W MOJEJ PASIECE

Queen Banking

Hodowla własnych matek pszczelich jest jednym z bardziej interesujących i satysfakcjonujących, acz niezbyt łatwych aspektów pszczelarstwa. Pozwala kontrolować selekcję pożądanych cech królowych, umożliwia utrzymanie młodych i wydajnych matek pszczelich, a co za tym idzie, pozytywnie wpływa na zarządzanie pasieką.
Istnieje wiele metod hodowli matek, chociaż każda z nich opiera się na tym samym założeniu – należy stworzyć pożądane warunki, które przyczynią się do kontrolowanego rozwoju rodzin z zachowaniem naturalnych bodźców. Jednym z uniwersalnych sposobów wspomagania procesu reprodukcji, mających zastosowanie zarówno w dużych, jak i małych gospodarstwach pasiecznych, jest Queen Banking.

Fot. Keith McDuffe

Czym jest Queen Banking?

Queen Banking to nic innego jak przechowywanie kilkunastu matek pszczelich w klateczkach w korpusach odseparowanych kratą odgrodową. Metoda ta pozwala na bezpieczne przetrzymanie nadliczbowych królowych, które mogą okazać się przydatne w późniejszym czasie.

Do stworzenia takiego banku matek pszczelich, możemy wykorzystać nucleusy, uliki weselne lub pełnowymiarowe rodziny pszczele. Wyróżniamy banki umożliwiające masowe przechowywanie matek bądź takie, które pozwalają na przezimowanie jednej matki na ul.

Queen Bank w nucleusach

Cztero- lub pięcioramkowy nucleus stanowi idealną bazę do stworzenia Queen Banku. Znajduje się w nim jedna królowa w małej rodzinie, w której może się swobodnie poruszać i składać jaja. O nucleusach pisaliśmy w „Pasiece” nr 1/2019.

Wykorzystanie nucleusów nie wymaga od pszczelarza dużego nakładu pracy, gdyż pozwala na szybki przegląd i ocenę stanu rodziny.

Rys. Rozkład ramek z pokarmem, czerwiem, pyłkiem oraz umiejscowienie Queen Banku w nucleusie. Fot.

Queen Bank w pełnowymiarowej rodzinie

Do stworzenia Queen Banku w pełnowymiarowej rodzinie wystarczy 8-10-ramkowy korpus z młodą matką pszczelą i nadstawki odseparowane kratą odgrodową, do których przenosi się czerw odkryty. Przy przenoszeniu larw należy uważać, aby królowa nie dostała się do wyższych korpusów.

W miejsce zabranego czerwiu umieszczamy puste ramki z suszem. Podobnie jak w przypadku nucleusów, ramkę z klateczkami umieszczamy pomiędzy ramkami z czerwiem. W takim jednym banku możemy przechować od 30 do 60 królowych, znajdujących się maksymalnie na 2 ramkach.

Należy pamiętać o regularnym karmieniu pszczół w bankach, najlepiej z zastosowaniem podkarmiaczek, w celu wyeliminowania rabunków. Czasem zdarza się, że królowe zaczną składać jajeczka, będąc w klatkach. Wbrew pozorom to dobry znak, jednakże ponownie musimy upewnić się, iż królowa z rodziny wiodącej nie przedostanie się do Queen Banku, gdyż mogłoby to doprowadzić do śmierci pozostałych matek.

Jakie matki przechowywać?

Jeśli decydujemy się na wykorzystanie Queen Banku w pasiece, przechowywane matki powinny być w tym samym wieku i o podobnym profilu genetycznym. Nie należy mieszać młodych matek ze starymi.

W okresie od maja 2000 r. do lipca 2001 r. przeprowadzono również prace badawcze na tureckim uniwersytecie w Ankarze, mające na celu znalezienie metody długotrwałego przechowywania unasienionych matek pszczelich zimą oraz porównanie zimowania w ulikach weselnych, nucleusach i pełnowymiarowych Queen Bankach.

Do przeprowadzenia analizy wykorzystano pszczoły miodne anatolskie. Przeżywalność królowych była analizowana od 8 października 2000 r. do 13 marca 2001 r. W tym czasie przeprowadzono cztery przeglądy (9 i 24 października, a także 2 i 12 listopada) przed wystąpieniem ciężkich warunków zimowych, uniemożliwiających kontrolę rodzin.

Nucleusy zostały skontrolowane dopiero pod koniec okresu przechowywania.

Przezimowane matki porównano w pojedynczych rodzinach, aby ustalić, czy ich długoterminowe przechowywanie wpływa na reprodukcję. Z każdej grupy (ul weselny, nucleus, queen bank) wybrano po 9 największych i najcięższych królowych, które umieszczono w rodzinach testowych składających się z pięciu ramek z robotnicami oraz trzech ramek z zasklepionym czerwiem.

Badania wykazały, iż największą przeżywalnością (83,3%) charakteryzują się banki w nucleusach. Innym ważnym spostrzeżeniem jest fakt, iż matki znajdujące się na zewnętrznej stronie ramki cieszą się większym zainteresowaniem robotnic, co również zwiększa szanse królowych na przetrwanie.

Jednakże naukowcy doszli do wniosku, że maksymalny okres przechowania jednej matki to 2 zimowle, przy czym z każdym rokiem szanse na jej przeżycie i dobre przyjęcie przez rodzinę maleją. Optymalny czas na depozyt, dający najlepsze rezultaty wynosi do 6 miesięcy.

Podsumowanie

Masowe przechowywanie matek pszczelich w Queen Bankach jest oszczędnym rozwiązaniem dla każdego pszczelarza, ponieważ pomija koszty produkcji dodatkowych ulików weselnych. Może ono stanowić również wyjście awaryjne do zimowli nadliczbowych matek.

Kluczowe kwestie, o jakich należy pamiętać to duża liczebność czerwiu wprowadzona do Queen Banków, odpowiednia ilość pokarmu i zapobieganie rojeniu. Jeśli pszczelarz będzie przestrzegać zasad, ma szanse na sukces, który znacząco ułatwi hodowlę matek.

Paulina Witkowska
Pasieka „Pod Wiatrakiem”

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"