Marka Własna Gospodarstwa Pasiecznego

3. Wpływ marki na wartość sprzedaży produktu lub usługi

Marka i znak towarowy

W poprzednim rozdziale opisując w wielkim skrócie pojawienie się pojęcia marki, autor wskazywał głównie na rolę ochronną znakowania swoich wyrobów przez starożytnych i późniejszych rzemieślników, a współcześnie przez różnorakie przedsiębiorstwa.

Oznakowane nazwiskiem, inicjałami lub w inny sposób wyroby już od starożytności musiały spełniać również funkcje informacyjne o wytwórcy danych produktów, w pierwszej kolejności skierowane do współmieszkańców osady; a w dalszej do nieznajomych ludzi, zamieszkujących inne rejony danego obszaru.

W miarę jak upływały całe stulecia i tysiąclecia oraz zachodzących zmian cywilizacyjnych ludzkości, znakowanie różnorodnych produktów stało się obowiązkowe, a w wielu wypadkach wymagane na mocy obowiązującego prawa. Dlatego autor uważa, że kwestia znaków towarowych powinna być pokrótce omówiona.

Jeżeli będziemy rozpatrywać markę poprzez funkcje ochronne i informacyjne produktu kierowane do konsumentów, to wówczas mamy pojęcie marki poszerzonej o szeroko rozumiany marketing danej marki.

Jeżeli marka jest tylko dodana jako fizyczny element do produktu, to mamy do czynienia z węższym znaczeniem marki równym wyłącznie znakowi towarowemu. W zasadzie marketing znakami towarowymi w węższym znaczeniu nie zajmuje się, ponieważ w tym przypadku znaczenie przekazu marketingowego jest poważnie ograniczone.

W związku z tym, że powszechnie stosowana przez polskich pszczelarzy praktyka opisywania swoich produktów w wielu przypadkach jest niewystarczająca, należy pokrótce wskazać sposób postępowania w procesie rejestracji znaku towarowego.

Warto zauważyć, że ogromna większość pszczelarzy całą lub jakąś część produkcji miodu przeznacza do sprzedaży bezpośredniej w postaci napełnionych słoików (najczęściej pojemności 0,9 l).

Oznakowanie tego produktu polega na: zakupie wieczek z nadrukiem motywu pszczelarskiego, zakupie etykiet i przyłożeniu na nią swojej pieczątki z danymi teleadresowymi gospodarstwa pasiecznego i numerem decyzji zezwalającej na bezpośrednią sprzedaż, naklejeniu etykiety na słoik i ewentualnie zabezpieczenie całości przed otwarciem banderolą, naklejoną na wieczko i boki słoika.

W takim przypadku banderola spełnia nie tylko dodatkowe funkcje informacyjne, lecz jest również rodzajem plomby, którą trzeba naruszyć (zerwać) przy otwierania słoika. W oczach klienta podnosi ona zaufanie do oferowanych miodów, ponieważ daje mu całkowitą pewność, że od chwili nałożenia banderoli na słoik nikt (nawet właściciel) nie miał żadnego kontaktu z tak zabezpieczonym miodem.

W ostatnich kilku latach zaczęto stosować tzw. kontretykiety, naklejane na słoik po przeciwnej stronie niż etykiety. Umieszcza się na niej dodatkowe informacje, takie jak: szczegółowe informacje o miodzie, hasło reklamowe, kod kreskowy itp.

Przed 1989 r. pszczelarze nie umieszczali jakichkolwiek oznaczeń na słoikach. Współcześnie konsumenci są informowani nie tylko o tym, kto wyprodukował daną partię miodu, co bardzo im ułatwia składanie ewentualnych reklamacji, lecz również są informowani o pojemności opakowania, terminie przydatności do spożycia, warunkach przechowywania, gatunku miodu, wartości kalorycznej i o najprostszych właściwościach tego produktu.

Dość długa jest ta definicja, ale każdy pszczelarz zawodowy powinien ją znać, po to, aby w razie konieczności rozumieć „Prawo własności przemysłowej”.

W pszczelarstwie jest dość poważny kłopot z rejestracją własnych znaków towarowych, bo oto na danym obszarze kilkudziesięciu, kilkuset, a w skali całego kraju kilku dziesiątków tysięcy pszczelarzy produkuje ten sam produkt – miód, który jako produkt rdzenny, w żaden sposób nie wyróżnia się u poszczególnych producentów z wyjątkiem tych gatunków miodu, które powstają w specyficznych, niepowtarzalnych gdzie indziej warunkach środowiska naturalnego.

Przecież podstawą rejestracji znaku towarowego jest wyraźne odróżnienie produktu od podobnych. Abstrahując od analizy pyłkowej, miód rzepakowy pszczelarzy z woj. pomorskiego niczym nie odróżnia się od miodu rzepakowego pszczelarzy z woj. dolnośląskiego, miód lipowy pszczelarzy z woj. mazowieckiego niczym nie odróżnia się od miodu lipowego pszczelarzy z woj. podkarpackiego itd.

Ustawodawca wymienia wiele tych zakazów, ale fantazja człowieka jest nieograniczona i dlatego istnieją niezliczone możliwości opracowania własnego oryginalnego znaku towarowego. Również nie wolno na opakowaniu umieszczać treści, które mogłyby wprowadzić w błąd konsumenta.

W przypadku miodu, pszczelarz, który zazwyczaj jest entuzjastą wytwarzanych produktów przez pszczoły – iż pszczeli miód posiada właściwości lecznicze. Chociaż wiemy, że w ogromnej większości przypadków tak jest, to ustawodawca zabrania takich praktyk w stosunku do produktów spożywczych. Jest w tym głęboki sens, bo co z osobami uczulonymi na miód pszczeli?

Rejestracja znaku towarowego następuje w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, który zajmuje się:

przyjmowaniem i badaniem zgłoszeń przedmiotów własności przemysłowej: wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz topografii układów scalonych, dokonanych w celu uzyskania ochrony, w tym również zgłoszeń dokonywanych w szczególnym trybie normowanym umowami międzynarodowymi, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz orzekaniem w sprawach przyznawania podmiotom krajowym i zagranicznym patentów, praw ochronnych i praw z rejestracji oraz wydawanie dowodów dokonania zgłoszenia i dokumentów stwierdzających udzielenie tych praw, a także wydawaniem decyzji, w trybie postępowania spornego, w sprawach określonych w przepisach ustawy - Prawo własności przemysłowej i prowadzeniem rejestrów udzielonych patentów, praw ochronnych i praw z rejestracji oraz wydawanie osobom zainteresowanym wyciągów z tych rejestrów.

Zgłoszenie znaku towarowego powinno zawierać: podanie wraz z pięcioma fotografiami lub odbitkami znaku towarowego przedstawionego lub wyrażonego choćby w części w postaci rysunku lub kompozycji kolorystycznej i dwie fotografie lub odbitki dodatkowo w kolorze czarno-białym, w przypadkach znaków towarowych barwnych.

W przypadku dźwiękowego znaku towarowego (np. hymn pszczelarski), dwa egzemplarze nagrania na nośniku elektronicznym zawierającym nagranie dźwięku i inne dokumenty określone przez rzecznika patentowego. Potwierdzenie uzyskania znaku towarowego zgodnie z Art.153. ustawy Prawo własności przemysłowej uprawnia do:

1. Prawa wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym.

3. Prawo ochronne na znak towarowy może zostać, na wniosek uprawnionego, przedłużone dla wszystkich lub części towarów, na kolejne okresy dziesięcioletnie.

4. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, powinien być złożony przed końcem upływającego okresu ochrony, jednak nie wcześniej niż na rok przed jego upływem. Wraz z wnioskiem należy wnieść należną opłatę za ochronę.

5. Wniosek, o którym mowa w ust. 3. może zostać złożony za dodatkową opłatą, również w ciągu sześciu miesięcy po upływie okresu ochrony. Termin ten nie podlega przywróceniu.

Przy okazji warto przypomnieć co oznaczają używane symbole, zazwyczaj umieszczane przy danych teleadresowych przedsiębiorstwa lub osoby fizycznej:

® - oznacza, że dany produkt jest zarejestrowany w odpowiednim rejestrze znaków handlowych

© - oznacza że prawa autorskie są zastrzeżone

TM - oznacza znak towarowy

SM - oznacza znak usługowy.

Symbole te pełnią rolę ostrzeżenia przed nieuprawnionym użyciem znaku towarowego przez osoby trzecie. Używanie symboli ®, ©, SM albo TM przy znak towarowych nie jest obowiązkowe, ale bardzo często spotykane.

Rejestracją i prowadzeniem rejestru patentowego oraz rejestrów: wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz topografii układów scalonych; a także: przyjmowaniem i badaniem zgłoszeń dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz topografii układów scalonych, dokonanych w celu uzyskania ochrony; oraz: orzekaniem w sprawach udzielania patentów i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki towarowe, a także praw z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych zajmuje się Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy jeszcze dodać, że na mocy ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. O rzecznikach patentowych, Dz. U. Nr 49, poz. 509 powołano rzeczników patentowych, którzy m.in. mają obowiązek:

1. Świadczenia pomocy prawnej i technicznej.

2. Pomoc prawna polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, badaniu stanu prawnego przedmiotów własności przemysłowej, zastępstwie prawnym i procesowym.

3. Pomoc techniczna polega w szczególności na opracowywaniu opisów technicznych zgłoszeń do ochrony przedmiotów działalności twórczej przeznaczonych do przemysłowego wykorzystywania, badaniu zakresu ich ochrony, prowadzeniu poszukiwań dotyczących stanu techniki.

Obcokrajowcy obligatoryjnie muszą korzystać z pomocy rzecznika patentowego, natomiast obywatele RP na zasadach dobrowolności, czyli mogą składać podania bezpośrednio do Urzędu Patentowego RP (z pominięciem rzecznika patentowego).

Wydaje się, że dla znacznej części pszczelarzy, którzy niestrudzenie wdrażają w swoich pasiekach różnorakie pomysły nowatorskie jest, znacznie ważniejsza od znaków towarowych, znajomość prawa wynalazczego obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej i w Unii Europejskiej.

Jeżeli chodzi o to ostatnie, to należy zwrócić uwagę, że przepisy dotyczące uzyskiwania znaków towarowych i patentów na wynalazki zostaną po 2014 r. ujednolicone w całej UE i w związku z tym uzyskanie patentu będzie nieco droższe, ale w zamian ochrona prawna będzie obowiązywała we wszystkich krajach Unii Europejskiej.

Zgłoszenie wynalazku odbywa się na podstawie Art. 31. 1. Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, która głosi: Zgłoszenie wynalazku w celu uzyskania patentu powinno obejmować:

1. podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego;
2. opis wynalazku ujawniający jego istotę;
3. zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe;
4. skrót opisu.2. Zgłoszenie wynalazku, o którym mowa w ust. 1, powinno także zawierać rysunki, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia wynalazku.
5. Zgłoszenie wynalazku, które obejmuje co najmniej podanie oraz części wyglądające zewnętrznie na opis wynalazku i na zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe, daje podstawę do uznania zgłoszenia za dokonane.
6. Urząd Patentowy wyznacza, pod rygorem umorzenia postępowania, termin do uzupełnienia zgłoszenia, jeżeli stwierdzi, że nie zawiera ono wszystkich części, o których mowa w ust. 3; datę wpływu ostatniego brakującego dokumentu uważa się za datę dokonania zgłoszenia.
7. Urząd Patentowy wyznacza zgłaszającemu termin do nadesłania rysunków, jeżeli zgłoszenie nie zawiera rysunków, a zgłaszający powołuje się w nim na rysunki; datę ich wpływu uważa się za datę dokonania zgłoszenia. Jeżeli zgłaszający nie nadeśle rysunków, powołanie się na rysunki uważa się za niebyłe.

W zasadzie na powyższym cytacie z ustawy można zakończyć ten podrozdział, ponieważ szczegółowe omówienie prawa wynalazczego nie jest przedmiotem tej książki, ale autor ma jeszcze jedną uwagę. Otóż, cały proces wydania patentu przez Urząd Patentowy na określony wynalazek jest wieloetapowy i trwa 18 miesięcy. Wynalazca za wszystko musi zapłacić.

Nie są to kwoty, które byłyby poza możliwościami finansowymi pszczelarza, ale na tyle znaczące, że należy zastanowić się czy warto? Bo jeżeli pszczelarz ma uzyskać patent po to, aby go powiesić na ścianie swojej pracowni, to w przekonaniu autora książki, mija się to z celem.

Zresztą były już telefony od rozgoryczonych pszczelarzy, którzy jakiś pomysł opatentowali, a teraz szamocą się, aby wynalazek wdrożyć i rozbijają się o ścianę braku akceptacji dla pomysłu. Jeżeli można coś radzić, to może naprzód rozeznać możliwości wdrożenia projektu i jeżeli takowe się pojawią, to wtedy dopiero wystąpić z podaniem do Urzędu Patentowego. Taki sposób postępowania wydaje się najbardziej racjonalny.