Czy pszczelarstwo w Czechach jest inne?
Czechy to południowy sąsiad Polski, który ma około 10 milionów mieszkańców i ponad cztery razy mniejszą powierzchnię kraju. Pszczelarstwo jednak różni się nieco od polskiego, szczególnie pod względem gospodarki pasiecznej i sposobów ograniczania populacji Varroa destuctor, co postaramy się przedstawić w poniższym artykule.
Na początku porównamy dane statystyczne dotyczące obu krajów. Mimo iż Polska ma prawie cztery razy tyle mieszkańców co Czesi, to ma porównywalną liczbę pszczelarzy, co oznacza że w Czechach to zajęcie jest chętniej wykonywane niż u nas (tabela 1.).
Średnia wielkość pasieki w Polsce to 25, a w Czechach bez większych zmian od 30 lat 11 rodzin pszczelich. Dobre napszczelenie będące gwarantem utrzymania bioróżnorodności roślin w środowisku naturalnym, czyli liczba rodzin pszczelich jaka przypada na 1 km2 w Polsce wynosi 3,7 a w Czechach 6,4. Baza pożytkowa w Czechach jest podobna do naszej, a więc występują podobne miody odmianowe, z tym, że w Czechach produkuje się znaczne ilości miodu słonecznikowego i spadziowego, a w Polsce występuje miód wrzosowy.
Roczna produkcja miodu przy podobnej średniej wydajności z rodziny pszczelej wyniosła w Polsce w 2009 roku 15 tysięcy ton, a w Czechach w 2008 roku 6,1 tysięcy ton. Patrząc na roczny poziom spożycia miodu wynoszący w Polsce 0,5 kg a w Czechach 0,7 kg, to taka produkcja oznacza, że w Polsce konsumuje się na własne potrzeby 19-20 tysięcy ton miodu, czyli pszczelarze produkują co najmniej o 4-5 tysięcy ton miodu za mało w stosunku do polskich potrzeb.
Natomiast w Czechach wyprodukowany miód prawie pokrywa całe krajowe zapotrzebowanie. Tutaj Polska jest w bardzo trudnej sytuacji, ponieważ z jednej strony produkuje w kraju za mało miodu, a z drugiej pszczelarze nie chcą, aby był on sprowadzany z zagranicy mówiąc że „obcy miód zalewa nasz kraj”.
Dowodem potwierdzającym braki krajowego miodu na rynku jest stosunek importu do eksportu. Import miodu do Czech był trzykrotnie niższy od importu miodu do Polski, natomiast eksport miodu z Czech był ponad trzyipółkrotnie wyższy niż eksport miodu z Polski, co świadczy o lepszym marketingu miodu przez Czechów na rynkach zagranicznych (wykres 1.).
Liczba pszczelarzy zawodowych, czyli mających w posiadaniu powyżej 150 rodzin pszczelich w Polsce wynosi 237 a w Czechach 83. Mają oni odpowiednio w Polsce około 60 tysięcy, a w Czechach około 20 tysięcy rodzin pszczelich, co w przypadku naszych sąsiadów stanowi mniejszy udział w ogólnej liczbie rodzin pszczelich. Średnia wielkość pasieki zawodowej jest na podobnym poziomie i wynosi w Polsce 252 rodziny i 235 rodzin w Republice Czeskiej (tabela 1.).
Porównanie struktury wielkości pasiek jest utrudnione z powodu różnej klasyfikacji struktury pasiek w obu krajach (wykres 2. i 3.). W Polsce pasieki liczące od 1 do 10 rodzin stanowią 36,7%, czyli ponad 1/3 wszystkich pasiek, natomiast w Czechach ta sama grupa stanowi 72,3% wszystkich pasiek, co oznacza duże rozdrobnienie czeskiego pszczelarstwa.
Pasieki liczące od 11 do 20 rodzin stanowią w Polsce 26,2% a w Czechach liczące od 11 do 30 rodzin stanowią 22,7%. W Polsce pasieki liczące od 21 do 80 rodzin stanowią 34,7% a w Czechach w grupie od 31 do 100 rodzin jest 4,6% pasiek. Do grupy dużych liczących w Polsce ponad 81 rodzin należy 2,6% pasiek a w Czechach liczących ponad 100 rodzin pszczelich jest jedynie 0,4% wszystkich pasiek (wykresy 2. i 3.).
Strukturę wiekową pszczelarzy w obu krajach opracowaną na podstawie danych z Polskiego Związku Pszczelarskiego za 2008 rok i z Roboczego Stowarzyszenia Pszczelarzy Nadstawkowych (tzw. Moderních včelařů – skrót PSNV-CZ wydających czasopismo „Moderní Včelař”) z 2010 roku przedstawia wykres 4.
W grupie do 35 lat jest około 10% pszczelarzy w Polsce i około 14% pszczelarzy w Czechach. W grupie między 35 a 50 lat w Czechach jest więcej pszczelarzy (43,7%) niż w Polsce (29,5%). Pszczelarze w wieku powyżej 50 lat stanowią w Polsce 60,7%, natomiast w Czechach 42,4% (wykres 4.).
Jednak należy zaznaczyć, że polskie dane z największej organizacji są odzwierciedleniem rzeczywistości w kraju, natomiast czeskie dane są nieco zaniżone w stosunku do ogółu pszczelarzy, ponieważ pochodzą tylko ze stowarzyszenia pszczelarzy nadstawkowych, które zrzesza jedynie część pszczelarzy w stosunku do ogólnej liczby pszczelarzy w Republice Czeskiej.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Fotografie: Maciej Howis
mgr inż. Maciej Howis
Instytut Hodowli Zwierząt, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt,
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
ing. Jiří Svoboda
Section of Apidology,
Department of Zoology, Fisheries, Hydrobiology and Apiculture,
Faculty of Agronomy, Mendel University in Brno
ing. Antonín Přidal Ph.D.
Section of Apidology,
Department of Zoology, Fisheries, Hydrobiology and Apiculture,
Faculty of Agronomy, Mendel University in Brno
prof. dr hab. Piotr Nowakowski
Instytut Hodowli Zwierząt,
Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt,
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
