błonkoskrzydłych i jest hodowana przez człowieka, tak też w świetle prawa zaliczana jest do zwierząt hodowlanych. Co istotne, pozwany pszczelarz na podstawie art. 431 k.c. może uchylić się od odpowiedzialności za szkodę, jeśli jest w stanie udowodnić swoją niewinność.

Naprawienie szkody

Zgodnie z art. 415 i 431 k.c. pszczelarz, który okazał się winny zaistniałej szkody ma obowiązek ją naprawić. Należy zatem wskazać zakres obowiązku naprawienia szkody, a także sposób jej naprawienia.

Art. 361 reguluje zakres naprawienia szkody. Zakres odszkodowania wyznaczają normalne konsekwencje działania, czy też zaniechania wynikłe ze szkody. Tak też osoba odpowiedzialna za szkodę rekompensuje straty, jakie poniósł poszkodowany, a także korzyści których poszkodowany nie osiągnął z powodu wyrządzonej mu szkody.

Sposób naprawienia wyrządzonej szkody normują art. 444-446 kodeksu cywilnego. Art. 444 reguluje sposób naprawienia szkody na osobie, nie zaś przesłanek odpowiedzialności, gdyż te zależą od podstawy odpowiedzialności.

Zdarza się, że poszkodowany umiera wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia spowodowanego pożądleniem pszczół. W takim przypadku pszczelarz zgodnie z treścią art. 446 k.c. zobowiązany jest do zwrócenia kosztów leczenia i pogrzebu osobie, która je poniosła.

Winny szkody może być też zobowiązany przez sąd do płacenia renty osobom, względem których zmarły miał obowiązek alimentacyjny lub którym dobrowolnie i stale przekazywał środki utrzymania. Ponadto sąd może przyznać najbliższej rodzinie zmarłego odszkodowanie, jeśli wskutek jego śmierci pogorszyła się jej sytuacja życiowa.

Wyrządzona szkoda w postaci pożądlenia i powiązana z tym odpowiedzialność materialna wielokrotnie jest następstwem błędów popełnianych przez pszczelarzy.

Do najczęstszych należą:

Ziemowit Witkowski

Treść powyższego artykułu jest fragmentem książki „Gospodarka pasieczna w prawie polskim”, wyd. Sądecki Bartnik 2013 r.
W kolejnym numerze „Pasieki” ukaże się artykuł na temat odpowiedzialności karnej pszczelarzy za użądlenia.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"