Pszczoły i linie wysokiego napięcia

Rozwój cywilizacji niesie za sobą rozwój nowych technologii. Wymusza to dokonywanie ciągłych zmian w środowisku naturalnym. Pojawiają się kolejne nadajniki radiowe oraz nadajniki telefonii komórkowej a wzmożone zapotrzebowanie na energię elektryczną generuje konieczność budowy linii ją transmitujących. Ceną postępu technologicznego jest powstawanie kolejnych, nowych źródeł generujących promieniowanie elektromagnetyczne, które wpływa na organizmy żywe.

Wpływ ten jest uważany za nieszkodliwy dopóki jego skutki mieszczą się w granicach wyznaczonych przez zdolności adaptacyjne i regeneracyjne organizmów. Po przekroczeniu tych granic efekty oddziaływania zaczynają być szkodliwe.

W Polsce energetyczne linie przesyłowe wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości 50 Hz mają obecnie długość ponad 12,5 tysiąca kilometrów.

Pojęcie „magnetosmogu” coraz częściej pojawia się w mediach a ludzie żyjący w jego warunkach zadają sobie pytanie: „jaki wpływ ma takie zanieczyszczenie na mój organizm?”. Nad odpowiedzią na to pytanie wciąż pracują rzesze naukowców.

Wielu badaczy próbuje też znaleźć odpowiedź na pytanie: jaki wpływ ma działanie promieniowania elektromagnetycznego na organizmy pszczół? W badaniach naukowych porównywano zachowania pszczół dziko żyjących w okolicach linii przesyłowych z tymi, które funkcjonowały w pewnej odległości od wszelkich źródeł promieniowania elektromagnetycznego.

Ciekawe wnioski wysunięto z badań, w czasie których porównano reakcje pszczół na działanie promieniowania elektromagnetycznego, przy czym część rodzin doświadczalnych była chroniona ekranami pochłaniającymi jego elektryczną składową.

Rodziny chronione ekranami nie wykazywały zachowań odbiegających od normy, w przeciwieństwie do eksponowanych na działanie promieniowania elektrycznego, i w związku z tym założono, że właśnie obecność pola elektrycznego (a nie magnetycznego) wpływa negatywnie na kondycję rodzin pszczelich. Jednak badania innych naukowców zwracają uwagę na negatywny wpływ również magnetycznej składowej.

W doświadczeniach, w których dano pszczołom możliwość wyboru pomiędzy lotem do naczynia z wodą i syropem cukrowym zastosowane 60-Hz pole magnetyczne powyżej 4300 mG (mG, miligaus = jedna tysięczna gausa) miało istotny wpływ na zaburzenie wyboru lokalizacji potencjalnego pożytku.

Tak więc magnetyczna składowa promieniowania emitowanego przez linie elektryczne może wpływać na percepcję pola magnetycznego Ziemi przez pszczoły i tym samym zaburzać ich zachowania, szczególnie dotyczące wyszukiwania źródła pożytku. Pszczoły zbieraczki, przy opisie lokalizacji pożytku w czasie swojego tańca, przekazują informacje o odległości i kierunku lotu.

Poważne zagrożenie dla pszczół, z którego większość osób nie zdaje sobie sprawy, stanowią także czynniki pośrednio związane z istnieniem linii wysokiego napięcia. Jednym z nich jest stosowanie defoliantów – środków, które ograniczają wzrost roślinności w miejscu, w którym przebiega linia elektryczna.

Wpływają one na zaburzenie funkcjonowania chlorofilu, w skutek czego liście szybciej się starzeją, więdną i opadają. Są to związki chemiczne, które bez wątpienia nie są obojętne dla pszczół. Najczęściej stosuje się w tym celu chlorowcowe pochodne fenolu, cyjamid wapniowy, cyjanian potasowy czy rodanek amonowy.

W niektórych krajach, aby zmniejszyć nakład pracy stosuje się samolotowe opryski defoliantami terenów linii elektrycznych. Przy takiej metodzie aplikacji środka, rodziny ulokowane w niewielkiej odległości są narażone na jego oddziaływanie.

Katarzyna Janiszewska
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"